Maagverkleining bij ernstig overgewicht verandert de samenstelling van de darmflora

Bij mensen met ernstig overgewicht die een crashdieet ondergaan, wordt de diversiteit van de darmflora (microbiota) tijdelijk verminderd. Wanneer deze patiënten vervolgens een maagverkleining ondergaan herstelt de darmflora na verloop van tijd met een samenstelling die vergelijkbaar is met die welke direct 1 week na de operatie werd gevonden. Volgens onderzoekers kan een dergelijke ‘gezonde’ samenstelling van de darmflora bijdragen aan gewichtsverlies bij mensen met ernstig overgewicht die een maagverkleining hebben gehad.

Maagverkleining is de enige bewezen effectieve behandeling op lange termijn bij mensen met ernstig overgewicht. Het is bekend dat mensen met ernstig overgewicht een andere samenstelling van de darmflora hebben dan mensen met een normaal gewicht. Details van deze verschillen en hun interpretatie zijn echter niet goed onderzocht.

Samenstelling van de darmflora

Met behulp van 16S rRNA-gensequencing is het mogelijk om te bepalen welke bacteriën aanwezig zijn in een bepaald monster en in welke hoeveelheden. Onderzoekers van de Utrecht Exposome Hub (waarbij ook de afdeling Medische Microbiologie van het UMC Utrecht betrokken is) onderzochten de veranderingen van intestinale microbiële gemeenschappen in fecale monsters bij 45 patiënten met ernstig overgewicht die een crashdieet ondergingen gevolgd door maagverkleining in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven.

Uit de analyse bleek dat direct na het crashdieet en de eerste week na de operatie minder bacteriefamilies aanwezig waren in de darmflora. Hoewel het aantal bacteriefamilies 6 maanden na de operatie weer normaal was, was de samenstelling van de darmflora permanent veranderd, iets dat al 1 week na de operatie werd waargenomen. De hoeveelheden van sommige bacteriefamilies (bijv. Streptococcaceae en Enterobacteriaceae) waren permanent hoger, terwijl anderen (bijv. Bifidobacteriaceae) permanent lager waren.

Onderzoeker dr. Fernanda Paganelli verklaart de relevantie van de bevindingen: “De snelle afname van de diversiteit van bacteriefamilies na het crashdieet duidt op ernstige stress op de darmflora als gevolg van de katabole toestand van de patiënten. De permanent veranderde samenstelling van de darmmicrobiota die al kort na maagverkleining werd waargenomen, is waarschijnlijk een weerspiegeling van de aanpassing van de microbiota aan de anatomische en fysiologische veranderingen die patiënten hebben ondergaan en kan een van de belangrijkste factoren zijn waarom deze chirurgische procedure resulteert in substantiële en duurzaam gewichtsverlies.”

Ernstig overgewicht

Mensen met ernstig overgewicht (morbide obesitas) hebben een overmaat aan lichaamsvet dat de limiet van een gezond lichaamsgewicht overschrijdt. Een persoon heeft ernstig overgewicht met een BMI van ≥40 kg/m². Ernstig overgewicht is een groot gezondheidsprobleem en leidt tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, diabetes, gewrichtsproblemen en slaapapneu. Uit cijfers van het CBS blijkt dat >100.000 volwassenen in Nederland ernstig overgewicht hebben.

Publicatie

Paganelli FL, Luyer M, Hazelbag CM, Uh H-W, Rogers MRC, Adriaans D, et al. Roux-Y gastric bypass and sleeve gastrectomy directly change gut microbiota composition independent of surgery type. Nature Scientific Reports 2019;9:10979