Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Opwekken van de eisprong (ovulatie-inductie) (Folder)

Binnenkort start u met een behandeling voor het opwekken van de eisprong (ovulatie) met behulp van medicijnen (ovulatie-inductie). Deze behandeling kan worden toegepast bij vrouwen waar uit het oriënterend fertiliteitsonderzoek blijkt dat zij een onregelmatig optredende of uitblijvende eisprong hebben. In deze folder leest u meer informatie over deze vruchtbaarheidsbehandeling en wat daar bij komt kijken.

Het is goed u te realiseren dat de situatie in uw geval anders kan zijn dan is beschreven.

Menstruele cyclus

Normaal gesproken komt bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd maandelijks een eicel vrij uit een van de eierstokken. Dit heet de eisprong of ovulatie. Tijdens de rijping van de eicel groeit het baarmoederslijmvlies onder invloed van hormonen, zodat een bevruchte eicel zich kan innestelen. Als er geen bevruchting is opgetreden, wordt het opgebouwde baarmoederslijmvlies afgestoten. Dit is de menstruatie.

Deze cyclus is een ingewikkeld samenspel tussen verschillende organen in het lichaam: de hypothalamus en de hypofyse in de hersenen, de eierstokken en de baarmoeder. Zolang alle organen goed functioneren, verloopt de cyclus normaal. Als een van de organen niet goed werkt dan heeft dit effect op het hele proces en kan er een stoornis in de menstruele cyclus ontstaan zoals: het uitblijven van de menstruatie, het onregelmatig voorkomen van de menstruatie of het voortijdig ophouden van de menstruaties.

Voor wie is ovulatie-inductie?

Bij ovulatie-inductie willen we de eisprong opwekken door middel van medicatie. Deze behandeling kan worden toegepast als er te weinig follikelstimulerend hormoon (FSH) wordt geproduceerd of als er in de eierstokken wel eicellen aanwezig zijn, maar deze niet reageren op de normale prikkel uit de hersenen. Polycysteus ovarium syndroom (PCOS) is een veelvoorkomende oorzaak van problemen met de eisprong.

Zijn er in de eierstokken onvoldoende eicellen aanwezig die gestimuleerd kunnen worden, zoals bij een vroegtijdige overgang (POI), dan is ovulatie-inductie niet de juiste behandeling.

Voor meer informatie over POI of PCOS kijkt u op

www.degynaecoloog.nl

Bij overgewicht verloopt de behandeling vaak moeizamer en is er meer kans op complicaties bij ovulatie-inductie. Ook hebben vrouwen met overgewicht een verhoogde kans op problemen bij een zwangerschap en bevalling. Om deze redenen hanteren wij een BMI grens. Als u overgewicht heeft zullen wij u eerst adviseren om af te vallen. We zien vaak herstel van de cyclus als er voldoende gewichtsverlies is bereikt.

Medicijnen bij het opwekken van de eisprong (ovulatie-inductie)

Er zijn twee mogelijkheden voor een behandeling voor het opwekken van de eisprong (ovulatie-inductie): door middel van tabletten of door middel van hormooninjecties.

Bij ovulatie-inductie kan het zoeken zijn naar de juiste dosering. Reageren uw eierstokken niet op de gegeven dosering? Dan zullen we (de volgende cyclus) de dosis ophogen. Ook kan het zijn dat de eierstokken reageren met het aanmaken van teveel eiblaasjes. We zullen dan de behandeling afbreken en u krijgt het advies om niet te vrijen vanwege het risico op een (grote) meerlingzwangerschap. Een volgende cyclus starten we met een lagere dosering medicijnen.

Letrozol of clomid

Bij vrouwen met PCOS is de eerste keus voor het opwekken van de eisprong is met letrozol tabletten.

