PEC-sonde (Folder)

Maag-, Darm- en Leverziekten
Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11
Catharina een Santeon ziekenhuis

PEC-sonde (Folder)

Uw behandelend arts heeft voorgesteld om bij u een PEC-sonde te plaatsen. Een Maag-, Darm-, Leverspecialist (MDL-arts) plaatst de PEC-sonde . In deze folder informeren wij u over de voorbereiding, plaatsten en de verzorging van de PEC-sonde. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan hier is beschreven.

Wat is een PEC-sonde?

De afkorting PEC staat voor Percutane Endoscopische Colostomie. Dit is een sonde die met behulp van een endoscoop (Inwendig onderzoek met een flexibele slang), door de huid (percutaan), in de dikke darm (colon) wordt geplaatst zoals op afbeelding 1. De twee schijfvormige fixatieplaatjes (één aan de binnenzijde van de dikke darmwand en één aan de buitenkant op de buik) zorgen ervoor dat de PEC-sonde er niet uit kan vallen.

Afbeelding: 1 Uitwendig beeld van de PEC.

Wanneer een PEC-sonde?

Het plaatsen van een PEC-sonde kan verschillende redenen hebben. Bijvoorbeeld wanneer u hardnekkige obstipatie (opstopping) heeft waarvoor al allerlei soorten laxeermiddelen en/of een spoelpomp werden geprobeerd. Of wanneer de darm erg uitgezet is en soms ontlucht moet worden. Ook wordt een PEC gebruikt om de darm vast te maken aan de buikwand. Hierdoor kan de darm niet meer draaien en kan er geen acute afsluiting van de darm meer kan optreden (volvulus). In meer dan de helft van de gevallen kan daarmee een stoma worden voorkomen. De sonde kan dus gebruikt worden om de darm met de stroom mee te spoelen (antegrade spoeling), te ontluchten om vast te zetten. De sonde is voor andere mensen niet zichtbaar omdat deze onder de kleding zit. Bij een goede verzorging kan de PEC-sonde lange tijd (2-5 jaar) worden gebruikt zonder gewisseld te moeten worden.

Voorbereiding

  • Tijdens de ingreep kunt u het beste makkelijke zittende kleding dragen.
  • Als u enige vorm van bloed verdunnende medicijnen gebruikt, dient u dit vooraf aan de arts te melden die het onderzoek aanvraagt. Eventueel moet het gebruik van deze medicatie voor het onderzoek tijdelijk worden gestaakt.
  • Als u een hartklepafwijking of een hartklepprothese heeft en uw cardioloog heeft geadviseerd om bij ingrepen antibiotica te gebruiken, dient u dit van tevoren aan de arts te melden die de PEC-plaatsing aanvraagt. Als u een ICD of pacemaker hebt, dient u ook dit te melden aan deze arts.
  • Als u andere medicijnen gebruikt en twijfelt over de inname tijdens de voorbereiding, kunt u dit navragen bij uw verwijzend arts.
  • Omdat deze ingreep belastend kan zijn, krijgt u hiervoor een ‘roesje’ (sedatie). Een roesje is geen algehele narcose, maar zorgt ervoor dat u ontspannen bent en minder last van het onderzoek ervaart. Daarnaast wordt ook de buikwand plaatselijk verdoofd op de locatie van de ingreep.
Voorbereidingen twee dagen voor het onderzoek
  • Volg twee dagen voorafgaand aan het darmonderzoek een vloeibaar dieet. Indien dit niet mogelijk is voor u, mag u een licht verteerbaar dieet volgen (zie folder coloscopie).
  • Om uw darmen goed schoon en leeg te maken voor het onderzoek dient u laxeermiddelen in te nemen. De laxeermiddelen krijgt u tijdens uw opname in het ziekenhuis toegediend tenzij van te voren iets anders is afgesproken.
Overige aandachtspunten
  • Neem bij ieder bezoek/onderzoek uw identificatiebewijs mee.
  • Laat uw gegevens wijzigen in de centrale hal als er veranderingen optreden in uw gegevens.
  • Neem een recent medicijnoverzicht mee als u medicijnen gebruikt.
  • Neem een bewaardoosje voor bril, gebitsprothese of gehoorapparaat mee, indien u deze draagt.
  • Bewaar deze folder goed; de informatie kan later van pas komen!

