Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

ERAS-sneller herstel na een laparoscopische operatie bij (verdenking op) gynaecologische kanker

Doel van ERAS

U wordt binnenkort opgenomen voor een laparoscopische (kijk)operatie vanwege een vorm van gynaecologische kanker of verdenking hierop. Rondom deze operatie wordt het ERAS (ENHANCED-recovery after surgery) programma toegepast. Dit programma bestaat uit verschillende zorgelementen die ervoor zorgen dat u na de operatie sneller hersteld en de kans op complicaties sterk afneemt. De laatste jaren is veel onderzoek gedaan naar factoren die invloed hebben op het herstel na een operatie. Hieruit blijkt dat uw herstel na de operatie verbeterd kan worden door:

• Goede voorbereiding voor de operatie door het geven van informatie; als u weet wat er gaat gebeuren en wat er van u verwacht wordt, levert dit minder spanning en angst op.
• Zo goed mogelijke conditie voor de operatie; dagelijks minimaal 30 min bewegen.
• Een goede conditie van de longen voor de operatie.
  Door middel van ademhalingsoefeningen traint u uw longen. Dit verkleint de kans op het ontstaan van een longontsteking na de operatie.
• Stoppen met roken: Het is belangrijk om zo snel mogelijk te stoppen met roken i.v.m. risico op complicaties na de operatie. 4 weken voor de operatie stoppen met roken is het beste. Mocht dit niet kunnen omdat de operatie sneller is gepland, dan is elke week dat u stopt beter voor u.
• Stoppen met alcohol: Stoppen met alcohol tenminste 4 weken voorafgaand aan de operatie verkleint het risico op infecties na de operatie.
• Goede voeding tot aan operatie: Ondervoeding en/of gewichtsverlies voorafgaand aan de operatie vergroot het risico op complicaties na de operatie. Met name de inname van eiwitten is belangrijk bij het herstel na de operatie.
• Een optimale pijnbestrijding. Niet alleen de pijn wordt effectief bestreden, maar ook de nadelige effecten van pijnbestrijding op maag- en darmwerking worden zo klein mogelijk gehouden. Hierbij vermijden we zoveel mogelijk het gebruik van Morfine.
• Een zo kort mogelijke periode van bedrust na de operatie. Dit betekent dat u vrijwel meteen na de operatie uit bed komt om te gaan bewegen. De opnameduur zal kort zijn, het kan zo zijn dat u dezelfde dag weer naar huis mag.
• Een zo kort mogelijke periode van voedselonthouding (“nuchter zijn”), zodat u zo min mogelijk gewicht verliest en daarmee zo min mogelijk spiermassa en spierkracht kwijtraakt.

Opname

U wordt de dag van de operatie opgenomen via de afdeling Kortverblijf, u krijgt hier enkele dagen voorafgaand een telefoontje over van de opnameplanner.

Neem gemakkelijke zittende kleding, evt. een pyjama en stevige schoenen mee naar het ziekenhuis. Indien u thuis een loophulpmiddel gebruikt neem deze dan mee en gebruik deze tijdens de opname. Uw persoonlijke eigendommen worden in een blauwe transport koffer opgeborgen.

Neem uw eigen medicatie mee naar de opname, mochten we een bepaald medicijn niet hebben dan kunnen we die van uzelf gebruiken. De arts van de gynaecologie zal zorgen dat uw medicatie juist in het elektronisch patiëntendossier komt te staan. Indien u nog bijzonderheden en/of vragen heeft geef dit dan aan bij de verpleegkundige.

De gynaecoloog vraagt u voor de operatie of u tijdens de opname wel of niet gereanimeerd wilt worden, indien dit nodig blijkt. Zie ook de bijgevoegde folder Afspraken maken over uw behandelgrenzen. Indien u hier vragen over heeft, mag u deze uiteraard altijd stellen.

U mag tot 6 uur voorafgaand aan de operatie alles eten en u mag tot twee uur voor de operatie alleen nog heldere dranken nemen. Twee uur voor de operatie drinkt u twee flesjes Pre-op, indien u diabetes heeft dan mag u deze niet nemen, dan mag u nog 2 glazen thee of water (zonder melk en suiker) drinken. Hierna mag u niets meer eten en of drinken tot aan de operatie. De pre-op zorgt ervoor dat de darm ondanks geen eten toch gevoed blijft. Lang nuchter zijn heeft namelijk ook nadelen, onder andere dat het misselijkheid na de operatie verergert.

