Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Voedingsadviezen bij levercirrose (Folder)

In deze folder vindt u meer informatie over voedingsadviezen bij levercirrose. Voor u persoonlijk kan de situatie anders zijn dan hier beschreven is.

Levercirrose

De lever is een belangrijk orgaan in ons lichaam die veel functies heeft. Bij levercirrose is het leverweefsel ernstig beschadigd. De lever kan niet meer herstellen waardoor de lever steeds minder goed gaat werken.

De lever zorgt ervoor dat het lichaam voldoende brandstof op voorraad heeft, in de vorm van koolhydraten, om deze te gebruiken wanneer het nodig is. Bij levercirrose kan de lever minder koolhydraten opslaan. Wanneer er langere tijd niet gegeten wordt, bijvoorbeeld ’s nachts, kan de lever het lichaam niet van voldoende brandstof ( koolhydraten) voorzien en  kunnen er tekorten ontstaan. Het lichaam is dan genoodzaakt om de spieren af te breken om energie te verkrijgen. Hierdoor neemt de spiermassa af waardoor spierkracht en conditie afnemen.

Levercirrose kan allerlei bijkomende klachten geven zoals vermoeidheid, misselijkheid en vochtophoping in de buik (ascites). Hierdoor kan iemand minder zin hebben om te eten. Dit verhoogt de kans op ondervoeding.

Voeding en beweging spelen een belangrijke rol in het behouden van spiermassa. Door goed te eten en te bewegen blijft u langer in conditie, blijft uw weerstand langer op peil, is de kans op complicaties kleiner en behoud u een betere kwaliteit van leven.

Voedingsadviezen bij levercirrose

Eet met regelmaat

Uit onderzoek is gebleken dat mensen met levercirrose al een voedingstekort kunnen krijgen als ze 8 tot 10 uur lang niets eten. Bij mensen met een gezonde lever gebeurt dit pas na 36 uur.

Zorg er daarom voor dat u het lichaam de hele dag energie aanbiedt:

• Begin de dag altijd met een ontbijt, zo snel mogelijk na het opstaan.
  • Brood (bij voorkeur bruin) met hartig beleg
  • Zuivel (melk, yoghurt, vla of bijvoorbeeld kwark) met ontbijtgranen en fruit
  • Vruchtensap.
• Het lichaam haalt energie uit koolhydraatrijke producten zoals: brood, aardappelen, rijst, pasta, peulvruchten, granen, yoghurt, vla, kwark, fruit en vruchtensap. Maak hier iedere maaltijd ruim gebruik van.
• Neem minimaal 4 maaltijden per dag; sla geen maaltijd over, neem eventueel een tussendoortje.
• Neem dagelijks voor het slapen gaan een ‘late avond maaltijd’, sla deze ‘late avond maaltijd’ nooit over.

Een late avond maaltijd is een kleine maaltijd die voldoende koolhydraten bevat om de nacht goed door te komen. Als u ongeveer acht uur lang niets eet of drinkt met koolhydraten raakt uw lichaamsvoorraad snel op. Een late avond maaltijd voorkomt dit. U snapt dat dit best een behoorlijke maaltijd dient te zijn om het lichaam gedurende de hele nacht van voldoende brandstof te voorzien. Een koek, een beschuit of een stukje fruit is te klein om de nacht op door te komen. 

Voorbeelden van een late avond maaltijd:

• 2 boterhammen, met kaas en of vleeswaren en een beker chocolademelk
• Kwark met muesli ( 6-7 eetlepels)
• Volkoren mueslibol of krentenbol belegd met kaas en een stuk fruit
• 5 toastjes met eier- of vleessalade en een glas vruchtensap
• Paar handjes noten en een glas vruchtensap
• Yoghurt met stukjes fruit en granen
• Yoghurtdrank en plak ontbijtkoek of een grote koek

Diabetes

Ook als u diabetes heeft, is een ‘late avond maaltijd’ van belang. Overleg met uw diëtist en/of diabetesverpleegkundige over een goede ‘late avond maaltijd’ en het afstemmen van de diabetesmedicatie.

Voldoende eiwit

Eiwitten zijn de bouwstoffen van ons lichaam. Bij levercirrose is er een verhoogde behoefte aan eiwit, omdat het lichaam deze nodig heeft voor de opbouw en het behoud van spiermassa.

Maak dagelijks ruim gebruik eiwitrijke producten:

• Vlees, vis, wild, gevogelte, vleeswaren;
• Kaas, melk en melkproducten, kwark;
• Eieren;
• Noten, pinda’s, sojaproducten, vleesvervangers;
• Peulvruchten zoals witte en bruine bonen, kapucijners en linzen.

