Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Robot Geassisteerde Radicale Prostatectomie (RARP) (Folder)

Bij u is prostaatkanker vastgesteld. Uw uroloog heeft met u besproken dat uw prostaat volledig verwijderd moet worden. De totale verwijdering van de prostaat is voor u de meest aangewezen behandeling. Dit wordt ook wel radicale prostatectomie genoemd. Dit gebeurt via een robot geassisteerde operatie. In deze folder vindt u informatie over de gang van zaken rondom de operatie. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan hier is beschreven.

Samenwerking

Prosper is een unieke samenwerking tussen het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ), Catharina Ziekenhuis en Radboudumc. Door de concentratie van complexe zorg, kunnen de patiënten met prostaatkanker beter behandeld worden.

Binnen dit samenwerkingsverband worden alle robot-geassisteerde prostaatoperaties in het CWZ verricht door urologen uit deze drie ziekenhuizen. Er wordt gebruikgemaakt van de modernste operatierobot, de Da Vinci Xi. Er is ruime ervaring bij al het betrokken personeel van operatiekamer tot verpleegafdeling. Uw eigen uroloog uit het Catharina Ziekenhuis zal u hier opereren.

Het voortraject, de diagnostiek en de voorbereiding op de operatie vinden plaats in het Catharina Ziekenhuis. Voor de operatie zelf wordt u opgenomen in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis.

Voorafgaand aan de opname is de uroloog in het Catharina Ziekenhuis verantwoordelijk voor uw behandeling. Bij opname nemen de urologen en verpleegkundigen van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis de zorg voor u tijdelijk over. Op het moment dat u ontslagen wordt uit het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, valt u weer onder de verantwoordelijkheid van de urologen, verpleegkundig specialist en gespecialiseerd verpleegkundigen van het Catharina Ziekenhuis.

Robot geassisteerde operatie

Bij deze operatie worden meerdere kleine sneetjes (incisies) in de buik gemaakt. Het opereren zelf gebeurt via een televisiescherm. De chirurg zit in een console en bedient de instrumenten via een console die vlakbij de operatietafel staat.

Het robot geassisteerd opereren heeft een aantal grote voordelen. Deze voordelen zijn:

• zeer goed driedimensionaal zicht;
• minder bloedverlies;
• snel kunnen hechten onder direct goed zicht;
• minder pijn na de operatie;
• een sneller herstel na de operatie, waardoor u minder lang in het ziekenhuis hoeft te verblijven.

Voorbereidingen

Versturen medische gegevens

Nadat de beslissing voor deze operatie is genomen, worden de benodigde gegevens naar de polikliniek Urologie in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen verstuurd.

Groepsvoorlichting RARP Catharina Ziekenhuis Eindhoven

Patiënten die op de wachtlijst staan voor een Robot Geassisteerde Radicale Prostatectomie (RARP), krijgen voorafgaand aan de operatie groepsvoorlichting. Er wordt tijdens deze bijeenkomst uitgebreid uitleg gegeven over de operatie, de opname in het ziekenhuis en de herstelperiode na de operatie. De bijeenkomsten staan gepland in het Catharina Ziekenhuis. De verpleegkundig specialist, continentie- en oncologieverpleegkundigen kunnen u vertellen wanneer deze bijeenkomsten zijn.

Afspraken Canisius Wilhelmina Ziekenhuis

De secretaresse van de polikliniek Urologie van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis plant een telefonische afspraak bij een van de opnameverpleegkundigen.

Gesprek preoperatief spreekuur Canisius Wilhelmina Ziekenhuis

Omdat de operatie plaatsvindt onder narcose, krijgt u een telefonische afspraak met de anesthesioloog in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis. In sommige gevallen is het wel nodig om fysiek langs te komen. Tijdens dit gesprek wordt uw algehele gezondheidstoestand beoordeeld. Indien nodig worden aanvullende onderzoeken afgesproken. Ook krijgt u uitleg over de mogelijke vormen van anesthesie en de gang van zaken rondom de operatie. Als u medicijnen gebruikt, houd dan een actueel medicijnoverzicht of medicijnpaspoort bij de hand.

De opname

Voor deze operatie wordt u opgenomen in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis. De opname duurt één tot twee dagen. Meestal wordt u op de dag van de operatie opgenomen.

