Deze datagedreven aanpak is nu de blauwdruk voor slimmere zorg: ‘Meten alleen levert niets op, het gaat om verbeteren’

In het International Journal of Healthcare Management is een bijzondere wetenschappelijke publicatie uit het Catharina Hart- en Vaatcentrum opgenomen. Daarin beschrijven Gijs van Steenbergen, arts in opleiding tot cardioloog, en manager Dennis van Veghel hoe een multidisciplinair kwaliteitsteam – een vaste groep zorgverleners en experts die samen naar de cijfers kijken – data gebruikt om zorgprocessen met succes te verbeteren.

Volgens Van Veghel is dat uniek: “Wereldwijd wordt er veel gemeten, maar voorbeelden van hoe data écht leiden tot betere uitkomsten van behandelingen voor patiënten of dezelfde kwaliteit bij minder kosten zijn schaars. Wij laten zien dat het werkt én hoe je dat organiseert.”

Zij lagen vroeger gemiddeld een week te wachten voordat ze geopereerd konden worden, nu nog maar een dag

Concrete verbeteringen

De verbeteringen zijn heel concreet. Dankzij data-analyse is de opnameduur van bepaalde groepen hartpatiënten verkort, zijn complicaties na ingrepen afgenomen en is de overleving verbeterd. Ook zijn heropnames voorkomen en is het aantal behandelingen dat opnieuw moest worden uitgevoerd, teruggebracht.

Van Steenbergen legt uit: “Neem het voorbeeld van patiënten die met enige urgentie een bypassoperatie nodig hadden. Zij lagen vroeger gemiddeld een week te wachten voordat ze geopereerd konden worden, omdat de medicatie goed afgestemd moest zijn. Door slim naar medicatie en timing te kijken, is dat nu nog maar een dag. Dat scheelt niet alleen kosten, maar vooral stress en risico voor de patiënt.”

Het geheim zit volgens de onderzoekers niet in het meten op zich, maar in het omzetten van data naar actie. Daarvoor komt elke twee weken de Commissie Kwaliteit bijeen: de eerder benoemde vaste groep artsen, onderzoekers, managers en data-analisten die samen alle cijfers bespreken.

Van Veghel: “Meten alleen levert nog niets op, behalve inzicht. De stap van meten naar verbeteren is cruciaal. Wij combineren medische kennis met kwaliteit- en projectmanagementexpertise en geavanceerde data-analysemethoden. Zo ontstaan verbeterprojecten die direct in de praktijk worden doorgevoerd.”

We hebben onze werkwijze zo beschreven dat andere ziekenhuizen over de hele wereld dit ook kunnen gebruiken voor welke afdeling dan ook

Methode breder toepasbaar

Hoewel het onderzoek plaatsvond in het Catharina Hart- en Vaatcentrum, is de methode breder toepasbaar. Het wetenschappelijk artikel bevat een grote tabel met tientallen voorbeelden van verbeteringen die op deze manier tot stand kwamen.

“We hebben onze werkwijze zo beschreven dat andere ziekenhuizen over de hele wereld dit ook kunnen gebruiken voor welke afdeling dan ook”, zegt Van Steenbergen. “Het begint bij het systematisch verzamelen van gegevens, maar minstens zo belangrijk is een team dat er structureel mee aan de slag gaat.”

Het lijkt misschien geen hogere wiskunde: gegevens verzamelen, er met elkaar naar kijken en verbeteringen doorvoeren. Toch gebeurt dat wereldwijd maar zelden zo systematisch. Veel ziekenhuizen meten wel, maar zetten de stap naar échte verbetering niet. Juist dat maakt de aanpak van het Catharina Hart- en Vaatcentrum bijzonder.

De aanpak is niet alleen een Eindhovense vinding. Dankzij het Topzorgprogramma (ZonMW) en in samenwerking met het Nederlands Hart Netwerk, Dutch Hospital Data, de Nederlandse Hart Registratie en de Technische Universiteit Eindhoven kon deze werkwijze uitgroeien tot een blauwdruk voor de zorg.

Als we weten hoeveel iemand beweegt of hoe hij zich voelt, kunnen we zorg veel persoonlijker maken

Actuele discussies in de zorg

De publicatie – waar ook Mileen van de Kar, Daniela Schulz en Lukas Dekker aan meeschreven – sluit nauw aan bij actuele discussies in de zorg. In Nederland treedt de Wet kwaliteitsregistraties in werking, die ziekenhuizen verplicht om gegevens te verzamelen en te gebruiken voor kwaliteitsverbetering. Ook in Europa staat met de European Health Data Space (EHDS) het hergebruik van zorgdata hoog op de agenda.

Van Veghel: “Ons onderzoek laat zien dat het niet alleen verplichtingen zijn, maar dat patiënten er direct baat bij hebben. Door data slim in te zetten, voorkomen we complicaties en maken we zorg toegankelijker.”

Natuurlijk roept het gebruik van patiëntgegevens vragen op over privacy. De onderzoekers benadrukken dat gegevens altijd zorgvuldig en binnen de regels worden gebruikt. Toch zien zij ruimte voor meer: met draagbare sensoren, smartwatchdata en vragenlijsten over welbevinden willen ze nog beter volgen hoe het écht met patiënten gaat.

“Als we weten hoeveel iemand beweegt of hoe hij zich voelt, kunnen we zorg veel persoonlijker maken”, aldus Van Steenbergen. “Dat betekent niet meer standaard één zorgpad voor iedereen, maar behandelingen die passen bij wat de patiënt nodig heeft.”

Met deze aanpak bieden we toekomstige patiënten betere uitkomsten, met minder inspanning van zorgverleners

Collega’s in binnen- en buitenland nieuwsgierig

Het Catharina Ziekenhuis behoort tot de eerste centra die deze methode zo uitgebreid en gestructureerd heeft beschreven. Daarmee kan de aanpak wereldwijd navolging krijgen. Van Veghel: “We merken dat collega’s in binnen- en buitenland nieuwsgierig zijn naar onze manier van werken. Deze publicatie biedt hun een praktisch handvat. Zo verspreidt waardegedreven zorg* zich verder, en daar profiteren patiënten overal van.”

De kernboodschap is helder: door data niet alleen te meten, maar te gebruiken voor echte verbeteringen, krijgen patiënten aantoonbaar betere zorg. “Met deze aanpak bieden we toekomstige patiënten betere uitkomsten, met minder inspanning van zorgverleners”, weet Van Steenbergen. “Dat maakt de zorg niet alleen veiliger en persoonlijker, maar ook toekomstbestendig.”

*Waardegedreven zorg is een benadering die de kwaliteit van zorg meet aan de hand van de uitkomsten die er écht toe doen voor onze patiënten. We meten en streven naar verbeteringen op belangrijke gebieden, zoals kwaliteit van leven, overleving, opnameduur, pijnervaring, complicaties en heropnames.