Vanuit de afdeling Kortverblijf wordt u naar de operatiekamers gebracht.

Na de operatie belt de gynaecoloog uw 1^e contactpersoon om uitleg te geven over het verloop van de operatie. U wordt wakker op de uitslaapkamer en indien alle controles stabiel zijn gaat u terug naar de verpleegafdeling.

Na de operatie

Direct na de operatie heeft of kunt u verschillende ‘lijnen’ hebben, waaronder;

• Een infuus in de arm
  Deze gebruiken we de eerste dag(en) om uw pijnstilling toe te dienen en om u extra vocht te geven.
• Een blaaskatheter
  De verblijfsduur van de blaaskatheter wordt bepaald door de arts.

Pijnstilling

U krijgt standaard drie of vier keer per dag 1000mg paracetamol en soms pijnstilling via het infuus.

Het is erg belangrijk dat u tijdens de opname goed de pijnscore aangeeft. Wanneer de pijn voor u onder controle is kunt u namelijk beter doorademen en uit bed komen. Dit voorkomt complicaties. Zie ook Hoe geeft u een pijnscore (Folder) – Catharina Ziekenhuis

Na de operatie neemt u grotendeels uw eigen medicatie weer in, de artsen kijken welke medicatie u wel en niet mag gebruiken. U krijgt na de operatie alle medicatie van de verpleegkundige van de afdeling. Dit om te voorkomen dat er medicatie dubbel wordt ingenomen of wordt overgeslagen. Indien u inhalaties, oogdruppels of zalf gebruikt mag u deze wel vanuit thuis meenemen en zelf gebruiken, deze worden niet verstrekt door het ziekenhuis.

Na de operatie wordt er naast de pijnstilling soms ook met andere medicatie gestart. Dit kunnen medicijnen zijn tegen de misselijkheid en anti- trombose spuitjes, Fragmin. Indien dit van toepassing is krijgt u deze één keer per dag en verkleinen het risico op trombose (bloedpropje).  Deze spuitjes blijft u tot 4 weken na de operatie gebruiken. Tijdens de opname zal de verpleegkundige u of uw familie leren hoe deze te zetten zodat u na de opname niet afhankelijk bent van thuiszorg.

Na de operatie is het belangrijk dat u zo snel mogelijk gaat bewegen. Doordat u in principe maar 1 dag/ nacht opgenomen zult zijn is het van belang dit thuis door te zetten. Zie ook het schema hieronder.

Na de operatie mag u vrijwel direct beginnen met normaal eten/drinken. Het advies is om na de operaties kleine beetjes verdeeld over de dag te eten.

Na de operatie loopt een arts bij u langs. Er wordt met u besproken hoe de operatie is verlopen en wanneer u met ontslag mag.

Ontslag

De opnameduur is in principe een dag opname en soms blijft u 1 nacht, afhankelijk hoe laat u terug was van de operatie en hoe het met u gaat.  Het moet natuurlijk wel verantwoord zijn dat u naar huis gaat.

• Zo moet u voldoende kunnen eten en drinken.
• Ook moet u voldoende zelfstandig kunnen bewegen. U moet zelfredzaam zijn in de ADL (algemene dagelijkse levensverrichtingen), zoals bijvoorbeeld het douchen en traplopen. Het is wel aan te raden om vast te inventariseren wie u thuis kan helpen met zwaarder werk, zoals het huishouden of het doen van de boodschappen. Dit kan niet door het ziekenhuis voor u geregeld worden.
• Tijdens de opname wordt u aangeleerd het zetten van de Fragmin spuitjes zelfstandig uit te voeren, zodat u uzelf thuis ook de injectie kan geven.

Eventueel met hulp van uw mantelzorger. Zo zijn onze patiënten zelfredzaam en kunnen zij zelfstandig naar huis, zonder afhankelijk te zijn van de thuiszorg.

Uiteraard neemt de arts in overleg met u de definitieve beslissing of u naar huis mag.

