Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Informatie over kolven (Folder)

Kolven is het legen van de borst, dit kan met de hand of met behulp van een kolfapparaat. Het doel van kolven is het op gang brengen en in stand houden van de melkproductie.

Er zijn verschillende redenen om te kolven:

• De baby is te klein of te ziek om aan de borst te kunnen drinken.
• U gebruikt medicijnen, waardoor u geen borstvoeding mag geven. Er zijn echter weinig medicijnen waarbij borstvoeding niet mogelijk is. Hierover kunt u contact op nemen met de arts, lactatiekundige of huisarts.
• De melkproductie is nog niet voldoende op gang gekomen, waardoor extra stimulatie nodig is.
• De baby zuigt niet effectief aan de borst.
• Er is sprake van stuwing.
• Bij gebruik van een tepelhoedje.

Als de baby niet aan de borst mag/kan, dan begint u zo snel mogelijk na de bevalling met kolven, het liefst binnen twee uur na de bevalling. Wij adviseren u om 8 tot 12 keer per 24 uur de borsten te stimuleren, ofwel door aan te leggen, als dit niet mogelijk is, door te kolven. Het is belangrijk om in de beginperiode een goede melkproductie op te bouwen. Op die manier is er voldoende voeding op het moment dat uw baby meer voeding nodig heeft.

Prenataal kolven

Soms is al tijdens de zwangerschap bekend dat er een mogelijkheid bestaat dat de baby om medische redenen bijvoeding nodig heeft na de bevalling. Bijvoorbeeld als er sprake is van een van de volgende situaties:

1. Diabetes (gravidarum)
2. Obesitas
3. Een voorgeschiedenis van een lage melkproductie;
4. Een verwacht klein kind (dysmatuur);
5. Een verwacht groot kind (macrosoom);
6. Een aangeboren afwijking die het drinken aan de borst zal bemoeilijken (bijv. een schisis);
7. Een meerling;
8. Een geplande keizersnede;
9. Allergieën in de familie, waarvoor men eventuele kunstvoeding wil vermijden.

Door in de bovengenoemde situaties al aan het einde van de zwangerschap moedermelk af te kolven en in te vriezen, kan er een voorraadje opgebouwd worden. Hierdoor kan de baby vanaf het begin moedermelk krijgen en is het geven van kunstvoeding niet nodig.

U kunt vanaf de 37e zwangerschapsweek starten met prenataal kolven. Soms kan het advies zijn om al eerder te starten, doe dit alleen in overleg met een lactatiekundige en gynaecoloog. Verderop in de folder vindt u een handleiding waarin de techniek van het handmatig kolven wordt uitgelegd.

Prenataal kolven doet u 1 tot 3 keer per dag. De eerste keren moet u ervaring opdoen met de techniek. Mogelijk komt er dan nog geen melk. Vervolgens komen er druppeltjes melk. Verwacht geen grote hoeveelheden, elke milliliter is belangrijk. Probeer wel elke druppel op te vangen en op te slaan, het zijn zeer waardevolle druppels.

Melk invriezen bij prenataal kolven

Op de poli gynaecologie of op de verloskamers zijn setjes voor prenataal kolven verkrijgbaar. Hierin zitten bekertjes om de melk op te vangen. De opgevangen melk trekt u daarna op in een spuitje, dat u afsluit met een dopje.  Bewaar de spuitjes in een afgesloten bakje in de vriezer. Per 24 uur mag de afgekolfde gekoelde melk samengevoegd worden en ingevroren. Zorg ervoor dat de gekolfde melk dezelfde temperatuur heeft voordat ze bij elkaar gevoegd worden. Zet de datum en uw naam op de spuitjes.

Wanneer u naar het ziekenhuis komt voor de bevalling, neemt u de ingevroren spuitjes allemaal mee. Deze worden in het ziekenhuis in de vriezer bewaard. Na de bevalling wordt gekeken of uw baby extra voeding nodig heeft naast het drinken aan de borst.

Handmatig kolven

Deze techniek wordt gebruikt voor prenataal kolven. Ook wordt binnen het Vrouw Kind centrum standaard de eerste 24 uur na de geboorte kolven met de hand geadviseerd, mocht kolven noodzakelijk zijn.

 Voordelen van handmatig kolven

• Iedere druppel kan opgevangen worden, er gaat niets verloren.
• Je hebt er niets voor nodig, het kost niets, je kunt het altijd en overal doen.
• Het kolven met de hand lijkt het meest op het drinken van de baby
• Door huid-op-huid contact (uw handen op uw borst) komt er vaak sneller een toeschietreflex
• De afgekolfde melk heeft, doordat het met compressie uit de borst wordt ‘gemolken’, een hoger vetpercentage.

 
Borstmassage

Vooraf masseert u kort de borsten, circa 5 minuten. Dit zorgt ervoor dat de melk gemakkelijker toeschiet. Er zijn hiervoor
verschillende technieken (zie afbeelding).
Bij de eerste techniek legt u de handen om de borst. Masseer nu zachtjes in een klein cirkeltje van boven naar beneden en dan van rechts naar links. Deze beweging maakt u van de buitenkant van de borst richting de tepel. Plaats de handen op de borst, ieder aan een kant, en beweeg ze heen en weer. Als laatste stap maak uw met de rug van de hand zachtjes een rechte, strijkende beweging over de borst richting de tepel, alsof u de melk naar de tepel toe wilt
sturen. Doe dit rondom de hele borst. Het is van belang dat de massage aangenaam voelt. Als het gevoelig of pijnlijk is, dan doet u het misschien te stevig.

Kolven met de hand: de Marmet techniek

1. Zorg voor een rustige omgeving en was uw handen voor het kolven.
2. Zorg dat u een opvangbekertje bij de hand hebt, en een hydrofiele doek is ook handig.
3. Plaats de duim boven de tepel en plaats de wijs- en middelvinger onder de tepel, ongeveer 2 tot 3 centimeter vanaf de tepel. Dit hoeft dus niet aan het uiteinde van de tepelhof te zijn. Experimenteer een beetje om de juiste houding te vinden. Zorg er wel voor dat de vingers/de hand een ‘C’ vormen.
4. Knijp niet in de borst!
5. Druk de borst terug richting de borstkas. Voorkom het spreiden van de vingers. Bij grote(re) borsten: eerst de borst optillen, daarna pas richting borstkas drukken.
6. Rol duim en vingertoppen tegelijkertijd naar voren. Deze rollende beweging zorgt ervoor dat de melkgangen geleegd worden zonder het tere borstweefsel te beschadigen. Kolf voorzichtig, het is niet de bedoeling dat u in de borst knijpt of aan de tepel trekt. Herhaal deze beweging ritmisch om de melkgangen te legen.
7. Plaats, druk, rol…… plaats, druk, rol…
8. Tijdens het kolven verplaatst u de vingers rond de tepel om alle melkholtes te legen van de beide borsten. Gebruik hierbij zowel uw linker- als uw rechterhand.

Video handmatig kolven

Scan de QR code voor een voorlichtingsfilmpje over het handmatig kolven.

Kolven met kolfapparaat

• Was voor het kolven uw handen.
• Zorg dat alle benodigdheden binnen handbereik liggen, zoals het kolfapparaat, kolfsetje, flesjes en een schone katoenen luier. Zet de kolf volgens de gebruiksaanwijzing in elkaar.
  Zorg ervoor dat u comfortabel zit en probeer zo goed mogelijk te ontspannen.
• Eventueel kunt u uw borsten even masseren voor het kolven voor een snellere melkstroom.
• Probeer ook zo recht mogelijk te zitten, zodat de afgekolfde melk gemakkelijk in de opvangflesjes kan lopen. Leg de katoenen luier onder uw borsten, deze vangt de gemorste melk op.
• Houd het borstschild van de borstpomp tussen wijsvinger en middelvinger en druk het zachtjes tegen de borst. De tepel moet in het midden van het borstschild zitten om schuren van de tepel aan het plastic te voorkomen. 
• Zet het kolfapparaat aan.
• In het Catharina ziekenhuis gebruiken wij de Medela Symphony . Uitleg over hoe dit apparaat werkt, en een STAPPENPLAN welk programma u moet gebruiken, staat op de kaart die aan het apparaat vasthangt.
• Op welke stand kolven? Verhoog tijdens het kolven geleidelijk het vacuümniveau tot het oncomfortabel voelt. Dan zet u het apparaat 2 standjes lager. Kolven mag nooit pijnlijk zijn.
• Het kan soms enkele minuten duren voordat de melk gaat stromen, dit is normaal. De hoeveelheid afgekolfde melk kan van keer tot keer verschillen.
• Bij het stoppen van het kolven eerst de pomp uitzetten en dan pas de borstschild van de borst nemen, dus eerst het vacuüm verbreken.
• Voor de aanmaak van moedermelk is vocht nodig. Drink daarom naar behoefte. Neem tijdens het kolven wat te drinken.
• Na het kolven dient u de kolfset huishoudelijk schoon te maken. Dit betekent eerst met koud en dan warm water afspoelen van de losse kolfonderdelen. Daarna kunt u de kolfset bewaren in een schone hydrofiele luier. Tijdens de opname krijgt u elke 24 uur een nieuwe kolfset.
• Op beide afdelingen van het Vrouw Kind centrum is een koelkast voor het bewaren van gekolfde moedermelk. Vergeet uw melk bij ontslag niet mee naar huis te nemen.

