Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Eiwitrijke voeding (Folder)

Tijdens opname in het ziekenhuis en op diverse poliklinische spreekuren worden patiënten gescreend op ondervoeding. In deze folder staat informatie over hoe u ondervoeding kunt voorkomen en/of kunt behandelen met behulp van eiwitrijke voeding. Voor u persoonlijk kan de situatie anders zijn dan hier beschreven is.

Ondervoeding

Ondervoeding in het ziekenhuis is een veelvoorkomend probleem. Gemiddeld heeft 1 op de 3 mensen die wordt opgenomen een risico op ondervoeding of is al ondervoed.

Ondervoede patiënten herstellen minder snel van een ziekte of operatie en hebben meer complicaties. Kenmerken van ondervoede patiënten zijn verlies van lichaamsgewicht en spiermassa, daling van de weerstand, verhoogde kans op complicaties, zoals infecties, decubitus en een vertraagde wondgenezing. Deze situatie kan tot een negatieve gezondheidsspiraal leiden, welke kan leiden tot een langere opnameduur, toename van de zorgcomplexiteit en afname van de kwaliteit van leven.

Er is sprake van ondervoeding als iemand onbedoeld:

• meer dan 10% van het lichaamsgewicht in de laatste 6 maanden is afgevallen of
• meer dan 5% van het lichaamsgewicht in de laatste maand is afgevallen.

Ook als iemand een te lage BMI heeft (<18,5 kg/m2)) is er sprake van ondervoeding. Voor personen ouder dan 65 jaar, ligt deze grens bij < 20 kg/m2.

Een persoon met overgewicht, maar die onbedoeld afgevallen is, kan dus ook ondervoed zijn.

Ondervoeding kan ontstaan doordat er sprake is van een verminderde inname van voeding door geen eetlust, misselijkheidsgevoel, smaakverandering, psychische problemen of als kauwen en slikken niet meer goed gaat.

Daarnaast kan, als gevolg van de ziekte, er sprake zijn van een verhoogde behoefte, bijvoorbeeld na een operatie, tijdens chemo of bestraling, bij decubitus of (brand) wonden of bij COPD.

Eiwitrijke voeding

Een goed eetpatroon is belangrijk om ervoor te zorgen dat we voldoende energie en voedingsstoffen binnenkrijgen die het lichaam nodig heeft.

Als u minder eet dan dat u nodig heeft, valt u af. Dit is niet goed voor uw conditie en uw herstel. Dit komt vooral door de afname van spiermassa. Eiwitten zijn de bouwstenen voor alle lichaamscellen. Eiwit speelt daarom een belangrijke rol bij spieropbouw, herstel na ziekte of operatie en bij wondherstel.

Als u hersteld bent van ziekte, weer op uw oude gewicht bent en u zich weer fit voelt, dan vervalt de verhoogde behoefte aan eiwitten.

Op dit moment is er bij u sprake van een verhoogde eiwitbehoefte en om ervoor te zorgen dat er geen spiermassa wordt afgebroken is het belangrijk om voldoende eiwit via de voeding binnen te krijgen. Naast het gebruik van voldoende eiwit is het belangrijk om te bewegen. Om spierweefsel op te bouwen of op peil te houden, is het belangrijk om dagelijks een half uur aan lichaamsbeweging te doen. Het hoeft niet aaneengesloten te zijn en het tempo mag zodanig zijn dat u nog gewoon kunt praten. Beweging kan een positief effect hebben op vermoeidheid en zorgt voor een betere stemming. Daarnaast heeft beweging ook een positief effect op de spijsvertering. Vraag eventueel advies aan een fysiotherapeut.

Bekijk hier de video over eiwitrijke voeding of scan de QR-code.

Eiwitbronnen

Eiwitten komen hoofdzakelijk voor in dierlijke producten als vlees, vis, melkproducten, kaas en eieren. Ook in plantaardige producten zijn eiwitten aanwezig, de hoeveelheid is echter lager en de kwaliteit hiervan is minder. Denk hierbij aan brood, graanproducten, peulvruchten, noten, paddenstoelen en vleesvervangers.