Aandachtspunten:

• Voor de operatie moet u nuchter zijn. Meer informatie hierover krijgt u op het preoperatieve spreekuur in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis.
• Heeft u op de dag voor uw opname koorts? Neem dan contact op met de polikliniek Urologie.
• Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen? Meld dit bij de uroloog en de polikliniek Pre-operatieve screening. Meld de uroloog ook als u andere medicijnen gebruikt.

Allergie
Als u overgevoelig bent voor bijvoorbeeld jodium, verdovingsvloeistof, pleisters of andere stoffen meld dit dan aan de arts, de verpleegkundige of assistente van de polikliniek.

Pacemaker/ICD
Meld ook als u een pacemaker (of een ICD) draagt.

Laxeren
Drie dagen voor de operatie begint u met Movicolon®. Dit is een poeder om de ontlasting soepel te houden. Na de operatie mag u niet hard persen, omdat dit het operatiegebied teveel belast.

De operatie

Tijdens de operatie wordt de hele prostaat, inclusief zaadblaasjes, verwijderd. Ook wordt een deel van de plasbuis dat door de prostaat loopt, weggehaald.

De operatie verloopt in een aantal stappen: eerst wordt de buikholte ‘opgeblazen’ met koolzuurgas (CO₂). Hierdoor ontstaat meer werkruimte, waardoor het operatiegebied goed te zien is. Daarna worden zes buisjes in de onderbuik ingebracht, van 0.5 tot 1.0 cm dik. Aan deze buisjes worden de robotarmen vastgemaakt. Via deze buisjes worden de camera en de operatie-instrumenten ingebracht. Deze worden door de chirurg in de console bediend.

Vervolgens wordt de verbinding tussen blaas en prostaat doorgenomen. De zaadblaasjes worden losgemaakt en de bloedvaten van de prostaat worden doorgenomen. Indien mogelijk worden de zenuwen gespaard om de kans op het behoud van erecties zo groot mogelijk te maken. Het sparen van de zenuwbundels ter behoud van erectie kan alleen plaatsvinden als dit verantwoord is en er geen kanker achterblijft op deze bundels. De uroloog bespreekt dit voor de operatie met u. Hierna wordt de prostaat losgemaakt van de plasbuis. Dit vormt een belangrijk onderdeel, omdat dit uw continentie na de operatie deels bepaalt. De prostaat wordt nu samen met de zaadblaasjes verwijderd. De blaas wordt vervolgens weer aan de plasbuis gehecht.

Soms worden (afhankelijk van de agressiviteit van de prostaatkanker, de uitgebreidheid van de tumordoorgroei en de PSA-waarde in uw bloed) ook de lymfeklieren in het bekken verwijderd. Dit om eventuele uitzaaiingen in deze lymfeklieren uit te sluiten. De uroloog zal voor de operatie met u bespreken of het bij u nodig is om deze lymfeklieren te verwijderen.

Na de operatie worden een blaaskatheter en indien nodig een wonddrain achtergelaten. De blaaskatheter zorgt ervoor dat de nieuwe verbinding (tussen blaas en urinebuis) goed geneest. Met deze blaaskatheter gaat u ook naar huis. De materialen hiervoor krijgt u vanuit het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis. Een eventuele drain wordt in de meeste gevallen tijdens de opname nog verwijderd.

Na de operatie

Na de operatie wordt u naar de uitslaapkamer gebracht tot u goed wakker bent en alle controles goed zijn. Terug op de afdeling worden regelmatig uw bloeddruk, pols, temperatuur, de wondjes en de urineproductie gecontroleerd. Als u zich goed voelt en goed wakker bent, mag u beginnen met drinken en dit uitbreiden naar gewoon eten. Als dat goed gaat, mag u ’s avonds gewoon eten. U kunt wat misselijk zijn van de narcose en het CO2-gas.

Het is van belang dat u na de operatie weer snel mobiel bent. Hoe eerder u uit bed kunt, hoe vlotter u zult herstellen. De verpleegkundige kan u hierin ondersteunen.

De urine kan er nog wat bloederig uitzien. Dat is nor­maal en verdwijnt na enige tijd.

Postoperatieve pijnbestrijding

Pijnbestrijding is noodzakelijk na een operatie. De anesthesist in Nijmegen bespreekt met u op welke wijze de pijnbestrijding plaatsvindt.

Verwijderen wonddrain

De uroloog bepaalt tijdens de operatie of het nodig is om een wonddrain achter te laten. Als er weinig tot geen wondvocht meer afloopt via de drain, verwijdert de verpleegkundige deze.

