Cognitieve communicatiestoornissen (Folder)
5623 EJ Eindhoven
040 - 239 91 11
Cognitieve communicatiestoornissen (Folder)
U of iemand in uw omgeving heeft niet-aangeboren hersenletsel, waardoor verschillende communicatiestoornissen kunnen voorkomen. Dit noemen we cognitieve communicatiestoornissen. In deze folder leest u wat deze communicatiestoornissen inhouden en vindt u een aantal adviezen en tips om de communicatie te verbeteren.
Wat zijn cognitieve communicatiestoornissen?
Door hersenletsel kunnen cognitieve communicatiestoornissen ontstaan. Deze kunnen onder andere veroorzaakt worden door vertraagde informatieverwerking, moeite met verwerken van figuurlijke taal of problemen in het waarnemen en denken.
Veel van deze problemen zijn moeilijk te herkennen en worden pas duidelijk tijdens contacten met andere mensen en bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten of werkzaamheden. Onbekendheid met de problemen kan voor veel onbegrip en misverstanden zorgen in de dagelijkse communicatie.
Om welke cognitieve communicatiestoornissen gaat het?
- Verminderd begrip van spreekwoorden/indirecte betekenissen/humor
- Moeite met het begrijpen van de essentie van het verhaal
- Moeite met begrijpen en/of produceren van non-verbale expressie (lichaamstaal, mimiek)
- Verminderd oogcontact; hierdoor lijkt het alsof er geen interesse is in wat verteld wordt
- Problemen met omschakelen van gespreksonderwerp
- Problemen met sociaal communiceren (spreken voor zijn beurt/iemand onderbreken of niet aan het woord laten)
- Minder aandacht hebben voor het gesprek, moeite met het onthouden van wat er verteld wordt
- Trage reacties op vragen
- Verminderd initiatief in spreken
- Vlakke gezichtsuitdrukking (weinig mimiek); gevoelens zijn hierdoor moeilijker te herkennen
- Monotone spraak en moeite met het herkennen van intonatie van de gesprekspartner
- Ongenuanceerde/ongepaste uitspraken
- Van het onderwerp afdwalen en gebrek aan structuur in het vertellen van een verhaal (er wordt veel gepraat, maar weinig gezegd)
- Irrelevante informatie geven
- Problemen met lezen/schrijven
- Problemen om op woorden te komen
- Problemen in de informatieverwerking, zoals moeite hebben met het volgen van televisieprogramma’s of notuleren.
Wat doet de logopedist?
De logopedist inventariseert mogelijke cognitieve communicatiestoornissen en geeft informatie hierover aan betrokkenen.
Enkele adviezen voor de omgeving
| Communicatiestoornis | Valkuil | Strategie |
| Humor wordt minder goed begrepen | Denken dat iemand geen humor heeft of een ‘kort lontje’ heeft | Wees voorzichtiger met grapjes en wees wat directer |
| Figuurlijke/indirecte taal wordt minder goed begrepen | Misverstanden of irritaties door onbegrip | Stel uw vraag zo concreet mogelijk
Stel uw vragen kort en direct, zonder indirecte bedoeling |
| Moeite met essentie van het verhaal | Gesprekken verzanden | Neem de tijd voor een gesprek
Zet informatie uit een gesprek op papier. Breng iemand (subtiel) terug naar de hoofdlijn van het gesprek |
| Moeite met begrijpen en/of produceren van non-verbale expressie
Monotone spraak |
Denken dat karakter/ persoonlijkheid is veranderd
Iemand komt ongeïnteresseerd over, terwijl dat niet zo is |
Benoem emoties explicieter
Vraag naar gevoelens in plaats van te interpreteren vanuit lichaamstaal/mimiek |
| Moeite met het herkennen van intonatie van de gesprekspartner | Er komt geen reactie/antwoord op een vraag die gesteld wordt | Geef letterlijk aan dat u een vraag stelt |
| Verminderd oogcontact | Informatie komt onvoldoende binnen | Maak zelf eerst oogcontact
Vraag om oogcontact Zorg voor onverdeelde aandacht (verminder afleiding) |
| Problemen met omschakelen van gespreksonderwerp | Iemand kan een gesprek niet volgen en onthouden, omdat er te snel van onderwerp gewisseld wordt | Spreek rustig
Vraag één ding tegelijk Het ene onderwerp expliciet afronden voordat u naar het volgende gaat Tussendoor nagaan of uw gesprekspartner u nog volgt |
| Problemen met sociaal communiceren | Iemand onbeschoft vinden; het gesprek vermijden omdat er niets uit komt of het te lang duurt | Verschillende mogelijkheden, afhankelijk van niveau dat aanwezig was voor het hersenletsel, persoonlijkheid, sociale omgeving en aard en ernst van het hersenletsel |
Vragen
Heeft u na het lezen van deze folder vragen, neemt u dan op werkdagen tussen 08.30 en 12.30 uur contact op met de afdeling Logopedie via het algemene telefoonnummer van het Catharina Ziekenhuis. Het telefoonnummer vindt u onder het kopje ‘Contactgegevens’.
Contactgegevens
Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl