Geen weken meer wachten: wat deze onderzoeker heeft bedacht om kankerpatiënten sneller te helpen

In ziekenhuizen komt het regelmatig voor: een patiënt meldt zich met benauwdheidsklachten, en op een scan wordt vocht gezien rond de longen. Artsen laten dat vocht dan onderzoeken om te achterhalen wat de oorzaak is. “Soms is het een infectie of complicatie na een ongeluk, maar het kan ook wijzen op iets kwaadaardigs, zoals uitgezaaide kanker”, vertelt ir. Hao Cao (27), promovendus aan het Algemeen Klinisch Laboratorium van het Catharina Ziekenhuis.

In de huidige praktijk wordt het vocht meestal geanalyseerd door een patholoog. “Die kijkt onder de microscoop of er kwaadaardige cellen te vinden zijn”, legt Cao uit. “Maar dat lukt niet altijd – vooral als het vocht slijmerig is of als er maar weinig tumorcellen aanwezig zijn. Dan is de kans dat de patholoog iets vindt maar 60%. Dat betekent dat in 4 op de 10 gevallen de diagnose op dat moment niet gesteld kan worden.”

Het resultaat is veelbelovend

Cao vroeg zich af: kan het niet beter? Hij richtte zijn onderzoek op het meten van specifieke eiwitten – zogenoemde tumormarkers – in het vocht. “Sommige van die eiwitten worden ook al gebruikt bij andere vormen van kanker, zoals borst- of darmkanker. Door die nu ook toe te passen op vocht uit de longholte, kunnen we mogelijk sneller en betrouwbaarder aanwijzingen vinden voor uitzaaiingen.”

De arts kan dan sneller besluiten om verder onderzoek te doen, of juist niet. Dat voorkomt onnodige ingrepen en geeft patiënten eerder duidelijkheid

Het resultaat is veelbelovend. In plaats van te wachten op microscopisch onderzoek, dat soms weken in beslag neemt, kunnen de biomarkers al binnen een half uur gemeten worden. “Als de eiwitten verhoogd zijn, geeft dat een sterke indicatie dat er iets mis is – zelfs als de patholoog nog niets gevonden heeft”, aldus Cao. “De arts kan dan sneller besluiten om verder onderzoek te doen, of juist niet. Dat voorkomt onnodige ingrepen en geeft patiënten eerder duidelijkheid.”

De voordelen voor patiënten zijn volgens Cao groot. “Nu gebeurt het regelmatig dat een patiënt meerdere keren moet terugkomen voor een nieuwe afname van het vocht, omdat er telkens niets gevonden wordt. Dat zijn belastende ingrepen. Met onze methode kan de arts al na de eerste keer een beter onderbouwd besluit nemen.”

Bovendien gaat het vaak om kwetsbare patiënten, bijvoorbeeld mensen bij wie eerder kanker is vastgesteld. “Stel, iemand is behandeld voor darmkanker en meldt zich later met vocht in de longen. Dan wil je zo snel mogelijk weten of er sprake is van uitzaaiingen, omdat dat bepalend is voor de behandeling. Hoe eerder je dat weet, hoe eerder je kunt beginnen met therapie of, als blijkt dat het loos alarm is, gerust kunt stellen.”

Iets terugbrengen naar Aruba

Hoewel Cao voorzichtig is met grote beloften, ziet hij wel degelijk belangrijke gevolgen voor patiënten: “Ik durf niet te zeggen dat dit levens redt, want vaak ben je al in een laat stadium als er uitzaaiingen naar de longen zijn”, zegt hij nuchter. “Maar wél levensverlengend, omdat je sneller kunt starten met een passende behandeling, of in sommige gevallen juist kunt stoppen met onnodige diagnostiek. Dat maakt echt een verschil voor de kwaliteit van leven.”

Cao’s interesse voor medische diagnostiek werd gevoed door zijn jeugd op Aruba, waar hij opgroeide als kind van Chinese ouders. “De medische zorg daar is goed, maar ook beperkt. Voor ingewikkelde onderzoeken moet je soms naar Colombia of Nederland. Mijn oom heeft dat zelf meegemaakt. Dat duurde maanden, terwijl hij ernstig benauwd was. Uiteindelijk bleek het gelukkig geen kanker, maar het had wel veel sneller gekund.”

Je kunt daar niet alles implementeren wat we hier doen, maar juist een relatief eenvoudige test zoals deze, op basis van bloed of vocht, zou daar heel waardevol kunnen zijn

Die ervaring motiveerde hem om na zijn bachelor en master Biomedical Engineering aan de TU Eindhoven te willen promoveren in het Catharina Ziekenhuis. “Ik wil iets ontwikkelen wat ook in minder hoogtechnologische omgevingen toepasbaar is. Een test met biomarkers is relatief eenvoudig, maar kan wel het verschil maken. Zoals gezegd ben ik opgegroeid op Aruba, en uiteindelijk wil ik daar graag iets terugbrengen. Je kunt daar niet alles implementeren wat we hier doen, maar juist een relatief eenvoudige test zoals deze, op basis van bloed of vocht, zou daar heel waardevol kunnen zijn. Minder afhankelijkheid van grote apparatuur of verwijzingen naar het buitenland. Daar zit voor mij ook een deel van de drive.”

Cao bouwt met zijn onderzoek voort op het werk van zijn voorganger Esther Visser, die eerder promoveerde op zogeheten liquid biopsies en beslisondersteuning bij longkanker. “Haar onderzoek was eigenlijk de aanleiding voor dit project. Ze heeft de basis gelegd, wij proberen nu een concrete vertaalslag te maken naar de praktijk.”

Ik was echt verrast, maar ook trots. Het was fijn om te merken dat collega’s en vakgenoten de waarde ervan inzien.

Prijs in de wacht gesleept

Cao’s onderzoek onder begeleiding van promotor prof. dr. Volkher Scharnhorst kreeg erkenning tijdens de Wetenschapsavond 2025 van het Catharina Ziekenhuis, waar hij een van de prijzen in de wacht sleepte. “Ik was echt verrast, maar ook trots. Het was fijn om te merken dat collega’s en vakgenoten de waarde ervan inzien.”

Het onderzoek bevindt zich inmiddels in de afrondende fase en wordt binnenkort geïmplementeerd in de routine van het laboratorium. Daarmee is het een voorbeeld van hoe wetenschappelijk onderzoek direct bijdraagt aan betere zorg. Cao: “Ik hoop dat dit uiteindelijk leidt tot minder onzekerheid, minder belasting voor patiënten en vooral: meer tijd voor behandeling waar nodig.”

Naast zijn huidige onderzoek is Hao Cao ook bezig met een nieuw project over longkanker. Daarvoor kreeg hij 45.000 euro van het Catharina Onderzoeksfonds. “We willen met een nieuwe techniek in bloed zoeken naar meer verschillende foutjes in het DNA van tumorcellen”, legt hij uit. “Zo kunnen we beter bepalen welke medicijnen het beste werken. Dankzij deze subsidie kunnen we meteen testen of het goed werkt én ervoor zorgen dat het ook echt in het ziekenhuis gebruikt gaat worden.”