Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Voedingsadviezen bij een colostoma (Folder)

Recent heeft u een colostoma gekregen. Bij een colostoma gelden enkele voedingsadviezen waar u rekening mee moet houden. In deze folder vindt u meer informatie over deze voedingsadviezen. Voor u persoonlijk kan de situatie anders zijn dan hier beschreven is.

Wat is een colostoma?

Een colostoma is een kunstmatige uitgang (stoma) op de dikke darm (colon). Na het aanleggen van een colostoma is het volgen van een speciaal dieet niet nodig. Wel kan de voeding die u gebruikt, invloed hebben op de vastheid van de ontlasting of leiden tot gasvorming, geurvorming en verkleuring van de ontlasting.

Om te zorgen dat de ontlasting de juiste vastheid heeft, spelen vocht en voedingsvezels een belangrijke rol. In deze informatie vindt u een aantal praktische tips over de voeding bij een colostoma.

Voedingsadviezen

Vocht

Wanneer u een dikke darmstoma heeft, wordt er (mogelijk) minder vocht dan normaal uit de darm opgenomen, afhankelijk van het deel van de dikke darm dat verwijderd is. Vocht zorgt ervoor dat lichaamscellen voldoende voeding krijgen en dat afvalstoffen afgevoerd worden. Het is belangrijk, om verdeeld over de dag, 1,5 tot 2 liter te drinken. Onder vocht worden niet alleen de dranken verstaan. Alle vloeibare producten worden meegerekend zoals soep, yoghurt, pap en vla.

U kunt controleren of u voldoende drinkt door de inhoud van het aantal kopjes, bekers en glazen van een dag bij te houden op een lijst. Aan het einde van de dag kunt u nagaan of u voldoende vocht heeft gebruikt. Een ander handig hulpmiddel is het vullen van een literfles/litermaat met water, elke keer als u wat vocht gebruikt heeft. Wanneer u weinig plast en uw urine donker van kleur is, kan dit een teken zijn dat u te weinig heeft gedronken.

Als u te weinig vocht binnen krijgt, kunt u last krijgen van verschillende klachten:

• Lusteloosheid/inactiviteit
• Sufheid/concentratieproblemen
• Gebrek aan eetlust
• Droge beslagen tong
• Dorst
• Droge huid
• Hoofdpijn
• Verminderde urineproductie

Voedingsvezel

Wanneer u een colostoma heeft is het van belang dat u voldoende voedingsvezel gebruikt. Voedingsvezel stimuleert de samentrekkende beweging van de darm (peristaltiek) en heeft de eigenschap om vocht te binden, waardoor de ontlasting een goede vastheid krijgt. U verkleint hiermee de kans op een te trage stoelgang, verstopping of diarree.

Voedingsvezel komt voor in plantaardige producten zoals donkere broodsoorten (volkorenbrood, roggebrood), fruit, groente, rauwkost, aardappelen, peulvruchten, volkoren pasta en zilvervliesrijst. Lukt het niet om met de gewone dagelijkse voeding voldoende voedingsvezel binnen te krijgen, dan kan een aanvulling worden gezocht in zemelen en tarwekiemen. Door het gebruik van extra vezel kan eerst wat winderigheid of een opgeblazen gevoel ontstaan, omdat het lichaam aan de nieuwe situatie moet wennen. De klachten verdwijnen weer na een paar weken.

Informatie over de ontlasting

Verstopping

Sommige voedingsmiddelen zijn draderig van structuur of verteren niet zo gemakkelijk. Daardoor kunnen deze producten een verstopping van het stoma veroorzaken als ze niet goed fijngesneden of gekauwd zijn.