Als u een wonddrain heeft gehad, kan er uit de opening in de huid vocht lekken. Dit is niet erg. Dit kunt u opvangen met een drainzakje dat u meekrijgt bij het ontslag. U moet contact opnemen met de polikliniek Urologie van het Catharina Ziekenhuis als:

• De lekkage niet minder wordt na 3 dagen;
• De lekkage onverzorgbaar is voor u;
• U zich zorgen maakt.

Mogelijke risico’s en complicaties

Mogelijke complicaties kunnen zijn: nabloeding, wondinfectie, urinelekkage, koorts, schouderpijn in verband met het gebruikte CO2 gas tijdens de operatie, letsels aan andere organen en langdurige lymfelekkage.

Naar huis

U gaat met een blaaskatheter en een pakket met materialen naar huis. Om de kans op trombose te verkleinen, moet u na de operatie 28 dagen thuis anti trombose spuitjes gebruiken. Ook krijgt u Oxybutinine tabletten mee in verband met mogelijke blaaskrampen door de katheter. Zodra de katheter verwijderd is, of als u geen last heeft van blaaskrampen, dan kunt u hiermee stoppen.

U krijgt de vervolgafspraken op de polikliniek Urologie in het Catharina Ziekenhuis thuisgestuurd.

Leefregels

Drinken

Het is belangrijk dat u de eerste weken na de operatie 1,5 tot 2 liter per dag drinkt, vooral als er nog bloed bij de urine zit.

Matig voor zes weken het gebruik van alcohol. Eén glas per dag is toegestaan.

Activiteit/ bewegen

• Om zo snel mogelijk op uw oude conditieniveau te komen adviseren wij u om dagelijks opbouwend te wandelen. Langdurig op bed liggen of in de stoel zitten, draagt niet bij aan het herstel.
• De eerste zes weken na de operatie mag u geen zwaar werk verrichten, zwaar tillen of sporten.
• Fietsen mag u weer na zes weken waarbij het mogelijk is om gebruik te maken van een prostaatzadel om de druk op de plasbuis te minderen. Een prostaatzadel is verkrijgbaar bij iedere fietsenwinkel.
• Eerste zes weken geen geslachtsgemeenschap en/of masturberen.
• Tot twee weken na de operatie mag u niet baden; douchen mag wel.
• Na twee weken mag u weer autorijden (afhankelijk van de bepalingen van uw verzekering) en als u hier weer fit genoeg voor bent.
• Zorg voor een regelmatig ontlastingpatroon en vermijd hard persen, onder andere door vezelrijke voeding te gebruiken.

Bij- en nawerkingen

Zeer waarschijnlijk zult u de eerste weken tot maanden incontinent zijn van urine. Hiervoor krijgt u opvangmateriaal. In de meeste gevallen verbetert dit urineverlies in de weken tot maanden na de operatie. Pas na een jaar kan met zekerheid gezegd worden of er sprake is van blijvend urineverlies.

De operatie heeft vaak gevolgen voor uw seksueel functioneren. Omdat de prostaat en zaadblaasjes verwijderd zijn, is het niet meer mogelijk een zaadlozing te krijgen. Het is nog wel mogelijk een orgasme te krijgen, maar omdat dit orgasme plaatsvindt zonder zaadlozing noemt men het ook wel een ‘droog orgasme’. Het kan voorkomen dat tijdens de operatie blijkt dat de zenuwen die op de prostaat zitten verwijderd moeten worden. Hierdoor kunnen erectiestoornissen optreden.

Ook kunnen er erectiestoornissen optreden ondanks dat deze zenuwen gespaard zijn gebleven. Of erectiestoornissen optreden is ook afhankelijk van de mate van potentie voor de operatie. U moet er rekening mee houden dat het meestal niet lukt direct na de operatie om een erectie te krijgen.

De zenuwen hebben meestal enkele maanden tot soms jaren nodig om te herstellen. Ook kunnen in het begin psychische spanningen leiden tot erectiestoornissen. Laat u zich niet ontmoedigen en bespreek uw verwachtingen en onzekerheden met uw partner. Ook kunt u uw ervaringen bespreken met uw uroloog, verpleegkundig specialist of verpleegkundig consulent.

Het kan voorkomen dat na deze operatie de lengte van de penis afneemt. Dit kan ontstaan doordat een deel van de plasbuis wordt verwijderd tijdens de ingreep (deze loopt immers dwars door de prostaat heen). Zeker als u een grote prostaat had, kan de penis verkorting zichtbaar zijn.

