‘Communicatie over borstkankerscreening moet veel beter’

Vrouwen moeten beter worden voorgelicht over de voor- en nadelen van borstkankerscreening. Dat vindt radioloog Wikke Setz-Pels van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, die donderdag 20 februari promoveert op haar proefschrift: ‘Het verbeteren van borstkankerscreening in Zuid-Nederland’.

In Nederland worden vrouwen tussen de 50 en 75 jaar iedere twee jaar opgeroepen voor een bevolkingsonderzoek borstkanker. Veel deelnemers weten echter niet dat de kans op een zogenoemde fout-positieve verwijzing – vrouwen worden verwezen naar het ziekenhuis, maar bij aanvullend onderzoek blijkt geen sprake van borstkanker – best groot is. De landelijke cijfers laten zien dat van elke 1000 vrouwen die worden gescreend, er 21 worden verwezen, van wie 15 vrouwen bij aanvullend onderzoek geen borstkanker blijken te hebben en er bij 6 vrouwen borstkanker wordt ontdekt.

Angst en stress
“Het interpreteren van een mammografie is erg moeilijk”, vertelt Setz-Pels. “Vrouwen worden verwezen naar het ziekenhuis als er op basis van het screeningsmammogram een verdenking is op een verdachte afwijking in de borst. Deze vrouwen denken dan vaak dat ze kanker hebben en dat zorgt voor angst en stress.”

Het Catharina Ziekenhuis speelt al op deze ontwikkeling in door de garantie te geven dat vrouwen met een doorverwijzing binnen 24 uur terecht kunnen op de mammapoli, zodat ze niet lang in die onzekerheid verkeren. Een zeer goed initiatief, vindt ook Setz-Pels. “De volgende stap is dat er duidelijker gecommuniceerd wordt. We kunnen een groot deel van de onzekerheid wegnemen door eerlijk te vertellen dat het heel lastig kan zijn om goed in te schatten of het in de screening om een tumor of iets anders gaat.”

Effectieve screening
Het weghalen van de angst en onzekerheid zou er ook voor moeten zorgen dat minder vrouwen na zo’n ervaring het bevolkingsonderzoek niet links laten liggen. Setz-Pels: “Het blijkt dat na vier jaar 35 procent van de groep vrouwen die met een fout-positieve verwijzing te maken krijgt, niet meer meedoet aan het bevolkingsonderzoek. Twintig procent blijft voor onderzoek in het ziekenhuis en vijftien procent haakt helemaal af. En dat is zonde. Voor een effectieve screening is een hoge opkomst in Nederland noodzakelijk. Ook is het screenen op locatie qua kosten veel beter beheersbaar dan dat we iedereen naar het ziekenhuis laten komen.”

Betere behandelingen
Dat er juist in de week van haar promotie in de media artikelen staan over een groot Canadees onderzoek naar borstkankerscreening met als uitkomst: ‘screening heeft geen enkel nut’, deert de promovendus niet. “Dit is de follow-up van een onderzoek uit de jaren ’80. In die jaren was de apparatuur nog niet zo goed als nu. In dat specifieke onderzoek worden tumoren van gemiddeld twee centimeter in de screening gevonden. In Nederland is 80% van de tumoren ontdekt in de screening kleiner dan twee centimeter. Een tumor van twee centimeter is vaak ook al voelbaar, dan is het begrijpelijk dat screening geen meerwaarde heeft. Screening beoogt juist borstkanker in een vroeg stadium te vinden, voordat er klachten zijn.”

“Voor- en tegenstanders houd je altijd. Feit is dat sinds we zijn gaan screenen, het aantal sterfgevallen door borstkanker met dertig procent is afgenomen. Tegenstanders zeggen dat dit komt door de betere behandelingen, voorstanders vinden dat dit door screening komt. Ik geloof dat het allebei waar is. De daling van het sterftecijfer zal met allebei te maken hebben. Maar in mijn onderzoek heb ik die hele discussie gelaten voor wat hij is. We doen in Nederland aan screening, dus ik wil weten hoe we dat zo goed mogelijk kunnen doen. Zoals gezegd is een belangrijke conclusie dat er veel te winnen is op het gebied van communicatie. Niet alleen praten over de voordelen, maar ook over de nadelen.”

Mammacentrum Catharina Ziekenhuis
Het Mammacentrum in het Catharina Ziekenhuis is onderdeel van het Catharina Oncologiecentrum. Het is het grootste borstkankercentrum in de regio. Vrouwen bij wie vermoed wordt dat zij borstkanker hebben, kunnen binnen 24 uur terecht in het centrum. In de meeste gevallen hebben zij binnen één dag uitsluitsel. Het centrum loopt landelijk voorop in de behandelingen van vrouwen met borstkanker. Borstkankervereniging Nederland beloonde het centrum in september 2013 voor de vierde keer op rij met het kwaliteitskeurmerk het ‘roze lintje’.