De volgende voedingsmiddelen kunnen een verstopping veroorzaken:

• Noten, pinda’s
• Kokosproducten en amandelspijs
• Gedroogde vruchten (zoals dadels, vijgen en pruimen), schil van tomaten en fruit
• Vezelrijke groenten, zuurkool, draden van sperziebonen, peulvruchten
• Asperges, bleekselderij, champignons, doperwten, sla, spruiten en mais
• Pitten en velletjes van citrusvruchten (fruit in blik is prima), verse ananas en meloen
• Harde rauwkost
• Gelatineproducten
• Taai/draderig vlees

Gas-, geur, en kleurvorming

Gas , geur- en kleurvorming zijn niet helemaal te voorkomen. Het is een normaal gevolg van de spijsvertering. De mate waarin gasvorming, geurvorming en/of verkleuring van de ontlasting ontstaat, kan per persoon verschillen. Het gebruik van de hieronder vermelde producten hoeft u niet te vermijden. U kunt er zonodig rekening mee houden, zoals bij een feestje, een verjaardag of een avondje uit.

Gasvorming
De een heeft meer last van gasvorming dan de ander. Als u problemen had met gasvorming voor de operatie, zal dit na de operatie niet veranderd zijn. Gasvorming kan het gevolg zijn van lucht die vaak ongemerkt wordt ingeslikt tijdens het eten. Deze lucht komt voor een deel in het stoma zakje terecht. Eet rustig om ongemerkt inslikken van lucht te voorkomen. Bij kauwgom kauwen, roken, drinken door een rietje, snel praten, praten onder het eten, snurken met open mond, verkoudheid en slecht passend kunstgebit wordt ook vaak ongemerkt lucht ingeslikt. Daarnaast zijn er producten die extra gasvorming kunnen veroorzaken:

• Peulvruchten zoals witte en bruine bonen
• Broccoli, diverse koolsoorten, mais, prei en paprika
• Spinazie, komkommer en champignons
• Uien, knoflook
• Eieren
• Nieuwe aardappelen
• Koolzuurhoudende dranken en bier
• Abrikozen en meloen
• Grote hoeveelheden suiker/sorbitol

Kleurvorming
Ontlasting heeft normaal een bruinachtige kleur. Er zijn echter voedingsmiddelen die door de aanwezigheid van natuurlijke kleurstoffen de kleur van ontlasting kunnen beïnvloeden, denk bijvoorbeeld aan rode bieten (rood) en spinazie (groen). IJzerpreparaten kunnen ook van invloed zijn op de kleur van ontlasting (zwart). Verkleuring van de ontlasting door voeding of ijzerpreparaten kan geen kwaad.

Geurvorming
Als het opvangzakje correct is aangebracht zou er geen geuroverlast mogen zijn. Is er wel geuroverlast, dan kan dit wijzen op een verzadigd filter of lekkage.

Sommige voedingsmiddelen kunnen de geur verergeren, zoals uien, knoflook, diverse koolsoorten (vooral als ze lang gekookt zijn), prei, vis, ei, peulvruchten en vitamine B-tabletten. U kunt deze producten zonodig vermijden als u daar last van hebt.

Gewicht

Extreme schommelingen in gewicht kunnen problemen opleveren voor het stoma en de verzorging ervan. Hierdoor kunnen lekkages en uiteindelijk huidirritaties optreden.

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij bieden tal van opleidingsmogelijkheden voor artsen, verpleegkundigen en paramedische beroepen en werken daarin nauw samen met opleidingscentra en –ziekenhuizen in de regio. Dit kan betekenen dat uw behandeling, onderzoek of operatie (mede) uitgevoerd wordt door een zorgverlener in opleiding. Denk hierbij aan een arts in opleiding tot specialist, een co-assistent of een verpleegkundige in opleiding. Veiligheid is het allerbelangrijkste, daarom staat de zorgverlener in opleiding altijd onder supervisie van een gekwalificeerde zorgverlener. Indien u niet wenst geholpen te worden door een zorgverlener in opleiding, kunt u dit aangeven bij uw behandelend arts.

Vragen

Wanneer u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met uw diëtist.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Afdeling Diëtetiek
040 – 239 88 69 (op werkdagen van 08.30 tot 16.30 uur)

Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Diëtetiek vindt u op www.catharinaziekenhuis.nl/dietetiek