Kan je aan het gezicht van een patiënt écht zien dat gezondheid achteruitgaat?
Een bleke huid, gesloten ogen, een versnelde ademhaling: verpleegkundigen herkennen deze signalen intuïtief als teken dat de gezondheid van een patiënt achteruitgaat. Maar kunnen camera’s die signalen ook zien? Onderzoeker Iris Cramer van het Catharina Ziekenhuis onderzoekt hoe cameratechnologie kan helpen bij het eerder signaleren van verslechtering bij patiënten.
“Iedere zorgverlener kent het: je loopt een kamer binnen en je voelt direct dat een patiënt niet in orde is,” zegt Cramer. “Maar waar zit dat nu precies in? Vaak kunnen verpleegkundigen dit gevoel niet direct duiden. Toch blijkt uit onderzoek dat bepaalde gezichtskenmerken, zoals de stand van de ogen of de kleur van de huid, een betrouwbare indicatie kunnen zijn voor de gezondheidstoestand van een patiënt.”
Dat klinkt logisch, maar dit onderzoek onderbouwt zo dat het zien van een patiënt en het onderbuikgevoel van de verpleegkundigen van waarde is, naast harde cijfers uit bijvoorbeeld een bloeddrukmeting. “En dat wil ook zeggen dat we met camera’s de veranderingen het gezicht kunnen herkennen om patiënten beter in de gaten te houden.”
Het onderzoek is voortgekomen uit het ForSee-project, waarin camera’s worden ingezet om vitale functies zoals ademhaling en hartslag te bekijken zonder dat een patiënt vast zit aan meetapparatuur. “Maar een camera kan meer dan alleen deze waarden meten. Het kan ook observeren hoe een patiënt eruitziet, en juist daar is nog veel te winnen”, zegt Cramer.
Tegenwoordig zijn er tal van slimme apparaten zoals smartwatches en andere sensoren die vitale functies kunnen meten. “Maar wat deze technologieën niet kunnen, is de context meenemen”, legt Cramer uit. “Een smartwatch kan een piepje geven bij een verhoogde hartslag, maar een camera kan daarbij dus beoordelen of iemand er daadwerkelijk ziek uitziet. Dit maakt de analyse veel completer.”
In samenwerking met Maastricht UMC, vergeleek Cramer tal van eerdere studies naar gezichtskenmerken bij ziekte. Daaruit blijkt dat subtiele veranderingen in het gezicht een voorspellende waarde kunnen hebben. “Onderzoekers uit Maastricht onderzochten bijvoorbeeld de stand van de ogen bij intensive care-patiënten. Ze lieten studenten beoordelen of de ogen open, halfdicht of gesloten waren. Dit bleek in verband te staan met de hoeveelheid orgaanschade”, zegt Cramer. “Dat betekent dat je door simpelweg naar de ogen te kijken al belangrijke informatie kunt verzamelen.”
Camera’s als ondersteuning in de zorg
Momenteel hangen er als proef camera’s op de hartchirurgieafdeling van het Catharina Ziekenhuis. “We gebruiken deze om ademhaling en hartslag te meten,” zegt Cramer. “Maar in de toekomst willen we onderzoeken of we ook andere indicatoren kunnen toevoegen, zoals de kleur van de huid of de stand van de ogen.”
Een groot voordeel van deze technologie is dat het verpleegkundigen kan helpen bij het bewaken van meerdere patiënten tegelijk. “Zeker ‘s nachts, wanneer een verpleegkundige verantwoordelijk is voor meerdere patiënten, kan een camerasysteem tijdig een waarschuwing geven als iemand achteruitgaat. Dat voorkomt dat je pas ingrijpt als het al te laat is.”
Privacy en acceptatie
Privacy is een van de belangrijke aspecten bij het gebruik van camera’s. Toch blijkt uit praktijkervaring dat patiënten zich hier nauwelijks zorgen over maken. “We hadden behoorlijk wat weerstand verwacht van patiënten, maar in de praktijk valt dit enorm mee. De meeste mensen vinden het juist fijn dat er een extra manier is om hun gezondheid te bewaken”, zegt Cramer.
De meeste mensen vinden het juist fijn dat er een extra manier is om hun gezondheid te bewaken
In het ForSee-onderzoek op de hartchirurgieafdeling werd er zelfs een optie geboden om het camerabeeld tijdelijk af te schermen. Bijvoorbeeld voor wat extra privacy als er, maar die werd nauwelijks gebruikt. “Patiënten gaven aan: ‘Als het mijn gezondheid ten goede komt, dan is het alleen maar een voordeel’.”
De toekomst van patiëntmonitoring
Het uiteindelijke doel van het onderzoek is om verslechtering van een patiënt nog eerder te signaleren. “We willen niet alleen een paar uur van tevoren zien dat een patiënt achteruitgaat, maar liefst een hele dag van tevoren,” zegt Cramer. “Dan kun je bijvoorbeeld eerder beslissingen nemen over intensievere zorg en met de patiënt bespreken wat de beste vervolgstappen zijn.”
Hoewel er nog veel onderzoek nodig is, biedt de combinatie van cameratechnologie en kunstmatige intelligentie een veelbelovende toekomst. “Het mooie is dat zorgverleners deze inzichten al lang intuïtief gebruiken. Het is nu aan ons om die kennis te vertalen naar technologie, zodat we patiënten nog beter en sneller kunnen helpen.”