De specialist spreekt. Alles wat je wil weten over… alvleesklierkanker

HET ORGAAN

De alvleesklier is een orgaan dat diep in de bovenbuik ligt, achter de darmen en tegen de ruggenwervels aan. Die klier speelt een grote rol bij voedselvertering en bij het regelen van het suikergehalte in het bloed. Patiënten die de diagnose alvleesklierkanker krijgen, hebben helaas een kleine kans op overleven. “Voor veel kankersoorten geldt dat ze steeds beter op te sporen en te behandelen zijn, maar dat is nog niet zo voor alvleesklierkanker”, zegt De Hingh. “Vrijwel iedereen die de ziekte krijgt, overlijdt binnen enkele jaren.”

ONTSTAAN

De diagnose alvleesklierkanker wordt bij ongeveer evenveel mannen als vrouwen gesteld. In 2023 waren dat er ongeveer 2900.  Twintig procent van de patiënten is ouder dan tachtig jaar en vijftien procent is de zestig nog niet gepasseerd. Hoe de ziekte ontstaat is nog altijd niet precies duidelijk. “Een link met leefstijl hebben we niet kunnen leggen. Ik zie veel patiënten die altijd gezond hebben geleefd.” Erfelijkheid is één van de factoren waarvan onderzoekers weten dat het een rol kan spelen. “Dat zien we bij ongeveer een op de tien patiënten. Bij de andere patiënten moet ik nog altijd zeggen dat het pure pech is.”

Een link met leefstijl hebben we niet kunnen leggen. Ik zie veel patiënten die altijd gezond hebben geleefd

OVERLEVINGSKANS

Dat patiënten met alvleesklierkanker een lage overlevingskans hebben, komt volgens De Hingh, gespecialiseerd in complexe oncologische ingrepen, onder andere doordat het vaak laat ontdekt wordt.  “Bij meer dan de helft van de mensen is de tumor al uitgezaaid op het moment dat ze de diagnose krijgen. Mensen lopen vaak al langer rond met klachten zonder dat er aan alvleesklierkanker wordt gedacht.’’ Belangrijkste redenen daarvoor: het zijn aspecifieke klachten. “Noem het klachten die iedereen wel eens heeft. Buikpijn, rommelende darmen, opgeblazen gevoel, dunne ontlasting of vermoeidheid.”

VEELVOORKOMEND SYMPTOOM

Pas als patiënten geel gaan zien, wordt er vaak wél meteen aan alvleesklierkanker gedacht. Geelzucht is een van de meest voorkomende symptomen. Dat ontstaat doordat de tumor zo groot is geworden dat die de galweg dichtdrukt. Via die weg voert de lever een gele kleurstof af naar de darm. Als dat niet meer kan, loopt die kleurstof over in het bloed. Dat is rond de ogen als eerste zichtbaar. “De tumor is dan vaak al zo groot dat die ook is uitgezaaid. Meestal richting de lever, de lymfeklieren, het buikvlies of de longen.’’

UITZAAIINGEN

Als er sprake is van uitzaaiingen, is genezen niet meer mogelijk. De Hingh: “Het merendeel van de patiënten krijgt na de diagnose helemaal geen behandeling van de tumor zelf, maar uitsluitend ondersteunende zorg. Dat geldt momenteel voor zestig procent van de patiënten.’’  Dat was begin jaren negentig nog 86 procent, dus voor meer patiënten is er nu een behandelmogelijkheid. “Sommige mensen die al uitzaaiingen hebben, kunnen nog chemotherapie krijgen. Slechts voor één op de drie mensen die geen uitzaaiingen heeft, én die lichamelijk fit genoeg is voor een zware behandeling, kan opereren een optie zijn.”

Slechts voor één op de drie mensen die geen uitzaaiingen heeft kan opereren een optie zijn

ONDERZOEK

Voor steeds meer patiënten is er toch een behandeling mogelijk. Dat komt mede door de onderzoeken die naar de ziekte worden gedaan. Daarin loopt Nederland voorop. Alle Nederlandse ziekenhuizen hebben zich verenigd in de Dutch Pancreatic Cancer Group, mede opgericht in 2011 door De Hingh. De DPCG doet gezamenlijk onderzoek naar verbetering van zowel de kwaliteit van behandeling als de kwaliteit van leven voor patiënten.

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE

Een van die onderzoeken richt zich op betere diagnostiek. “We proberen alvleeskliertumoren op te sporen op scans met behulp van kunstmatige intelligentie. Zo hopen we het in een vroeger stadium te kunnen ontdekken.  Daarnaast proberen we een systeem te ontwikkelen waarbij we de chemotherapie voorafgaand aan een behandeling op een tumorcel kunnen testen om zo het effect te bepalen. Als dat lukt, kan behandelen in de toekomst veel effectiever worden”, schetst De Hingh twee voorbeelden van onderzoeken die nu lopen.  “En hopelijk is er snel een medicijn dat heel effectief is tegen alvleesklierkanker. Tot die tijd doen we ons uiterste best om de overlevingskansen op andere manieren te vergroten.’’