‘Ondanks alle waarschuwingen over huidkanker, zien we nog steeds een stijging’

Er zit een raar plekje op je huid, maar het doet geen pijn. Moet je je zorgen maken? Is het handig om naar de huisarts te gaan? Dermatoloog dr. Aimee Arits van het Catharina Ziekenhuis legt uit wat de klachten kunnen zijn bij huidkanker en waarom een behandeling noodzakelijk is. Ook geeft zij tips voor een zonnige maar veilige zomer!

“Eén op de zes mensen krijgt in de loop van het leven een vorm van huidkanker. Veruit in alle gevallen is overmatige zonblootstelling de belangrijkste oorzaak. Ondanks alle waarschuwingen over verstandig omgaan met de zon, zien we nog steeds een enorme stijging. We kunnen spreken van een ware epidemie. Vroegtijdige opsporing geeft nagenoeg honderd procent kans op genezing”, zegt dr. Aimee Arits.

Huidkanker komt in Nederland steeds vaker voor. Ongeveer 50.000 Nederlanders worden er jaarlijks mee geconfronteerd. “Het is de meest voorkomende vorm van kanker en bij tijdig ingrijpen, gelukkig goed te genezen. Het is ontzettend belangrijk om je huid goed te controleren, er bestaat geen bevolkingsscreening op verdachte plekjes, terwijl we de aantallen nog altijd explosief zien groeien”, legt Arits uit.

Drie vormen van huidkanker

Arits: “Er zijn drie grote vormen van huidkanker, waarvan het melanoom de ‘gevaarlijkste’ is. Ongeveer vijf procent van alle huidkankerpatiënten heeft een melanoom. Bij een melanoom groeien de pigmentcellen niet alleen oppervlakkig in de huid, maar gaan dieper doordringen en kunnen bij laattijdig ontdekken zelfs al uitgezaaid zijn naar andere organen. Een melanoom is meestal groter dan een gewone moedervlek, de vorm is grillig en asymmetrisch en de pigmentatie is vaak onregelmatig. Naast bruin en zwart kunnen de kleuren rood, paars, blauw, grijs, wit of een combinatie van verschillende kleuren voorkomen. Aan de gevolgen van een melanoom sterven nog steeds 500 mensen per jaar.” Melanomen komen bij vrouwen het meest op de benen voor. Bij mannen ontstaan deze vorm juist vaak op de rug. Arits: “De behandeling van een melanoom begint altijd met verwijderen van de gehele verdachte plek. Op grond van de dikte van de tumor, beoordelen we of er verder nog huid moet worden verwijderd. Als er geen uitzaaiingen zijn, is vervolgbehandeling vaak niet nodig. Als uit onderzoek blijkt dat er wel uitzaaiingen zijn dan kan er voor een aanvullende behandeling worden gekozen.”

Minder agressief

In 95 procent van de huidkankerpatiënten gaat het om minder agressieve vormen van huidkanker zoals het basaalcelcarcinoom (80 procent) en plaveiselcelcarcinoom (15 procent). Arits: “Het basaalcelcarcinoom heeft meestal de vorm van een huidkleurig bultje. Soms ziet het er wat glazig-glanzend uit en zijn er kleine bloedvaatjes op te zien. Het kan echter ook kapot gaan en de vorm van een zweertje aannemen. Het plaveiselcelcarcinoom begint meestal met een huidkleurig of lichtrood bultje. Dit bultje wordt langzaam groter en het kan pijn veroorzaken. Een plaveiselcelcarcinoom kan er ook uitzien als een wondje, dat geleidelijk groter wordt.” Deze vormen van huidkanker komen het meeste voor in het gezicht en zijn voor bijna honderd procent een gevolg van de invloed van de zon. “Ondanks dat uitzaaiingen zelden tot nooit voorkomen, is behandeling altijd nodig om te voorkomen dat de plekjes steeds groter worden. Dat gebeurt meestal operatief; soms is bestraling een alternatief.”

Leer ze kennen!

Leer je plekjes daarom herkennen, zodat je weet wat er verandert aan je huid. Onrustige moedervlekken kunnen onderscheiden worden van gewone moedervlekken via de ABCDE-regel: Asymmetrie, Boord, Colour (kleur), Diameter, Evolutie. “Bij asymmetrie moet je letten of de plek symmetrisch is in opbouw. We leggen dit meestal uit door te zeggen dat een normale moedervlek te spiegelen is en dat dan beide zijden identiek moeten zijn. Met  boord bedoelen we letterlijk onregelmatige begrenzing. Normaal gesproken is een moedervlek regelmatig rond, maar zodra de vlek grillig van vorm wordt, kan er iets mis zijn. Ook het in de gaten houden van de kleur (colour) is belangrijk. Als het plekje ineens heel donker, rood, paars of zwartachtig wordt of verschillende kleuren door elkaar krijgt, is dat een verdacht teken. Met diameter bedoelen we de doorsnee van de moedervlek. Als ze een grotere doorsnede hebben dan een halve centimeter is het slim om deze plekjes extra in de gaten te houden. En als laatste punt evolution, het Engelse woord voor verandering. Je ziet als patiënt de moedervlek veranderen, in welke zin dan ook. Maak dan even een afspraak bij de huisarts.”

Smeren, weren, kleren

De zon zit weer in de maand. Genieten dus. Maar ook oppassen voor de schadelijke gevolgen van de zon, vooral voor kinderen. Bescherm jezelf en je kind door goed te smeren, draag bedekkende kleren en af en toe de zon te weren. Voorkomen is altijd beter dan genezen. “Ik zeg het nog maar eens: bescherming tegen Uv-stralen, de zon dus, is zo ontzettend belangrijk. Niet alleen voor jonge kinderen, daar zijn we nu wel van doordrongen, maar ook voor de oudere huid. Bescherming tegen de zon is meer dan alleen een zonbeschermingsproduct gebruiken. Zoek de schaduw op. Vermijd blootstelling tijdens de middaguren waarop de zon het hevigst is. Bescherm kinderen en jezelf met een hoed, zonnebril en t-shirt. Stel baby’s jonger dan 1 jaar en peuters nooit rechtstreeks bloot aan de zon. Kies een zonbeschermingsproduct dat aangepast is aan je huidtype. Breng dit rijkelijk aan voor je naar buiten gaat en herhaal het meermaals per dag. We adviseren doorgaans minimaal factor 30 voor de doorsnee Nederlandse huid.”

Verhoogd risico

Patiënten die eerder huidkanker hebben gehad, wordt sterk geadviseerd hun huid blijvend te controleren. Zij hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van alle andere typen huidkankers die ontstaan door overmatige zonblootstelling. Arits: “Onderzoek heeft aangetoond dat één op de drie patiënten met een basaalcelcarcinoom, één van de meest voorkomende vorm van huidkanker, binnen 5 jaar ten minste nog een basaalcelcarcinoom ontwikkelt. Daarnaast hebben patiënten met een melanoom een 12 tot 15 keer verhoogd risico op een tweede melanoom.”

Claudia Striekwold is in het Catharina Kanker Instituut behandeld voor huidkanker. Bekijk hier haar verhaal https://www.youtube.com/watch?v=PEcKf3uwgJI