Verloop van het onderzoek

Om de ingreep goed en veilig te kunnen uitvoeren moet uw dikke darm schoon zijn. Daarom wordt u meestal twee dagen voor het onderzoek opgenomen op de afdeling Maag-, Darm- en Leverziekten. Hier wordt de darm schoongespoeld zoals bij een coloscopie. Ook is het vaak nodig om extra laxeervloeistof en klysma’s te gebruiken.

Op de dag van het onderzoek brengt de verpleegkundige u naar de afdeling Kortverblijf & dagverpleging. Daarna haalt de endoscopie verpleegkundige u op. 

Op de scopie kamer:

  • wordt u aangesloten aan de bloeddrukmeter;
  • krijgt u een knijper op uw vinger om het zuurstofgehalte in uw bloed te meten. Het is daarom belangrijk dat u geen nagellak of kunstnagel op uw vinger heeft;
  • wordt u voor het onderzoek in de goede houding gelegd.

De arts dient vervolgens de medicijnen voor het roesje toe waarna het onderzoek begint.

De arts brengt de endoscoop via de anus in uw dikke darm en schuift deze voorzichtig tot de gewenste plek waar de PEC geplaatst wordt. Hierna wordt de huid gedesinfecteerd en plaatselijk verdoofd met lidocaïne. De PEC-sonde wordt daarna via de huid ingebracht. De plaats van de PEC-sonde is meestal rechtsonder in de buik.
Na de ingreep wordt de insteekopening afgedekt met antibioticagaasjes en wordt het uitwendige plaatje tegen de buikwand geschoven. Vanwege de verdoving voelt u geen pijn. U voelt wel enige druk op uw buik. De ingreep duurt ongeveer 45 minuten.

Nazorg

U gaat na afloop van de ingreep weer terug naar de afdeling Kortverblijf & dagverpleging. Daar haalt de verpleegkundige van de MDL-afdeling u weer op.

Na de plaatsing van een PEC-sonde blijven patiënten één nacht ter observatie opgenomen in het ziekenhuis. De volgende ochtend wordt voor het eerst gespoeld via de sonde. In principe gebeurt dit met lauwwarm water of met laxeervloeistof.

Tijdens deze opname wordt ook antibiotica via het infuus toegediend. Als u naar huis gaat, gebruikt u nog antibiotica tabletten. Indien nodig kunt u paracetamol gebruiken tegen de pijn: 3x daags 1000 mg oraal of als zetpil. Als u bent opgenomen, vraag vooral om pijnstilling u ligt er niet voor niets!

Rol van transfer-, PEG- en wijkverpleegkundige.

  • De PEG/PEC-verpleegkundige zal een dag na plaatsing de eerste keer met u en/of uw partner in het ziekenhuis oefenen met het toedienen van de spoelvloeistof via de PEC-sonde.
  • Als u thuis bent, krijgt u vanaf de eerste dag van plaatsing hulp van de wijkverpleegkundige (thuiszorg). Zij helpt u met het verzorgen van de PEC-sonde en eventuele toediening van de spoelvloeistof. De wijkverpleegkundige leert u en/of uw partner hoe u deze handeling zelf kunt doen. De transferverpleegkundige schakelt de thuiszorg in.