Praktische adviezen om uw voeding van meer eiwit te voorzien:

• Gebruik meerdere maaltijden verdeeld over de dag. Eet naast de hoofdmaaltijden ook drie tussendoortjes en neem hierbij producten die veel eiwit bevatten.
  • Voorbeelden van zoete eiwitrijke tussendoortjes: vla, pudding, milkshake, yoghurt en kwark.
  • Voorbeelden van hartige eiwitrijke tussendoortjes: blokjes kaas, stukjes worst, saucijzenbroodje, noten, toastjes met zalm, vlees-, vis-, eiersalade en haring.
• Maak ruim gebruik van melkproducten zoals (chocolade- of karne)melk, yoghurt, kwark, roomkaas, vla en drinkyoghurt.
• Gebruik (royaal/dubbel) hartig beleg op brood, bijvoorbeeld kaas, vleeswaren, vis of ei.
• Gebruik bij voorkeur iedere dag 100 gram vlees, vis, kip of een vleesvervanging bij de warme maaltijd.

Variatiemogelijkheden

Tips voor gevarieerd eiwitrijk hartig broodbeleg:

• kaas, ham, tomaat en ui onder de grill of als tosti
• buitenlandse kaassoorten
• rosbief met piccalilly
• gekookt ei, roerei of gebakken ei met spek of kaas of omelet
• warme ragout, hamburger, kroket of knakworst
• gebakken of gerookte vis, haring of vis uit blik (zoals tonijn, zalm of sardines)
• salades, bijvoorbeeld eiersalade, krabsalade, tonijnsalade of vleesssalade

Tips voor variatie warme maaltijd:

• Als de warme maaltijd tegen staat, denk dan aan maaltijdsoep, maaltijdsalade of een stamppot.
• In plaats van warm vlees, kan ook gebruik worden gemaakt van vleeswaren door de stamppot of in de salade, denk aan gekookte ham, gerookte spekblokjes, kipfilet.
• Eieren in plaats van vlees, gekookt, gebakken of als roerei.
• 70 – 80 gram kaas, als gebakken kaasplak of in kaassaus of blokjes kaas door maaltijdsalade of door stamppot.
• In plaats van vlees zijn 4 à 5 handjes noten of 250 gram gare peulvruchten ook een goede vervanging.

Tips voor tussendoortjes:

• Cracker, beschuit, toastje met kaas, buitenlandse kaas, vleeswaren, salade
• Koek, gebak, chocolade met noten
• Saucijzenbroodje, worstenbroodje, tosti met ham/kaas, kaasbroodje
• Snacks als frikadel, kroket, knakworst, bitterballen
• Melkproduct als (chocolade- of karne)melk, yoghurtdrank of milkshake
• Schaaltje vla, yoghurt, pudding of roomijs
• Klein kopje met melk gebonden soep, bij voorkeur met stukjes vlees, vis of kip
• Eiersalade, krabsalade, tonijnsalade, vleessalade of huzarensalade.

Hoeveelheid eiwit in voedingsmiddelen

Een basisvoeding kan bestaan uit:

3 – 4 sneetjes brood, besmeerd met margarine/roomboter, belegd met 2 plakken kaas, 2 plakken vleeswaren, 3 bekers/schaaltjes melkproduct, stukje vlees, vis of kip bij de warme maaltijd, aardappelen en groente en stukje fruit.

Dit levert ongeveer 65 – 70 gram eiwit.

Onderstaande tabel geeft weer hoeveel gram eiwit diverse producten bevatten.

Tabel 1: Overzicht van eiwitrijke producten

Tabel 2: Overzicht van eiwitrijke tussendoortjes

Meer informatie

Mocht u van producten die niet in bovenstaande tabel staan de eiwitgetallen willen weten, dan wordt aangeraden om de Eettabel van het Voedingscentrum aan te schaffen. De Eettabel kunt u bestellen via www.voedingscentrum.nl.

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij bieden tal van opleidingsmogelijkheden voor artsen, verpleegkundigen en paramedische beroepen en werken daarin nauw samen met opleidingscentra en –ziekenhuizen in de regio. Dit kan betekenen dat uw behandeling, onderzoek of operatie (mede) uitgevoerd wordt door een zorgverlener in opleiding. Denk hierbij aan een arts in opleiding tot specialist, een co-assistent of een verpleegkundige in opleiding. Veiligheid is het allerbelangrijkste, daarom staat de zorgverlener in opleiding altijd onder supervisie van een gekwalificeerde zorgverlener. Indien u niet wenst geholpen te worden door een zorgverlener in opleiding, kunt u dit aangeven bij uw behandelend arts.

Vragen

Wanneer u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met uw diëtist.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Afdeling Diëtetiek
040 – 239 88 69
(op werkdagen van 08.30 tot 16.30 uur)

Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Diëtetiek vindt u op www.catharinaziekenhuis.nl/dietetiek