Opnieuw voorbehandelen bij teruggekeerde endeldarmkanker veilig en efficiënt
Elk jaar krijgen ongeveer 4000 Nederlanders de diagnose endeldarmkanker. Deze vorm van kanker is vaak goed te behandelen en wordt meestal door het bevolkingsonderzoek vroegtijdig ontdekt. Na de eerste behandeling komt endeldarmkanker bij 5 tot 10 procent van de patiënten terug. Voor een maximaal resultaat is het van belang dat de vervolgbehandeling van deze patiëntengroep plaatsvindt in gespecialiseerde centra. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Sietske Jorritsma van het Catharina Kanker Instituut. Vandaag promoveert zij op dit onderwerp aan de Maastricht University.
In Nederland is er een klein aantal gespecialiseerde ziekenhuizen die patiënten met een recidief endeldarmkanker behandelt, waaronder het Catharina Ziekenhuis. Er is een grote variëteit tussen de patiënten onderling. De diversiteit in deze patiëntengroep vraagt om maatwerk. Dat kan alleen maar plaatsvinden in centra waar voldoende ervaring aanwezig is om deze relatief zeldzame tumor die vaak ook uitzaaiingen laat zien, kan worden behandeld. Daarnaast vindt in gespecialiseerde centra een betere selectie plaats, waardoor patiënten met een slechte prognose een grote, belastende operatie bespaard blijft.
Voorbehandeling
Om de tumor tijdens de operatie in zijn geheel weg te kunnen halen, is het gewenst de patiënten vooraf te behandelen met chemotherapie al dan niet gecombineerd met radiotherapie (bestralen). Het doel van deze voorbehandeling is de tumor te laten slinken waardoor een patiënt tijdens de operatie een grotere kans heeft op een volledige verwijdering van de tumor en daarmee een grotere kans op een betere uitkomst heeft. Uit onderzoek blijkt nu dat het veilig en beter is om patiënten met een teruggekeerde tumor nog een keer met een lagere dosis te bestralen, ook als zij al voor de oorspronkelijke tumor bestraling hebben gekregen.
Die nieuwe aanpak leidt bij deze patiënten niet tot significant meer complicaties dan bij patiënten die niet eerder bestraald waren. “In ons onderzoek hebben we patiënten voor de operatie behandeld met een drietal kuren chemotherapie. Daarna bekeken we de effecten. Het toevoegen van enkele kuren chemotherapie voordat de patiënten met een teruggekeerde tumor in de endeldarm opnieuw bestraald werden, liet zien, dat de chemotherapie zeer effectief is om de terugkerende tumor te behandelen.
Na de bestraling en de operatie zagen we dat bij een onverwacht groot aantal patiënten de tumor helemaal verdwenen was. Nog belangrijker was dat bij deze patiënten de kans op genezing veel groter was dan verwacht. Hiermee hebben we voor deze lastige patiëntengroep een nieuwe nog niet eerder toegepaste behandeling ontdekt. Mogelijk zal deze langdurige chemotherapie uitzaaiingen van de tumor voorkomen, maar hier zal verder onderzoek naar gedaan moeten worden”, aldus Jorritsma.
Genezing
Uit het onderzoek van Jorritsma blijkt dus dat voor patiënten met teruggekeerde endeldarmkanker een betere kans op genezing bestaat, omdat duidelijk is geworden welke behandeling effectief is. Het Catharina Ziekenhuis is één van de weinige Nederlandse ziekenhuizen die Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) aanbiedt. IORT betekent dat de patiënt tijdens de operatie bestraald wordt. Op de operatietafel, terwijl de patiënt ‘open’ ligt, wordt de plaats waar de tumor zat, kort en intensief bestraald. Het grote voordeel van deze inwendige bestraling is dat de straling direct het gebied bereikt waar de tumor gezeten heeft, waardoor ter plaatse een hogere dosis straling gegeven kan worden. Bij uitwendige bestraling moet rekening gehouden worden met de omliggende gezonde weefsels, die maar een beperkte dosis kunnen verdragen zonder beschadigd te raken. Omdat het Catharina Ziekenhuis zich heeft gespecialiseerd in deze discipline en al jaren uitstekende cijfers kan overleggen, is het een landelijk verwijscentrum voor endeldarmkanker.
De overlevingskansen zijn in 25 jaar tijd gestegen van slechts 5 procent naar 50 tot 60 procent na een succesvolle procedure. Jorritsma: “Vroeger ging je gewoon dood aan darmkanker, de overlevingskansen zijn aanzienlijk verbeterd. Dat komt niet alleen door de IORT, maar ook door de betere voorbehandeling en de operatie zelf.”