Contact opnemen

Het is belangrijk om bij de volgende verschijnselen contact op te nemen:

• Bij nabloeding, roodheid of zwelling in het geopereerde gebied;
• Bij plotseling optredende koorts boven de 38,5 °C;
• Als u last krijgt van benauwdheid of pijn bij de ademhaling;
• Als u na 2 weken na de operatie nog vaginaal bloedverlies heeft;
• Als u 6 weken na de operatie nog bruine afscheiding heeft

Telefonisch spreekuur Gynaecologie Oncologie

Ma- vrijdag van 09.00-10.00 te bereiken via 040-239 66 80

Polikliniek Gynaecologie Oncologie

Tijdens kantoortijden (8.30-16.30 uur) te bereiken via 040-239 66 77

Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met de Spoedeisende Hulp via telefoonnummer 040-239 9600.

Mogelijke gevolgen van de operatie

• Plassen: soms is het functioneren van de blaas na de operatie wat veranderd. Het kan zijn dat u af en toe wat urine verliest of vaker op een dag moet plassen. Het kan zijn dat u de eerste tijd (weken tot maanden) niet goed kunt uitplassen. Om een urineweginfectie te voorkomen, moet u de blaas dan met een slangetje leeg laten lopen. De verpleegkundige leert u hoe u dit doet.
• Lymfoedeem: als er tijdens de operatie lymfeklieren in de buikholte zijn verwijderd, krijgen vrouwen soms last van vochtophoping ten gevolge van lymfoedeem. De vorm van de (boven)benen kan veranderen. Tijdens controle op de polikliniek kunt u dit met de gynaecoloog en/ of de verpleegkundig specialist bespreken.
• Menstruatie: als de baarmoeder is verwijderd, treedt er geen menstruatie meer op. Als de eierstokken gespaard zijn gebleven, krijgt u echter wel de klachten behorende bij de cyclus, zoals gevoelige, gespannen borsten, stemmingsveranderingen of hoofdpijn. Als de eierstokken zijn verwijderd en u nog niet in de overgang bent, treden vervroegd overgangsverschijnselen op. U kunt dan klachten krijgen zoals overmatig transpireren, opvliegers of depressieve buien. Dit komt omdat er geen hormonen (oestrogeen en progesteron) meer worden geproduceerd. De gynaecoloog schrijft zo nodig hormoonvervangende medicijnen (oestrogenen) voor.
• Onvruchtbaarheid/ vruchtbaarheid: na de operatie kunt u geen kinderen meer krijgen. Voor jonge mensen met een kinderwens is dit een extra zware belasting. Maar ook een vrouw met kinderen kan het als een probleem ervaren dat het krijgen van een kind definitief onmogelijk is.
• Seksualiteit: geslachtsgemeenschap is medisch gezien na ongeveer zes weken weer mogelijk, als de wonden genezen zijn. Emotioneel kan het echter langer duren voor u weer plezier beleeft aan vrijen. De verandering in de beleving van seksualiteit na deze operatie is voor iedere vrouw verschillend. Vooral de zin in vrijen kan een lange periode afwezig of verminderd zijn. Intimiteit, genegenheid en knuffelen is in deze periode erg belangrijk. Het orgasme kan anders zijn dan voor de operatie, vooral als u tijdens een orgasme de baarmoeder voelde samentrekken. Het is belangrijk met uw partner over uw gevoelens te praten. Ook deze zal in het begin onzeker zijn. Mochten er problemen op seksueel gebied ontstaan, dan kunt u deze met de behandelend gynaecoloog, verpleegkundig specialist en/of verpleegkundige gynaecologische oncologie bespreken.

Een goede voorbereiding begint thuis

Om ervoor te zorgen dat het herstel na de operatie volgens protocol kan verlopen is het belangrijk dat uw conditie voor de operatie zo optimaal mogelijk is. Blijf daarom uw dagelijkse activiteiten (verzorging, huishouden en/of boodschappen) uitvoeren, indien u sport, probeer dit dan te blijven doen, eventueel aangepast.

Wij adviseren om dagelijks te fietsen en/ of te wandelen, beweeg 30 minuten aaneengesloten per dag.

