Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Beweegadviezen tijdens de dialyse

U bent onder dialysebehandeling op de afdeling Nierziekten van het Catharina Ziekenhuis.  In deze folder leest u tips en oefeningen om in beweging te blijven tijdens de dialyse.

Voor u persoonlijk kan de situatie anders zijn dan hier beschreven. Het medisch advies van uw arts is leidend. Wanneer uw arts specifiek zegt dat u bepaalde bewegingen of belastingen niet mag maken, slaat u deze oefeningen over. Twijfelt u, heeft u vragen of komt u er niet uit, vraag dan om hulp bij de verpleegkundige of de fysiotherapeut die op de afdeling werkzaam is.

Bent u opgenomen in het ziekenhuis? In de animatie ‘Beter uit bed’ adviseren wij u hoe u zo fit mogelijk kunt blijven tijdens uw ziekenhuisopname. Ga naar www.catharinaziekenhuis.nl/videobeteruitbed of scan de QR-code:

Waarom is bewegen belangrijk?

Bewegen is belangrijk, ook als u ziek bent. Bewegen heeft een positieve invloed op het fysieke en mentale welbevinden: we voelen ons prettiger als we bewegen. Het geheugen en evenwicht functioneren beter. Daarnaast kunt u er voor zorgen dat u minder afhankelijk wordt van anderen als u voldoende blijft bewegen. Hierdoor neemt uw kwaliteit van leven toe. 

Uit onderzoek blijkt dat beweging tijdens de dialyse direct positieve invloed kan hebben op de gezondheid. Bewegen stimuleert de bloedsomloop, waardoor de kans op een lage bloeddruk afneemt. Als het bloed sneller stroomt, kan dat bovendien een gunstig effect hebben op de afvoer van giftige stoffen uit het bloed. Kramp kan verminderen en op de lange termijn neemt de spierkracht toe en heeft u minder risico om te vallen. Bewegen zorgt niet alleen voor ontspanning, maar het is ook een afleiding tijdens de dialyse. Daarom is het belangrijk dat u ook tijdens de dialyse in beweging komt.

Er zijn verschillende manieren om meer te bewegen tijdens de dialyse. De verpleegkundige spreekt deze met u door voor de start van de dialyse.

• fietsen tijdens de dialyse
• oefenen (in groepsverband of Individueel

Fietsen tijdens dialyse

Tijdens de dialyse kunt u fietsen met behulp van speciale trappers. De verpleegkundige bevestigt de trappers aan de dialyse stoel of u gebruikt liggend een bedfiets. U kunt hierbij onze virtuele fietstocht ‘fietsen’. Zo kunt u een kijkje nemen in een ander land of terug gaan naar de plaats waar u vroeger woonde of graag op vakantie ging.

We adviseren u om 2 tot 3  keer per week te fietsen, 20 minuten per keer. U mag hierbij voelen dat u inspanning levert, maar tijdens het fietsen moet u nog kunnen blijven praten. Stop als u te kortademig of duizelig wordt of als u last krijgt van abnormale vermoeidheid.

Oefeningen

2 tot 3 keer per week voert u eenvoudige oefeningen uit tijdens de dialyse. Ook hiervoor adviseren we minimaal 20 minuten te oefenen per keer.
Deze oefeningen voert u uit in groepsverband, maar u kunt ze ook zelf uitvoeren. Het dialyseteam ondersteunt u hierbij. Wilt u liever alleen oefenen? Dan kunt u de onderstaande oefeningen doen.
Op de afdeling Nierziekte is klein oefenmateriaal aanwezig, zoals een (hand)gewichtje, een gewichtmanchet, een elastiek of een balletje om de oefening te verzwaren. Heeft u vragen? Stel ze gerust aan ons team!

Oefeninstructies

De arm waar de shunt in zit, kunt u onder de dialyse niet bewegen. Houd hier tijdens het oefenen dus ook rekening mee.