Letrozol is in Nederland officieel niet geregistreerd als medicatie voor het opwekken van de eisprong. Toch gaat de voorkeur uit naar letrozol ten opzichte van andere medicatie, bijvoorbeeld clomid (Clomifeencitraat), vanwege de hogere kans op een levend geboren kind. De onderzoeken die letrozol met clomid vergelijken laten geen verschil zien in meerlingrisico en het risico op een miskraam. Ook zijn de bijwerkingen tussen beide middelen vergelijkbaar. Letrozol wordt door de Nederlandse zorgverzekeraar gewoon vergoed.

Als er geen sprake is van PCOS, maar er wel een probleem is met de eisprong, gebruiken we tabletten met clomid (clomifeencitraat) voor uw behandeling.

Behandelschema

• Start letrozol/clomid:
  Op de derde dag van de cyclus (cyclus dag 1 is de eerste dag met helderrood bloedverlies, tenzij altijd alleen maar bruine afscheiding) starten met 1 tablet letrozol/clomid, voor 5 dagen.
• Echoscopische controle:
  Tijdens de eerste dagen van de cyclus maakt u een afspraak voor een echoscopie rond cyclusdag 10. Indien dit een weekenddag is, zal de afspraak op vrijdag of maandag plaatsvinden.
• Beloop:
  Afhankelijk van de groei van het eiblaasje en het aantal eiblaasjes, zullen vervolgafspraken gemaakt worden. Wij zullen u advies geven wanneer het een goede tijd is om te vrijen. Als er iedere maand één eiblaasje groeit en springt, dan kunnen de echoscopische controles achterwege worden gelaten. Dit gaat in overleg met de arts.

Hormooninjecties

Uw eigen lichaam produceert Follikel Stimuleren Hormoon (FSH). Bij een behandeling met hormooninjecties kunnen we meer FSH toedienen waardoor de eierstokken sterker gestimuleerd worden en er een of meerdere eiblaasje(s) kunnen gaan rijpen. Door middel van een prikinstructie leren we u om deze injecties zelf toe te dienen.

Redenen om met hormooninjecties te beginnen kunnen zijn:

• Als er bij de maximale dosering letrozol (of clomid) geen eisprong optreedt
• Wanneer u veel bijwerkingen heeft bij letrozol ( of clomid)
• Wanneer u na 6 behandelingen met letrozol ( of clomid) niet zwanger bent
• Wanneer uit bloedonderzoek blijkt dat de hersenen te weinig hormonen maken die nodig zijn voor een eisprong

Behandelschema met hormooninjecties

• Start hormooninjecties:
  Op de derde dag van de cyclus (cyclusdag 1 is de eerste dag met helderrood bloedverlies, tenzij altijd alleen maar bruine afscheiding, overleg dan met uw arts wanneer te beginnen met de hormooninjecties) wordt eerst een echo gemaakt. Dit om te controleren of er geen cystes zijn en of het baarmoederslijmvlies dun is. Als de echo geen bijzonderheden laat zien mag u starten met de behandeling met hormooninjecties. U spuit dagelijks de afgesproken dosering FSH.
• Echoscopische controle:
  Rond cyclusdag 10 wordt de volgende echoscopische controle ingepland. Indien dit een weekenddag is, zal de afspraak op vrijdag of maandag plaatsvinden. Bij deze echo kijken we hoe de eierstokken reageren op de behandeling.
• Beloop:
  Afhankelijk van de groei van het eiblaasje en het aantal eiblaasjes, zullen vervolgafspraken gemaakt worden. Wij zullen u advies geven wanneer het een goede tijd is om te vrijen.

Kans op zwangerschap?

Bij behandeling met letrozol krijgt ongeveer 70-80% van de vrouwen een ovulatie en wordt de menstruatiecyclus regelmatiger. Ruim de helft van deze vrouwen wordt zwanger binnen 6-12 maanden. De kans op een meerlingzwangerschap is verhoogd omdat er soms meerdere eicellen tegelijk uitrijpen.

Bij een behandeling met hormooninjecties krijgt ongeveer 90% van de vrouwen een ovulatie. Bij ongeveer de helft van deze vrouwen ontstaat een zwangerschap.