Als voorbereiding op de operatie raden wij u een oefenprogramma met krachtoefeningen als in onderstaand schema te gebruiken (zie bijlage oefeningen met foto’s). Tevens is het goed om de ademhalingsoefeningen alvast door te nemen en te oefenen.

Oefenprogramma

Ademhalingsoefeningen

• Maak 5 diepe ademhalingen en houdt bij de inademing aan het eind de adem even vast
• Adem rustig door de neus in. Tuit de lippen een klein beetje en adem langzaam tussen de lippen uit. U ervaart nu een kleine druk bij het uitademen. Herhaal dit 5 keer.
• Hoest nu 3 keer.

Oefeningen zitten/staan

• Ga zitten op een stoel en kruis de handen voor de borst
• Zet uw voeten op heupbreedte
• Kom staan zonder uw handen hierbij te gebruiken
• Vervolgens zakt u door de knieën en raakt u met de billen de zitting van de stoel en kom vervolgens weer staan
• Herhaal de oefening

Opdrukken vanuit de stoel

• Ga op een stoel zitten
• Pak de stoelleuning aan beide zijden vast
• Duw uzelf omhoog zodat de billen los van de stoel komen
• Houdt deze positie 2 seconden vast
• Laat u vervolgens weer rustig zakken
• Herhaal de oefening

Staand knie heffen

• Ga staan met de voeten op heupbreedte
• Til de rechterknie op
• Zet uw been weer op de grond
• Til de linkerknie op
• Herhaal de oefening

Tenenstand

• Sta met de voeten op heupbreedte
• Ga op uw tenen staan, door u recht omhoog te duwen
• Zak vervolgens weer langzaam terug naar de beginpositie
• Herhaal de oefening
• Indien u zichzelf instabiel voelt tijdens de oefening gebruik dan een steuntje (bijvoorbeeld een tafel of deurkozijn)

Bewegen is heel erg belangrijk na de operatie, door veel te bewegen, helpt u zelf mee om uw herstel te bevorderen.  

Het verkleint de kans op een trombose, helpt om de beweging van het maagdarmstelsel op gang te krijgen (de peristaltiek), verbeterd te doorbloeding en daarmee wondgenezing, gaat verlies van spierkracht tegen en zorgt ervoor dat u zo snel mogelijk weer onafhankelijk bent van de zorg van anderen. Ook helpt bewegen om de kans op een luchtweginfectie te verkleinen. Wanneer u goed rechtop zit of staat kan u namelijk beter doorademen. Een luchtweginfectie zal de duur van de opname verlengen en is ongunstig voor de wondgenezing doordat het de zuurstofvoorziening verminderd. Om de kans op deze complicatie nog verder te verkleinen is het de bedoeling dat u meermaals per dag de ademhalingsoefeningen uitvoert.

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij bieden tal van opleidingsmogelijkheden voor artsen, verpleegkundigen en paramedische beroepen en werken daarin nauw samen met opleidingscentra en –ziekenhuizen in de regio. Dit kan betekenen dat uw behandeling, onderzoek of operatie (mede) uitgevoerd wordt door een zorgverlener in opleiding. Denk hierbij aan een arts in opleiding tot specialist, een coassistent of een verpleegkundige in opleiding. Veiligheid is het allerbelangrijkste, daarom staat de zorgverlener in opleiding altijd onder supervisie van een gekwalificeerde zorgverlener. Indien u niet wenst geholpen te worden door een zorgverlener in opleiding, kunt u dit aangeven bij uw behandelend arts.

Vragen

Hebt u nog vragen of moet u nog een afspraak maken? Neem dan gerust contact op met de polikliniek gynaecologische oncologie, route 203, op telefoonnummer: 040-2396677

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Gynaecologische kanker – Catharina Ziekenhuis

Meer informatie

Operatie bij baarmoederkanker | kanker.nl
Operatie bij vroeg stadium eierstokkanker (stadiëringsoperatie) | Kanker.nl
Baarmoederverwijdering bij baarmoederhalskanker (uterusextirpatie) | kanker.nl
Ik heb baarmoederkanker en mijn baarmoeder wordt weggehaald | Thuisarts.nl
Ik heb baarmoederhalskanker en krijg een operatie waarbij mijn baarmoeder wordt weggehaald | Thuisarts.nl