Hieronder een tabel waarin u kunt bijhouden hoeveel u per keer kolft: 

Bewaren en bereiden van de moedermelk

Voor informatie over het bewaren en de houdbaarheid van moedermelk, verwijzen wij u graag naar de website van La Leche League, waar u de meest recente informatie kan vinden. Dit is informatie die geldt voor de thuissituatie. In het ziekenhuis zal het bewaren en bereiden van de moedermelk door de verpleegkundigen gebeuren.

 Handige weetjes

• Het is niet nodig om de tepels extra te wassen voor het afkolven. Een keer per dag douchen is voldoende. Gebruik geen zeep of lotions; op de tepelhof bevinden zich kliertjes die een vettige stof afscheiden. Die houden de tepelhof soepel en hebben een antibacteriële werking.
• Verse moedermelk blijft langer goed dan (koe)melk, omdat het actieve ziektekiembestrijdende factoren bevat. Dat maakt moedermelk een slechte voedingsbodem voor bacteriën, ondanks de grote hoeveelheden suiker en de relatief lage hoeveelheid eiwitten. De eiwitten in de moedermelk zijn vooral antistoffen; bacteriën leven niet van deze eiwitten, maar worden erdoor vernietigd.
• De kleur van moedermelk varieert van doorzichtig tot blauw, groen, wit, grijs tot zelfs roze. De kleur van de melk zegt niets over de voedingswaarde.
• Het zou je kunnen opvallen dat de moedermelk die je in de koelkast of vriezer bewaart soms anders ruikt, bijvoorbeeld zeepachtig. Dat komt doordat een enzym genaamd lipase vetten afbreekt en vetzuren afscheidt – een proces dat helpt om de groei van schadelijke bacteriën te voorkomen.
• Vlokjes in de melk zijn meestal vetvlokjes. Door de fles na het opwarmen rustig te schudden (zwenken), lossen de vlokjes weer op.
• Voor het bijhouden van een kolf/borstvoedingsdagboek, welke borst u laatst gevoed heeft of hoeveel melk u gekolfd heeft, raden wij een borstvoedingsapp aan. Er zijn verschillende gratis apps te vinden in de app store.

Kopen en huren van elektrische borstpompen

Een professionele elektrische borstpomp is een duur apparaat. Omdat u die maar tijdelijk nodig hebt, is huren een goedkope oplossing. Tijdens het verblijf in het ziekenhuis kunt u gebruikmaken van een kolfapparaat op de afdeling.

Als u wat meer te weten wil komen over de verschillende soorten kolven, dan kunt u kijken op de site van la leche league. Op de afdeling is een lijst aanwezig met adressen waar u kolfapparaten kunt huren.

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij leiden artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners op. Dit betekent dat ook een zorgverlener in opleiding uw behandeling, onderzoek of operatie kan uitvoeren. Maar dit is niet altijd zo. Uw veiligheid staat altijd bij ons voorop. Als een zorgverlener in opleiding u helpt, werkt deze altijd onder begeleiding van een gediplomeerd zorgverlener. Als u niet wilt dat een zorgverlener in opleiding u helpt, dan kunt u dit met uw arts bespreken.

Vragen

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan contact op met de lactatiekundige via de polikliniek Verloskunde. De lactatiekundige houdt spreekuur op afspraak.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Polikliniek Verloskunde
040 – 239 93 00

Lactatiekundige
040 – 239 81 21

Routenummer(s) en overige informatie over de polikliniek Verloskunde kunt u vinden op www.catharinaziekenhuis.nl/verloskunde