Verwijderen blaaskatheter

Als u naar huis gaat krijgt u ook een afspraak voor het verwijderen van de blaaskatheter op de poliklinie Urologie in het Catharina Ziekenhuis. Deze afspraak is met de verpleegkundig consulent of verpleegkundig specialist op dezelfde dag dat u de uitslag van het weefsel krijgt.We adviseren het opvangmateriaal mee te nemen.

Na het verwijderen van de blaaskatheter mag u naar huis. In de loop van de middag zal de verpleegkundig consulent of verpleegkundig specialist u bellen om te vragen hoe het met plassen is verlopen die dag. Mocht het niet goed lukken om te plassen dan vragen we u ’s middags naar het Catharina Ziekenhuis terug te komen om een echo van de blaas te laten maken.

Uitslag weefsel

Als u naar huis gaat krijgt u een afspraak op de polikliniek van het Catharina Ziekenhuis bij de uroloog voor de uitslag van het weefselonderzoek. Deze afspraak is ongeveer een week na de operatie. De gevolgen van deze uitslag en eventuele vervolgbehandelingen worden dan ook met u besproken.

Controle

Zes weken na de operatie komt u op controle bij de verpleegkundig specialist op de polikliniek Urologie in het Catharina Ziekenhuis. Dan vindt ook de eerste PSA-controle plaats. Rondom of op dezelfde datum heeft u ook een afspraak bij de continentieverpleegkundige. Zij bespreekt met u praktische problemen en begeleidt u naar het weer continent worden.

Verdere poliklinische controles worden via de uroloog en verpleegkundig specialist afgesproken.

Wanneer neemt u direct contact op?

Neem in de onderstaande gevallen direct contact op:

• als de blaaskatheter verstopt is;
• als de blaaskatheter eruit gevallen is;
• als u niet kunt leeg plassen, na het verwijderen van de blaaskatheter;
• als u bij het plassen aanhoudend bloedverlies heeft met bloedstolsels;
• bij aanhoudende (buik)pijn ondanks de voorgeschreven pijnstillers;
• bij koorts (38,5°C of hoger);
• bij vochtverlies uit de wondjes.

Neem tijdens kantooruren direct contact op met de polikliniek Urologie van het Catharina Ziekenhuis. Buiten kantooruren neemt u contact op met de Spoedeisende Hulp.

Verhinderd

Bent u op het afgesproken tijdstip verhinderd voor een bezoek aan de polikliniek Urologie of het Urologisch Behandelcentrum? Geef dit dan zo spoedig mogelijk door aan de polikliniek Urologie van het Catharina Ziekenhuis.

Bent u verhinderd voor de opname? Geef dit dan zo spoedig mogelijk door aan de polikliniek Urologie van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis.

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij leiden artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners op. Dit betekent dat ook een zorgverlener in opleiding uw behandeling, onderzoek of operatie kan uitvoeren. Maar dit is niet altijd zo. Uw veiligheid staat altijd bij ons voorop. Als een zorgverlener in opleiding u helpt, werkt deze altijd onder begeleiding van een gediplomeerd zorgverlener. Als u niet wilt dat een zorgverlener in opleiding u helpt, dan kunt u dit met uw arts bespreken.

Vragen

Mocht u na het lezen van de folder nog vragen hebben, stel deze dan gerust aan uw behandelend arts of verpleegkundige. Voor de opname en na ontslag kunt u hiervoor bellen met de polikliniek Urologie in het Catharina Ziekenhuis. Tijdens de opname in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis kunt u met uw vragen terecht bij de urologen in dit ziekenhuis. Heeft u administratieve of logistieke vragen over de opname, neem dan contact op met de polikliniek Urologie in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis

Catharina Ziekenhuis
Telefoon 040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Spoedeisende Hulp
040 – 239 96 00

Polikliniek Urologie
040 – 239 70 40

Verpleegafdeling Chirurgische oncologie
040 – 239 75 00

Dan neemt u contact op met:

Canisius Wilhelmina ziekenhuis

Weg door Jonkerbos 100
6532 SZ Nijmegen
telefoon: 024 – 365 76 57

Polikliniek Urologie
024 – 365 82 55
www.urologie.cwz.nl

Afdeling Urologie
024 – 365 78 00