Twintig jaar IORT in Catharina Ziekenhuis

In 1994 begonnen artsen uit het Catharina Ziekenhuis met het toepassen van IORT (Intra-Operatieve RadioTherapie), of wel: bestraling tijdens een operatie bij een darmkankerpatiënt. Nu, twintig jaar later, is het Catharina Ziekenhuis een toonaangevend centrum als het gaat om IORT bij endeldarmkanker en zijn de overlevingskansen enorm toegenomen.

Met name twee groepen patiënten kunnen veel baat hebben bij IORT. Het gaat om patiënten die endeldarmkanker hebben en bij wie de tumor na operaties of bestralingen toch terugkeert én bij patiënten die voor het eerst een vorm van endeldarmkanker hebben die als niet operabel wordt beschouwd.

Omdat het Catharina Ziekenhuis zich heeft gespecialiseerd in deze discipline en al jaren uitstekende cijfers kan overleggen – de overlevingskansen is in 20 jaar tijd gestegen naar respectievelijk 50 en 70 procent – is het een landelijk verwijscentrum voor endeldarmkanker. Niet zelden worden patiënten die elders uitbehandeld zijn, doorverwezen naar Eindhoven, waar ze toch nog genezen.

Dat komt overigens niet alleen door de intra-operatieve radiotherapie, maar ook door de operatie zelf. In het geval van endeldarmkanker is dat doorgaans een complexe operatie, vanwege de slechte bereikbaarheid van het bekkengebied. Door de jarenlange expertise en de vele patiënten die er inmiddels behandeld zijn, is ook die vaardigheid enorm gegroeid.
 
Complete behandeling
IORT bij patënten met endeldarmkanker staat nooit op zichzelf, maar is onderdeel van een complete behandeling. Voor de operatie wordt de patiënt al enkele weken bestraald om de tumor zo klein mogelijk te maken voor de operatie. Dan wordt de tumor operatief verwijderd en vervolgens wordt IORT toegepast. Op de operatietafel, terwijl de patiënt ‘open’ ligt, wordt de plaats waar de tumor zat, kort en intensief bestraald.  Het grote voordeel van deze inwendige bestraling is dat de straling niet door allerlei gezond weefsel heen gaat. Bovendien kan de patiënt van buitenaf niet zo intensief bestraald worden, omdat dat gezonde weefsel waar doorheen bestraald wordt, niet mag beschadigen.

Andere toepassingen IORT
Inmiddels past het Catharina Ziekenhuis al ruim anderhalf jaar IORT ook toe bij borstkanker. Met een éénmalige intraoperatieve bestraling van patiënten met borstkanker is het mogelijk om de uitwendige bestraling die normaal gesproken na de operatie aan borstkankerpatiënten gegeven wordt, volledig weg te laten.

Met IORT wordt heel nauwkeurig het aangetaste gedeelte van de borst bestraald. Ook hier is het mogelijk om tijdelijk een hoge dosis straling te geven, geconcentreerd op het risicogebied. Dat betekent geen kans op schade voor omliggende gezonde weefsels zoals de longen en gezond borstweefsel. Het bijzondere van de behandeling is dat het verwijderen van de tumor en de bestraling slechts 1,5 uur duurt. De patiënt hoeft na de operatie niet nog 3-5 weken 5 dagen in de week naar het ziekenhuis voor bestraling.