• Oefen 2 tot 3 keer per week.
• Start de oefening met 10 herhalingen. Als dit goed gaat, bouwt u dit uit naar 3 series van 10 herhalingen.
• Tijdens het oefenen moet u nog kunnen blijven praten. Stop als u te kortademig of duizelig wordt of als u last krijgt van abnormale vermoeidheid.
• Ervaart u de oefeningen als te makkelijk of juist te moeilijk, geef het aan. Graag passen we de oefening aan!

Cirkels draaien met de voet

• Ga op uw rug liggen.
• Strek beide benen.
• Draai nu 10 cirkels linksom (u kunt beide voeten tegelijk bewegen of om de beurt).
• Draai nu 10 cirkels rechtsom (u kunt beide voeten tegelijk bewegen of om de beurt).
• Ontspan vervolgens.
• Herhaal de oefening.

Buigen van de knie

• Ga op uw rug liggen met beide benen gestrekt.
• Buig nu uw knie door met de hak over het bed te schuiven.
• Houd deze positie enkele seconden vast.
• Schuif de voet weer terug en strek de knie.
• Herhaal de oefening.

Strekken van de knie

• Strek beide benen.
• Duw de knieholte in het bed.
• Trek de tenen naar u toe.
• Houd deze positie 5 seconden vast.
• Ontspan vervolgens.
• Herhaal de oefening.

Optillen van gestrekt been

• Ga op uw rug liggen.
• Strek 1 been en buig het andere been.
• Trek de tenen van het gestrekte been naar u toe.
• Til nu het gestrekte been op.
• Laat het been vervolgens zakken tot net boven het bed.
• Wissel af van been.
• Herhaal de oefening.

Bekken kantelen als u ligt

• Trek uw knieën op, waarbij de voeten plat op bed staan.
• Maak uw rug bol door uw onderrug lichtjes in het matras te duwen. Houd dit 5 seconden vast.
• Maak uw rug weer hol door uw onderrug los van het matras te tillen. Houd dit 5 seconden vast.
• Herhaal de oefening.

Aanspannen van de billen

• Strek beide benen.
• Duw de hakken in het bed, span hierbij de bilspieren aan.
• Houd deze positie 5 seconden vast.
• Ontspan vervolgens.

Bruggetje maken

• Ga op uw rug liggen met beide benen gebogen.
• Zet de voeten plat op het bed.
• Span de bilspieren aan, span ook de buikspieren aan door uw navel in te trekken.
• Til nu de billen van het bed omhoog alsof u een bruggetje maakt.
• Houd deze positie 5 seconden vast.
• Ontspan vervolgens.
• Herhaal de oefening.

Armen heffen

• Strek de ‘niet dialyse arm’.
• Breng uw arm vervolgens omhoog tot schouderhoogte.
• Laat uw arm weer gecontroleerd zakken richting de beginpositie.
• Als het lukt, legt u de arm niet helemaal op het bed.
• Herhaal de oefening.

Buigen van de elleboog

• Pak met de ‘niet dialyse arm’ een gewichtje vast.
• De bovenarm blijft op het bed liggen.
• Breng het gewichtje omhoog door de arm te buigen met de hand richting de schouder.
• Laat vervolgens de arm weer rustig zakken waarbij u de elleboog niet volledig strekt, u houdt dus spanning op de bovenarm.
• Herhaal de oefening.

Uitstoten van de armen

• Pak met de ‘niet dialyse arm’ een gewichtje vast.
• Breng de arm vervolgens omhoog en strek hierbij de elleboog.
• Laat de arm weer gecontroleerd zakken richting het bed en buig hierbij de arm.
• Houd spanning op uw bovenarm.
• Herhaal de oefening.

Vuist maken

• Ontspan uw armen.
• Maak met beide handen een vuist. Probeer de duim hierbij mee te nemen.
• Houd deze positie 5 seconden vast.
• Strek en spreid de vingers nu zo ver mogelijk.
• Houd deze positie 5 seconden vast.