Verzorging van de PEC sonde

De eerste week wordt de PEC-sonde verzorgd door de thuiszorg:
  • Was voor de verzorging de handen.
  • Er zijn na de ingreep antibacteriële splitgazen aangebracht. Deze moeten tot 2 dagen na de ingreep blijven zitten. Wel dient de insteekopening dagelijks gecontroleerd en verzorgd te worden. Maak de pleister en de splitgazen voorzichtig los en controleer de insteekopening. Let hierbij op tekenen van huidirritatie, roodheid, zwelling en drukplekken. Is het gaasje erg vies, gebruik dan de reserve gazen.
  • Het fixatieplaatje zit zo dicht mogelijk tegen de buikwand. Dit is belangrijk voor een goede genezing van de fistelgang. Dit plaatje kan door lachen / niezen / hoesten / bewegen soms verplaatsen.
  • Beweeg de PEC-sonde zo min mogelijk deze week.
  • Maak na 2 dagen vervolgens de insteekopening, de voor- en achterzijde van het schildje/fixatiedisk en de omliggende huid, schoon met telkens een nieuw nat gemaakt gaasje. Gebruik hiervoor gewoon kraanwater. En verbind de insteek met schone splitgaas en plak sonde op de buik vast met pleister.
  • Gebruik indien nodig paracetamol tegen de pijn: 3x daags 1000 mg oraal of als zetpil. Als u bent opgenomen ligt, vraag vooral om pijnstilling u ligt er niet voor niets!
  • De eerste week niet douchen, in (zwem)bad of spa: de huid mag niet verweken vanwege de wondgenezing.
  • Bij koorts of pijn in de eerste 10 dagen na plaatsing is overleg met de behandeld arts of PEG-verpleegkundige noodzakelijk. Zo ook bij aanhoudende of erger wordende buikpijn. Als dit niet kan wachten tot onder kantoortijd, bel dan in de avonden of weekend de SEH voor overleg.

Als de verzorging van de PEC-sonde de eerste week goed gaat, kunt u in overleg met de thuiszorg beslissen om de zorg zelf te doen (of door uw mantelzorger).

Verzorging na de eerste week (door de thuiszorg of patiënt zelf).
  • Was voor de verzorging de handen.
  • Verwijder de oude pleisters en gazen.
    Maak het schildje los van de katheter en schuif het wat van de huid af zodat je nu goed de insteekopening kan controleren. Let hierbij op tekenen van huidirritatie, roodheid, zwelling en drukplekken.
  • Maak vervolgens de insteekopening, de voor- en achterzijde van het schildje/fixatiedisk en de omliggende huid, schoon met telkens een nieuw nat gemaakt gaasje. Gebruik gewoon kraanwater. Dep de huid en het schildje daarna weer goed droog met een schone handdoek of gazen.
  • Na de eerste week heeft er zich een fistelkanaal gevormd tussen dikke darm en buikwand. Het is nu belangrijk dat 1x daags de sonde 3 á 4 cm naar binnen en weer naar buiten bewogen wordt door het fistelkanaal (dompelen) om te voorkomen dat de PEC-katheter vastgroeit in het darmslijmvlies. Blijft het dompelen pijnlijk, smeer iets vets aan de sonde. Bijv. baby olie, uierzalf, vaseline, proshield.
  • Als de insteekopening er droog en rustig uitziet, geen gazen en pleisters meer gebruiken zodat de huid goed kan ademen en niet week wordt. Leg zo nodig een splitgaas op de insteekopening en fixeer deze met een witte pleister.
  • Trek het schildje weer terug naar de insteekopening en maak dit weer vast. Zorg ervoor dat dit niet te strak komt te zitten. De ruimte tussen de huid en het schildje mag 5 mm zijn. Het gaasje moet er nog tussen passen.
  • Markeer eenmalig met een watervaste stift boven het schildje de katheter om te zorgen dat het schildje door iedereen weer op de juiste plek geplaatst wordt.

     