Tevens komen er steeds meer zuivel toetjes op de markt met een hoger eiwit gehalte. Deze zijn in het zuivel schap van de supermarkt de vinden en worden meestal ‘high proteïn’ genoemd.

• Neem bij iedere maaltijd melk of een melkproduct
• Beleg uw brood royaal met hartig beleg
• Kies dagelijks een ruime portie vlees, vis of vervanger (minimaal 1 ons ofwel 100 gram)
• Neem een eiwitrijk tussendoortje zoals een milkshake, ( vruchten) kwark, proteine rijke zuivel, handje noten of pinda’s, toastje met hartig beleg

Beweging

Dagelijks bewegen zorgt voor behoud van spieren en conditie. De eiwitten uit de voeding kunnen pas optimaal bijdragen aan spierbehoud of spieropbouw als u dagelijks lichamelijk actief bent.

Ga dagelijks wandelen, fietsen, zwemmen en doe ook krachtoefeningen. Gebruik bijvoorbeeld een flesje water als gewichtje om uw armen te trainen.

Overleg met een fysiotherapeut of sportinstructeur als u meer adviezen wilt over voldoende beweging en het trainen van de spieren.

Overige adviezen

Zout
Bij levercirrose kan ascites ontstaan. Dit is een abnormale ophoping van vocht in de buikholte. Het ascitesvocht drukt tegen de maag aan waardoor er vaak een vol gevoel ontstaat. Hierbij wordt er meestal gestart met plasmedicatie, om dit vocht kwijt te kunnen raken. Ter ondersteuning van deze medicijnen is het belangrijk om de hoeveelheid zout in de voeding te beperken. Vraag uw diëtist om de folder over het zoutbeperkte dieet als u plasmedicatie gebruikt.

Alcohol
Alcohol dient in de lever ontgift te worden en is dus een belasting voor de lever. Alcohol kan de  levercirrose verergeren. Gebruik daarom geen alcohol.

Medische dieetpreparaten
Soms lukt het niet om door middel van gewone voeding voldoende energie en eiwit binnen te krijgen. Op dit moment kan een diëtist u adviseren om aanvullende dieetpreparaten te gebruiken. Deze kunt u zowel in het ziekenhuis als thuis gebruiken. Een voorbeeld van een aanvullend dieetpreparaat is drinkvoeding. Deze is verkrijgbaar in verschillende soorten en smaken. De diëtist, huisarts of specialist kan u helpen bij het aanvragen van een machtiging voor de onkostenvergoeding bij uw zorgverzekering voor het gebruik van dieetpreparaten. 

Vitamines en mineralen
Bij levercirrose is er een grotere kans op tekorten aan vitamines en mineralen. Botontkalking komt voor door een tekort aan vitamine D. Bij overmatig alcoholgebruik ontstaat een tekort aan B-vitamines. Kortom zorg voor een goede basis voeding en overleg met uw arts of diëtist over het gebruik van een vitaminen- en mineralenpreparaat.

Voorbeeld dagmenu

Dit voorbeeld dagmenu is gebaseerd op de gemiddelde energie- en eiwitbehoefte van een man van 60 jaar met een gewicht van 70 kg en een lengte van 180 cm. Dit is een gemiddelde waarde. Op deze manier krijgt u bij elke maaltijd zowel voldoende eiwitten als koolhydraten binnen. *KH staat voor koolhydraten.

Meer informatie

Bent u nieuwsgierig naar de hoeveelheid voedingsstoffen die u per dag binnen krijgt? Er zijn verschillende apps beschikbaar, zoals eetmeter van het voedingscentrum.

• voedingscentrum.nl
• mlds.nl
• http://www.leverpatientenvereniging.nl/

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij leiden artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners op. Dit betekent dat ook een zorgverlener in opleiding uw behandeling, onderzoek of operatie kan uitvoeren. Maar dit is niet altijd zo. Uw veiligheid staat altijd bij ons voorop. Als een zorgverlener in opleiding u helpt, werkt deze altijd onder begeleiding van een gediplomeerd zorgverlener. Als u niet wilt dat een zorgverlener in opleiding u helpt, dan kunt u dit met uw arts bespreken.

Vragen

Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met uw diëtist.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Afdeling Diëtetiek
040 – 239 88 69 (op werkdagen van 08.30 tot 16.30 uur)

Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Diëtetiek vindt u op www.catharinaziekenhuis.nl/dietetiek