Palliatieve zorg is zorg voor het leven, niet alleen voor het sterven
Goede zorg voor mensen die niet meer kunnen genezen. Dat is kortweg het doel van Daniëlle Hurkmans, verpleegkundig consulent bij TOPZ, het palliatieve team van het Catharina Ziekenhuis. “Daarbij gaat het in essentie juist níet over de dood. Het gaat over hoe je zo goed mogelijk kunt leven, ongeacht je ongeneeslijke ziekte of kwetsbare gezondheid.”
Palliatieve zorg is zorg voor mensen die niet meer beter worden. Deze zorg begint op het moment dat iemand te horen krijgt dat genezing niet meer mogelijk is. Dat kan soms nog jaren voor het overlijden zijn. Het doel is het behouden of verbeteren van de kwaliteit van leven, op alle fronten: lichamelijk, psychisch en sociaal.
“Wij kijken veel verder dan alleen naar pijnbestrijding of medicatie”, zegt Hurkmans. “We praten met mensen over hun angsten, over het verlies van werk, een sociaal isolement, de zorgen over hun kinderen. We kijken wat iemand nodig heeft en hoe we daarbij kunnen ondersteunen. Soms is dat een gesprek met een geestelijk verzorger, soms lotgenotencontact of juist praktische hulp bij het regelen van digitale nalatenschap.”
Hoewel palliatieve zorg vaak wordt geassocieerd met zorg voor terminale patiënten met kanker, is de doelgroep veel breder. TOPZ komt op vrijwel alle afdelingen in het ziekenhuis: bij patiënten met hartfalen, nierfalen, neurologische aandoeningen of kwetsbare ouderen na een val. ‘We zijn er voor iedereen bij wie genezing niet meer centraal staat. Niet alleen de patiënt, we zijn er ook voor naasten.”
Geen tijd, maar aandacht
In een ziekenhuis waar artsen in hun spreekkamer een kwartier per patiënt hebben, biedt TOPZ iets zeldzaams: tijd. Daniëlle Hurkmans plant gemiddeld een uur per patiënt, leest dossiers zorgvuldig en verdiept zich in wat iemand écht nodig heeft. “Soms is het al genoeg dat mensen hun verhaal kwijt kunnen en erkenning voelen bij wat zij doormaken. Maar we kunnen ook adviseren over medicatie, overleg voeren met de hoofdbehandelaar over bijvoorbeeld pijnstilling of verlichting van andere klachten.”
“Ook inventariseren we welke wensen en behoeften patiënten hebben na ontslag. Zo willen we passende zorg inzetten en streven we ernaar dat de laatste levensfase zo aangenaam mogelijk verloopt. Daarbij hebben we korte lijnen met huisarts en hospicearts.”
Samen werken aan betere zorg
Toch is palliatieve zorg nog niet vanzelfsprekend. “Daardoor krijgt helaas niet elke patiënt die daar behoefte aan heeft palliatieve zorg. Dit is niet uit onwil, maar vaak vanwege onbekendheid wat palliatieve zorg te bieden heeft. Mijn streven is dat patiënten weten dat het bestaat en dat een kennismaking met ons palliatief team mogelijk is. Vervolgens mogen patiënten zelf kiezen of ze er wel of geen gebruik van willen maken.”
TOPZ is inmiddels uitgegroeid tot een team dat jaarlijks betrokken is bij meer dan 500 patiënten in het Catharina Ziekenhuis. Als het aan Hurkmans ligt, groeit dat aantal de komende jaren verder. “Steeds meer ziekenhuizen en zorginstellingen nemen palliatieve zorg serieuzer. Wat kwaliteit van leven voor iemand betekent krijgt gelukkig steeds meer aandacht.”
“Ook als iemand niet meer beter wordt, is er namelijk nog zoveel mogelijk”, benadrukt Hurkmans. “We kunnen mensen helpen om betekenisvolle momenten te beleven. Zo hebben we laatst met hulp van de wensambulance nog kunnen regelen dat een moeder samen met haar dochter een bruidsjurk kon uitzoeken.”
“Hoe klein of hoe groot ook; ik vind dat palliatieve zorg altijd iets toevoegt. Het biedt aandacht, ruimte voor eigen keuzes met daarbij focus op kwaliteit. Tot aan het einde.”
Tijdens de Week van de Palliatieve Zorg (4 tot 11 oktober) vinden in Nederland tal van activiteiten plaats om palliatieve zorg bekender te maken. Het doel: ervoor zorgen dat iedereen op het juiste moment de juiste zorg ontvangt.