Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Voedingsadviezen bij een ileostoma (Folder)

Recent heeft u een ileostoma gekregen. Bij een ileostoma gelden enkele voedingsadviezen waar u rekening mee moet houden. In deze folder vindt u meer informatie over deze voedingsadviezen. Voor u persoonlijk kan de situatie anders zijn dan hier beschreven is.

Wat is een ileostoma?

Een ileostoma is een kunstmatige uitgang (stoma) op de dunne darm (ileum). Deze is aangelegd omdat de dikke darm is verwijderd of (tijdelijk) niet wordt gebruikt. In de dikke darm vindt gewoonlijk indikking van de ontlasting plaats en worden vocht en zout weer in het lichaam opgenomen. Door het ontbreken van de dikke darm is ontlasting, die via het ileostoma het lichaam verlaat, over het algemeen dun tot brijachtig. De opname van vocht en zout verloopt niet langer optimaal. Er kan een vocht- of zouttekort ontstaan.

Voedingsadviezen

Vocht

Vocht zorgt ervoor dat lichaamscellen voldoende voeding krijgen en dat afvalstoffen afgevoerd kunnen worden. Het drinken van voldoende vocht is daarom belangrijk. Bij een vochttekort kunnen de volgende klachten optreden:

• Dorst
• Lusteloosheid/inactiviteit
• Sufheid/concentratieproblemen
• Hoofdpijn
• Droge huid
• Gebrek aan eetlust
• Een droge beslagen tong
• Verminderde urineproductie

Probeer 2 tot 2½ liter vocht per dag te drinken. Onder vocht worden niet alleen de dranken verstaan. Alle vloeibare producten worden meegerekend zoals soep, yoghurt, pap en vla.

U kunt controleren of u voldoende drinkt door de inhoud van het aantal kopjes, bekers en glazen van een dag bij te houden op een lijst. Aan het einde van de dag kunt u nagaan of u voldoende vocht heeft gebruikt.

Een ander handig hulpmiddel is het vullen van een literfles/litermaat met water, elke keer als u wat vocht gebruikt heeft. Wanneer u weinig plast en uw urine donker van kleur is, kan dit een teken zijn dat u te weinig heeft gedronken.

Zout

Zout heeft verschillende functies in het lichaam. Het is onder andere van belang bij de vochtbalans in het lichaam. Bij een ileostoma is er een groter verlies van zout via de ontlasting, waardoor er een zouttekort kan ontstaan.

Bij een zouttekort kunnen de volgende klachten optreden:

• Vermoeidheid/concentratieproblemen
• Duizeligheid
• Prikkelbaarheid
• Slaapstoornissen
• Snel gewichtsverlies
• Spierkrampen
• Algehele malaise

Om een zouttekort te voorkomen, wordt geadviseerd extra zout te gebruiken. Dit kan bijvoorbeeld door dagelijks 1 a 2 bekers bouillon te drinken, soep of zoute vis te eten.

Ook kunt u royaal keukenzout (natriumchloride, afgekort NaCl) over uw voeding strooien. Ook andere producten kunnen u helpen een zouttekort te voorkomen.

Een aantal zoutrijke producten bevatten ook veel calorieën (energie). Gebruik deze producten met mate wanneer u last heeft van ongewenste gewichtstoename. Extreme schommelingen in gewicht kunnen op den duur problemen geven met het ileostoma en de verzorging ervan. Door ongewenste gewichtstoename kan bijvoorbeeld lekkage en daardoor huidirritatie ontstaan.

Producten die veel zout en weinig calorieën leveren:

Producten die veel zout en veel calorieën leveren:

Drop is geen goede zoutleverancier. In drop wordt namelijk geen gebruik gemaakt van keukenzout, maar van salmiakzout (ammoniumchloride).

Ga nooit over op een natriumbeperkt (zoutbeperkt) dieet zonder overleg met uw specialist en/of diëtist.

Informatie over de ontlasting

Vastheid van de ontlasting

Voor een betere indikking van de ontlasting is het belangrijk om de voeding en het drinkvocht goed te spreiden over de dag.

Wanneer de ontlasting te dun is, kan het drinkvocht met een zetmeelrijk product worden gecombineerd. Voorbeelden hiervan zijn een cracker of beschuit met hartig beleg of een zoute biscuit. Een grote maaltijd vlak voor het slapen gaan kan ’s nachts de ontlasting bevorderen en de nachtrust verstoren.

Bijzonderheden

Als het stoma veel produceert (meer dan 1,5 liter per 24 uur) of bij braken, hevige transpiratie, koorts of warm weer treedt extra vocht- en zoutverlies op. Bovendien kan ook sprake zijn van eetlustvermindering waardoor inname van vocht en zout minder is. Extra vocht- en zoutaanvulling is dan noodzakelijk. Naast uw gebruikelijke voeding kan Oral Rehydration Salts (O.R.S.) opgelost in water een goede aanvulling zijn. De oplossing bestaat o.a. uit water, suiker en zout.

Door O.R.S. te gebruiken worden tekorten voorkomen of aangevuld. Het is verkrijgbaar bij apotheek en drogist. Er zijn ook zouttabletten verkrijgbaar, maar overleg dit altijd eerst met uw behandelend arts.