Extra aandachtspunten

  • De eerste 2 weken kunnen tegenvallen in verband met pijn: bedenk dat de sonde door de spieren van de buikwand is geprikt. Sommige patiënten ervaren hiervan last bij hun dagelijkse werkzaamheden. Deze klachten zijn met goede pijnstilling te behandelen (bijvoorbeeld combinatie paracetamol-NSAIDs zoals diclofenac/naproxen) en gaan na enkele weken weer over. Soms is een lokale pijnstillende injectie nodig. Deze kan dan op de polikliniek MDL gezet worden.
  • De darmsonde hoeft niet nog 2-3 daags doorgespoeld te worden met water. 1x per dag spoelen is genoeg.
  • Spoelpomp: er bestaat een pomp die gebruikt kan worden om de dikke darm via de PEC te spoelen. De PEG-verpleegkundige kan deze voor u regelen.
  • Laat het klemmetje dat op de katheter zit zo veel mogelijk open. Het klemmetje mag alleen even dicht zijn tijdens de aansluiting van de voeding zodat er geen lekkage is. De katheter blijft dan langer in goede conditie en kan zo jaren mee gaan.
  • Een PEC-katheter altijd dagelijks blijven dompelen!
  • De vervanging van de sonde is pas noodzakelijk als deze niet meer functioneert of lek is. Neem in dat geval contact op met uw behandeld arts of de PEG-verpleegkundige. De sonde wordt na een tijd bruin-zwart van kleur, dat is geen probleem. Bij een goede verzorging kan de sonde jaren gebruikt worden.
  • Koppelstukjes kunnen tussentijds vervangen worden als daar problemen mee zijn. Bel hiervoor de PEG-verpleegkundige.
  • Bij sommige patiënten treedt vorming van wildvlees op: er is om de insteekopening een rood bolletje of trosje weefsel zichtbaar. Dit kan verschillende oorzaken hebben: sommigen hebben aanleg om dit te krijgen, maar ook een aanhoudend vochtige huid, of blootstelling aan darmsappen dragen vermoedelijk bij. Zorg dat gaas en huid niet te nat worden, anders kan het gaasje vaker verschoond worden. Zorg daarnaast dat het witte plaatje dicht op de buik zit. Neem bij pijnklachten of veel bloedverlies contact op met de PEG-verpleegkundige.
  • Probeer de huid zo veel en vaak mogelijk aan de lucht te laten drogen. Ga bijvoorbeeld een keer met ontblote buik in de zon zitten (wel even zonnebrandcrème smeren op de omliggende huid), of thuis ’s avonds op de bank voor de tv. Zo wordt de huid sterker dan wanneer deze de hele dag ingepakt blijft en gaat broeien.
  • Bij rode/kapotte huid kan sudocrem gebruikt worden: smeer elke dag een dun laagje op de huid totdat de roodheid weg is. Verwijder de oude zalflaag met baby olie.
    Roodheid van de huid kan komen door lekkage, huidirritatie een bacteriële of schimmelinfectie. Neem bij aanhoudende roodheid, pusvorming of sterk ruikende afscheiding contact op met de PEG-verpleegkundige, behandeld arts of huisarts.
  • Buried bumper
    Het niet dagelijks dompelen van de PEC-sonde kan resulteren in een vastgegroeide sonde, ook wel buried bumper genaamd. Het inwendige fixatieplaatje is aan de binnenkant van de darm vastgegroeid. Voeding of medicatie kunnen er nu ook lastig doorheen. Er kan daardoor een ontsteking (abces) ontstaan. De PEC is niet meer te dompelen, Ook niet als de sonde nat is of met glijmiddel is ingesmeerd. Neem bij vermoeden hierop contact op met de PEG-verpleegkundige of je behandelend MDL-arts.
  • Verwijdering van de PEC-sonde moet door een ervaren persoon gedaan worden. Overleg met de PEG-verpleegkundige.
  • Bij de firma MediReva kan een speciale spoelpomp besteld worden ( irrimatic/irrimed irrigatie pomp) die gebruikt kan worden om de darm snel en simpel te vullen met water of water met moviprep. De PEG-verpleegkundige kan dit voor u regelen.

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij leiden artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners op. Dit betekent dat ook een zorgverlener in opleiding uw behandeling, onderzoek of operatie kan uitvoeren. Maar dit is niet altijd zo. Uw veiligheid staat altijd bij ons voorop. Als een zorgverlener in opleiding u helpt, werkt deze altijd onder begeleiding van een gediplomeerd zorgverlener. Als u niet wilt dat een zorgverlener in opleiding u helpt, dan kunt u dit met uw arts bespreken.

Vragen

Neem bij dringende vragen of problemen contact op: tijdens kantooruren met de afdeling Endoscopie, PEG-verpleegkundige (Arlinda Baars): 040-2398785, aanwezig di, wo en do.

Buiten kantooruren met de afdeling Spoedeisende Hulp.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Afdeling Endoscopie
040 – 239 87 85

Afdeling Kortverblijf & dagverpleging
040 – 239 87 77

Spoedeisende Hulp (SEH)
040 – 239 96 00

Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Endoscopie vindt u op www.catharinaziekenhuis.nl/maag-darm-en-leverziekten


© 2024 Catharina Ziekenhuis
Alle rechten voorbehouden