Bijwerkingen

Bij het gebruik van medicijnen bij ovulatie-inductie komen klachten van hoofdpijn, moeheid en gewichtstoename voor. Een enkele maal, worden klachten geuit als meer prikkelbaar zijn tot zelfs depressieve gevoelens. Mocht u klachten hebben, bespreek ze met uw behandelend arts.

Risico’s en mogelijke complicaties

Bij het stimuleren van de eierstokken bestaat het risico op een meerlingzwangerschap. Een meerlingzwangerschap gaat vaker gepaard met complicaties zoals vroeggeboorte met het risico op vroegtijdig overlijden of blijvende handicaps. Ook zijn er risico’s voor de vrouw zoals hoge bloeddruk en zwangerschapssuiker.

Gebruikt u letrozol of Gonal-F? Dan is de kans niet groter dat uw kind meer aangeboren afwijkingen heeft. De kans dat u eierstokkanker krijgt, is ook niet groter.

Leefregels

Een gezonde leefstijl is een belangrijke bijdrage aan uw vruchtbaarheid. De kans op een zwangerschap neemt af als één of beide partners rookt. Als u wel zwanger wordt, is er een verhoogde kans op een miskraam, placentaloslating en een vroeggeboorte. Om de kans op een gezonde zwangerschap zo groot mogelijk te maken, adviseren wij u te stoppen met roken.

Ook een gezond gewicht is een belangrijke bijdrage aan uw vruchtbaarheid. Wij hanteren een BMI grens van 38 bij behandelingen voor de voortplantingsgeneeskunde. In het geval van PCOS streven we naar een BMI onder 30. U kunt via uw huisarts of uw gynaecoloog/IVF-arts informeren naar hulp bij het verbeteren van uw leefstijl.

Tevens adviseren we u om foliumzuur te gebruiken.

Meer informatie

Nuttige adressen
Freya (patiëntenvereniging voor paren met vruchtbaarheidsproblemen)
Postbus 476
6600 AL Wijchentel
(024) 645 10 88
www.freya.nl

De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) heeft een website gemaakt met betrouwbare informatie voor patiënten. Deze website geeft een overzicht van alle patiënteninformatie die door de NVOG is ontwikkeld, en verwijst naar andere websites die waardevolle informatie geven.
www.degynaecoloog.nl

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij bieden tal van opleidingsmogelijkheden voor artsen, verpleegkundigen en paramedische beroepen en werken daarin nauw samen met opleidingscentra en –ziekenhuizen in de regio. Dit kan betekenen dat uw behandeling, onderzoek of operatie (mede) uitgevoerd wordt door een zorgverlener in opleiding. Denk hierbij aan een arts in opleiding tot specialist, een co-assistent of een verpleegkundige in opleiding. Veiligheid is het allerbelangrijkste, daarom staat de zorgverlener in opleiding altijd onder supervisie van een gekwalificeerde zorgverlener. Indien u niet wenst geholpen te worden door een zorgverlener in opleiding, kunt u dit aangeven bij uw behandelend arts.

Vragen

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? U kunt de veelgestelde vragen lezen op www.catharinaziekenhuis.nl/ivf-centrum.

U kunt ook een bericht sturen via MijnCatharina. Heeft u voor 12 uur gebeld of een bericht gestuurd? Dan wordt u dezelfde dag tussen 08.00 en 14.00 uur teruggebeld door de IVF verpleegkundige.

U kunt tussen 08.00 en 12.00 uur telefonisch contact opnemen met de secretaresse van het IVF-centrum.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

IVF-afdeling
Maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 12.00 uur
040 – 239 81 90

In noodgevallen kunt u tijdens kantooruren bellen met de polikliniek Gynaecologie 040 – 239 93 00. Buiten kantoortijden, kunt u de dienstdoende arts-assistent gynaecologie bereiken.

Routenummer(s) en overige informatie over de ivf-afdeling vindt u op www.catharinaziekenhuis.nl/ivfcentrum