Diagnose kanker en dan…Chemotherapie

De diagnose kanker is gesteld en samen met de arts is het behandeltraject besproken. Vaak een onzekere tijd. Wat staat je te wachten? Doet de behandeling pijn? Wat zijn de bijwerkingen? Dit willen we uitleggen met de serie ‘Diagnose Kanker en dan…’. Deze keer internist-oncoloog dr. Geert-Jan Creemers over chemotherapie.

Chemotherapie is een combinatie van medicijnen, die gebruikt wordt om kanker te behandelen. Deze medicijnen worden ook wel antikankermedicijnen of cytostatica genoemd. Chemotherapie kan worden toegepast als curatieve behandeling. “Dat betekent dat de behandeling is gericht op genezing. Maar ook na een operatie of een bestraling kan voor chemotherapie worden gekozen. Patiënten krijgen dan een kuur om eventueel achtergebleven of zeer kleine, niet zichtbare kankercellen te vernietigen”, legt internist-oncoloog dr. Geert-Jan Creemers uit. Chemotherapie wordt ook gegeven om een tumor te verkleinen of kleine uitzaaiingen te vernietigen. Dat noemt men een neo-adjuvante behandeling. Daarna volgt dan de operatie. Als laatste kan cytostatica worden gegeven indien genezing niet meer mogelijk is. Hierbij is het doel de ziekte te remmen of de klachten te verminderen.

Slechte naam

“Chemotherapie heeft van oudsher een slechte naam. Maar het is absoluut niet het ‘last resort’ meer. Chemotherapie is naast chirurgie en radiotherapie één van de drie pijlers voor de behandeling van patiënten met kanker. Alles hangt af van het type kanker dat je hebt, de fase van de ziekte, het doel van de behandeling en de wensen van de patiënt zelf. Alles gaat in overleg. Gaan we voor genezing? Is de kanker al uitgezaaid en is met chemotherapie verlenging mogelijk? De keuze voor de juiste behandeling staat altijd in het teken om het verloop van de ziekte zo patiëntvriendelijk te laten verlopen. Met behoud van kwaliteit van leven.”

Kanker

“Ons lichaam bestaat uit miljoenen normale, gezonde cellen. Eiwitten en andere stoffen vertellen onze cellen wanneer ze moeten delen, hoe ze moeten groeien en wanneer ze moeten sterven. Wanneer er fouten optreden in ons genetisch materiaal in een cel, dan kan dit kanker veroorzaken. Kankercellen blijven delen en groeien zonder dat het lichaam er grip op heeft. En daar moet de rem op gezet worden.” En dat gebeurt al in het voortraject. “Ieder patiënt is anders en de ene kanker is de andere niet. De ene tumor reageert beter op radiotherapie (bestraling, red.), een ander is gebaat bij chemo of een combinatie daarvan. Maar chemo in het voortraject is erop gericht de tumor te verkleinen zodat de chirurg deze uiteindelijk kan verwijderen. Chemotherapie na de operatie is gericht op eventuele ‘restjes’. Een chirurg kan alleen wegsnijden wat hij ziet. En kankercellen zijn niet altijd te zien. Dus daarom krijgen patiënten ook in het na traject vaak chemotherapie.”

Cytostatica

Maar wat doen deze cytostatica?  “De medicatie doodt de cellen of remt de celdeling. Nadat de medicijnen zijn toegediend, komen ze in het bloed terecht. Via het bloed worden zij door het hele lichaam verspreid en kunnen zij bijna overal in het lichaam kankercellen bereiken. Cytostatica grijpen in op het groeiproces van kankercellen. Sommige tasten de kankercel aan op het moment dat deze zich deelt. Andere werken op een ander tijdstip. Er zijn tientallen verschillende soorten cytostatica. Welke de patiënt krijgt hangt af van de soort kanker. Het is vaak een combinatie van cytostatica voor een zo goed mogelijk resultaat. Het is mixen op maat.”

Bijwerkingen

Omdat de chemotherapie in het hele lichaam komt, kunnen ook normale, gezonde cellen worden beschadigd, vooral snel delende cellen. “Schade aan gezonde cellen veroorzaakt bijwerkingen. Patiënten hebben vaak last van misselijkheid en haaruitval. Vaak kunnen we de bijwerkingen beperken, omdat er nu goede medicatie is tegen bijvoorbeeld de misselijkheid. En hoofdhuidkoeling gaat in veel gevallen haaruitval tegen. We kunnen in veel gevallen de bijwerkingen écht reduceren. Natuurlijk werkt de gesteldheid van een patiënt ook mee. Eet deze gezond, hoe is de conditie en hoe gaat hij of zij de chemo in?”