Baarmoedergolven en vruchtbaarheid: zonder meten geen weten!

Zwanger worden is niet voor elke vrouw een vanzelfsprekendheid. Verminderde vruchtbaarheid is een groeiend probleem in de Westerse wereld. En hoewel behandelingen zoals bijvoorbeeld IVF zich blijven ontwikkelen, ligt de slagingskans bij vrouwen die een vruchtbaarheidsbehandeling ondergaan rond de 30 procent. Bij een op de drie koppels met verminderde vruchtbaarheid is niet bekend wat de oorzaak is. Nienke Kuijsters van het Catharina Ziekenhuis richtte haar pijlen op de baarmoedergolven. Vrijdag 21 juni promoveert Kuijsters met haar onderzoek ‘Catching Waves’ aan de TU/e.

Baarmoedergolven spelen mogelijk een rol bij verminderde vruchtbaarheid. In samenwerking met de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) onderzocht zij deze tot op heden onderbelichte samentrekkingen van de niet-zwangere baarmoeder. Zij ontwikkelde twee nieuwe methoden om deze golven op een betrouwbare manier te kunnen meten.

Samentrekkingen baarmoeder

Iedere baarmoeder vertoont ‘baarmoedergolven’ tijdens een maandelijkse cyclus; kleine golvende samentrekkingen in de baarmoeder die je niet voelt, maar wel kunt zien op bijvoorbeeld echobeelden. Deze golven veranderen gedurende de cyclus afhankelijk van hormonen van richting en hevigheid. “Er is al bekend dat een tekort aan deze bewegingen rondom de bevruchting of een overschot aan bewegingen rondom de innesteling, een negatief effect hebben op de kans om zwanger te worden. Het is dus zaak dat we deze golven goed leren kennen. Deze zouden in de toekomst kunnen dienen als een voorspellende factor bij vruchtbaarheidsbehandelingen. Een behandeling van een tekort of een overschot met medicatie kan de kans op een zwangerschap zelfs vergroten”, legt Kuijsters uit.

Twee methodes

Samen met de TU/e heeft Kuijsters twee methoden ontwikkeld waarmee eenvoudig, reproduceerbaar en objectief de baarmoedergolven gemeten kunnen worden. Kuijsters: “Enerzijds meten we de elektrische activiteit van de baarmoeder middels elektrohysterografie (EHG). Als het ware een soort hartfilmpje (ECG), maar dan wat uitgebreider. We plakken tijdens deze meting een sticker met 64 kleine elektroden op de buik. Anderzijds meten we beweging op echobeelden met een Speckle Tracking techniek. Hiermee proberen we aan de hand van het spikkelpatroon op de echo automatisch golfbewegingen te detecteren.” Beide methoden zijn uitgebreid getest: eerst in een gecontroleerde omgeving op baarmoeders buiten het lichaam en later bij gezonde vrijwilligers. “Ondertussen zijn de methoden zo ver ontwikkeld dat we in staat zijn om de verschillende fasen in de menstruele cyclus te onderscheiden. Op dit moment lijkt de echo-gebaseerde methode het best te werken en zijn deze resultaten eenvoudig te interpreteren. We hopen met meer onderzoek beter te begrijpen hoe de elektrische signalen en de mechanische bewegingen van de baarmoeder zich tot elkaar verhouden, zodat we wellicht de volledig draagbare EHG als meest praktische methode kunnen gebruiken”, aldus Kuijsters.

Toekomst

Na haar promotie op 21 juni houdt het onderzoek niet op. Collega promovendi Federica Sammali en Celine Blank van het Catharina Ziekenhuis gaan verder met dit onderzoek. Zo worden er metingen gedaan met de twee beschreven technieken bij IVF patiënten in het Universitair Ziekenhuis Gent om te zien of zij voorspellend kunnen zijn voor de zwangerschapskans en is er een samenwerking met het Sahlgrenska Universitair Ziekenhuis in Zweden om metingen te doen bij patiënten die een baarmoedertransplantatie ondergaan. Het promotieonderzoek van Nienke Kuijsters gebeurt in samenwerking met het Catharina Ziekenhuis en Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). Haar promotoren zijn gynaecoloog  prof. dr. Dick Schoot  van het Catharina Ziekenhuis en prof. dr. ir. Massimo Mischi van de TU/e.