Ademhalingsoefeningen

Wanneer u klachten ervaart bij de ademhaling, is het belangrijk om (bij voorkeur ieder uur) onderstaande ademhalingsoefeningen zelfstandig uit te voeren.

1. Diep doorademen

• Leg uw ene hand op uw buik en de andere op uw borst.
• Adem diep door de neus in.
• Houd aan het eind de adem even vast.
• U voert de oefening goed uit als tijdens het inademen uw hand op uw buik verder omhoog komt dan de hand die op uw borst ligt.
• Herhaal dit 5 keer.

2. Uitblazen met getuite lippen op elkaar

• Adem rustig door uw neus in.
• Tuit uw lippen tijdens het uitademen.
• Druk de lippen net genoeg op elkaar om er lucht door te laten, alsof u langzaam een kaarsje uitblaast.
• Herhaal dit 5 keer.

3. Huffen

• Adem rustig in.
• Open de mond.
• Adem kort en krachtig uit met open mond (alsof u een spiegel/bril beslaat met uw adem).
• Probeer de keel ontspannen te houden.
• Door de snelheid bij het uitademen wordt het slijm losgetrild.
• Herhaal dit 3 keer.

4. Hoesten

• Na het huffen probeert u krachtig te hoesten om het eventuele slijm op te hoesten
• Gebruik, indien gewenst, een klein kussentje om tegendruk te geven wanneer u pijn ervaart.
• U kunt ook tegendruk geven door uw armen over de wond te kruisen.
• Herhaal dit 3 keer. 

Beweegadvies

• Draag overdag uw gewone kleding.
• Zoek naar een balans tussen inspanning en ontspanning. Merkt u dat u echt vermoeid bent, neem dan (bed)rust. Schakel prikkels zoals televisie of telefoon uit en zet een timer om na de rust weer actief te worden.
• Gebruik het bed dus als u echt moet rusten.
• Bewegen is goed, méér bewegen is beter. Als u gaat lopen is het beter dat u vaker per dag een stukje gaat lopen, dan slechts één keer een verre afstand.
• Zorg voor stevige goede schoenen. Goede schoenen geven stabiliteit en zorgen ervoor dat u niet uitglijdt. Dit verkleint het risico op vallen. Kunt u om wat voor reden dan ook geen schoenen aan. zorg dan voor antislipsokken óf stevige pantoffels met een goede zool en een gesloten hak.
• Bouw de afstand die u loopt op.
• Heeft u problemen met uw evenwicht? Een loophulpmiddel kan u misschien helpen. Laat u goed informeren.
• Probeer activiteiten zoals wassen en aankleden zoveel mogelijk zelfstandig uit te voeren.

Het uitgangspunt voor bewegen in het dagelijkse leven buiten het ziekenhuis is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Deze is als volgt:

• Bewegen is goed, meer bewegen is beter.
• Doe minstens 150 minuten per week aan matig intensieve inspanning, verspreid over diverse dagen. Langer, vaker en/of intensiever bewegen geeft extra gezondheidsvoordeel.
• Doe minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten, voor ouderen gecombineerd met balansoefeningen.
• En: voorkom veel stilzitten.
• Houd hierbij rekening met uw fysieke condities en/of medisch beperking.

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij leiden artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners op. Dit betekent dat ook een zorgverlener in opleiding uw behandeling, onderzoek of operatie kan uitvoeren. Maar dit is niet altijd zo. Uw veiligheid staat bij ons voorop. Als een zorgverlener in opleiding u helpt, werkt deze altijd onder begeleiding van een gediplomeerd zorgverlener. Als u niet wilt dat een zorgverlener in opleiding u helpt, dan kunt u dit met uw arts bespreken.

Vragen

Heeft u na het lezen van deze folder vragen, neem dan contact op met uw verpleegkundige. De verpleegkundige kan, als dat nodig is, de fysiotherapeut vragen om bij u langs te komen.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Afdeling Fysiotherapie
040 – 239 84 20

Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Fysiotherapie vindt  u op www.catharinaziekenhuis.nl/fysiotherapie.