Verstopping

Sommige voedingsmiddelen zijn draderig van structuur of verteren niet zo gemakkelijk. Daardoor kunnen deze producten een verstopping van het stoma veroorzaken als ze niet goed fijngesneden of gekauwd zijn.

De volgende voedingsmiddelen kunnen een verstopping veroorzaken:

• Noten, pinda’s
• Kokosproducten en amandelspijs
• Gedroogde vruchten (zoals dadels, vijgen en pruimen), schil van tomaten en fruit
• Vezelrijke groenten, zuurkool, draden van sperziebonen, peulvruchten
• Asperges, bleekselderij, champignons, doperwten, sla, spruiten en mais
• Pitten en velletjes van citrusvruchten (fruit in blik is prima), verse ananas en meloen
• Harde rauwkost
• Gelatineproducten
• Taai/draderig vlees

Gas-, geur, en kleurvorming

Gas , geur- en kleurvorming zijn niet helemaal te voorkomen. Het is een normaal gevolg van de spijsvertering. De mate waarin gasvorming, geurvorming en/of verkleuring van de ontlasting ontstaat, kan per persoon verschillen. Het gebruik van de hieronder vermelde producten hoeft u niet te vermijden. U kunt er zonodig rekening mee houden, zoals bij een feestje, een verjaardag of een avondje uit.

Gasvorming

De een heeft meer last van gasvorming dan de ander. Als u problemen had met gasvorming voor de operatie, zal dit na de operatie niet veranderd zijn. Gasvorming kan het gevolg zijn van lucht die vaak ongemerkt wordt ingeslikt tijdens het eten. Deze lucht komt voor een deel in het stoma zakje terecht. Eet rustig om ongemerkt inslikken van lucht te voorkomen. Bij kauwgom kauwen, roken, drinken door een rietje, snel praten, praten onder het eten, snurken met open mond, verkoudheid en slecht passend gebit wordt ook vaak ongemerkt lucht ingeslikt.

Daarnaast zijn er producten die extra gasvorming kunnen veroorzaken:

• Peulvruchten zoals witte en bruine bonen
• Broccoli, diverse koolsoorten, mais, prei en paprika
• Spinazie, komkommer en champignons
• Uien, knoflook
• Eieren
• Nieuwe aardappelen
• Koolzuurhoudende dranken en bier
• Abrikozen en meloen
• Grote hoeveelheden suiker/sorbitol

Kleurvorming

Ontlasting heeft normaal een bruinachtige kleur. Er zijn echter voedingsmiddelen die door de aanwezigheid van natuurlijke kleurstoffen de kleur van ontlasting kunnen beïnvloeden, denk bijvoorbeeld aan rode bieten (rood) en spinazie (groen). IJzerpreparaten kunnen ook van invloed zijn op de kleur van ontlasting (zwart). Verkleuring van de ontlasting door voeding of ijzerpreparaten kan geen kwaad.

Geurvorming

Als het opvangzakje correct is aangebracht zou er geen geuroverlast mogen zijn. Is er wel geuroverlast, dan kan dit wijzen op een verzadigd filter of lekkage.

Sommige voedingsmiddelen kunnen de geur verergeren, zoals uien, knoflook, diverse koolsoorten (vooral als ze lang gekookt zijn), prei, vis, ei, peulvruchten en vitamine B-tabletten. U kunt deze producten zonodig vermijden als u daar last van hebt.

Adviezen bij sporten

Bij sporten verliest u meer zout en vocht dan normaal. U kunt dit aanvullen door isotone of hypotone sportdranken, of door na het sporten bouillon of een andere ‘zoutleverancier’ te nemen. Als u met een ileostoma intensief gaat sporten, is het verstandig te overleggen met een diëtist, zodat u zeker weet dat sporten gezond blijft.

Adviezen voor op reis

Wanneer u in tropische of subtropische landen verblijft, hebt u te maken met hogere temperaturen en met andere hygiënische omstandigheden. Hierdoor is het gevaar van diarree extra aanwezig. Neem geen onnodige risico’s. Maak geen gebruik van:

• Ongekookt leidingwater
• IJs en ijsblokjes
• Rauw vlees en rauwe vis
• Rauwe groenten
• Ongeschild fruit

Zorg er bovendien voor dat u altijd Oral Rehydration Salts (O.R.S.), bouillontabletten en/of zouttabletten bij u heeft.

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij bieden tal van opleidingsmogelijkheden voor artsen, verpleegkundigen en paramedische beroepen en werken daarin nauw samen met opleidingscentra en –ziekenhuizen in de regio. Dit kan betekenen dat uw behandeling, onderzoek of operatie (mede) uitgevoerd wordt door een zorgverlener in opleiding. Denk hierbij aan een arts in opleiding tot specialist, een co-assistent of een verpleegkundige in opleiding. Veiligheid is het allerbelangrijkste, daarom staat de zorgverlener in opleiding altijd onder supervisie van een gekwalificeerde zorgverlener. Indien u niet wenst geholpen te worden door een zorgverlener in opleiding, kunt u dit aangeven bij uw behandelend arts.

Vragen

Wanneer u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met uw diëtist.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Afdeling Diëtetiek
040 – 239 88 69 (op werkdagen van 08.30 tot 16.30 uur)

Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Diëtetiek vindt u op www.catharinaziekenhuis.nl/dietetiek