Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Behandeling met radioactief jodium bij schildklierkanker (Folder)

Binnenkort komt u naar de polikliniek Nucleaire geneeskunde van het Catharina Ziekenhuis voor een intakegesprek met de nucleair geneeskundige in verband met een behandeling van schildklierkanker met radioactief jodium. Uw behandelend arts heeft met u besproken waarom deze behandeling bij u wordt uitgevoerd. Lees voorafgaand aan het intakegesprek deze folder goed door.

Schildklierkanker is door een operatie en behandeling met radioactief jodium goed te behandelen en meestal volledig te genezen. Nacontrole is altijd nodig, omdat de ziekte kan terugkomen. In deze folder vindt u meer informatie over de behandeling met radioactief jodium en de nacontroles. Het is goed u te realiseren dat de situatie voor u persoonlijk anders kan zijn dan hier wordt beschreven.

Behandeling met radioactief jodium 

Schildkliercellen  nemen zeer selectief jodium, ook radioactief jodium, uit het bloed op. De rest van het lichaam neemt vrijwel geen jodium op, dus ook geen radioactief jodium. Daarom kan radioactief jodium als een inwendige bestralingsbehandeling voor schildklierkanker gebruikt worden. Jodium wordt vanuit de maag in het bloed en daarna vanuit het bloed snel in schildkliercellen opgenomen (na 2 à 3 uur is het grootste deel al opgenomen).

Het gedeelte van het radioactief jodium, dat niet in de schildkliercellen wordt opgenomen, verlaat het lichaam voor het grootste deel via de urine, vooral in de eerste dagen. Een klein gedeelte komt in de eerste dagen na de behandeling in speeksel, transpiratievocht en ontlasting terecht.

Schildklierhormoonbehandeling

Door de behandeling van schildklierkanker wordt de werking van de schildklier totaal uitgeschakeld. Daardoor wordt geen schildklierhormoon, dat nodig is voor de regulatie van de stofwisseling, meer geproduceerd. Ter vervanging hiervan en om hernieuwde groei van schildklierkanker te voorkomen moet u levenslang schildklierhormoontabletten innemen. De juiste dosis van deze tabletten wordt door de internist bepaald en gecontroleerd.

De behandeling met radioactief jodium

Voorbereiding op de behandeling met radioactief jodium

De voorbereiding voor de behandeling met radioactief jodium is afhankelijk van de bevindingen bij de operatie en het microscopische weefselonderzoek. Vaak mag u na de operatie starten met schildklierhormoontabletten. Dan wordt de behandeling met radioactief jodium gegeven na 2 injecties met recombinant humaan TSH (Thyrogen). Deze injecties worden in uw huisartsenpraktijk gegeven door uw huisarts of een doktersassistente, op de twee dagen voorafgaand aan de behandeling met radioactief jodium.

In sommige gevallen kan het zijn dat u na de operatie geen schildklierhormoontabletten mag gebruiken. Dat heet ook wel onttrekken van schildklierhormoon. Na enkele weken zonder schildklierhormoon wordt u behandeld met radioactief jodium en pas daarna start u met de schildklierhormoontabletten. Welke voorbereiding voor u van toepassing is, hoort u in de week na de operatie van uw behandelend specialist, meestal de behandelend chirurg.

In de eerste weken na de schildklieroperatie heeft u een intakegesprek met de nucleair geneeskundige over de behandeling met radioactief jodium. Soms dient u bloed te laten prikken om onder andere het gehalte van het schildklierstimulerend hormoon (TSH) in het bloed te bepalen. Bij het aanmelden voor uw afspraak voor het intakegesprek met de nucleair geneeskundige, krijgt u ook de afspraak mee voor de behandeling met radioactief jodium. Voor de behandeling met radioactief jodium wordt u in het ziekenhuis opgenomen op de verpleegafdeling Nucleaire geneeskunde.  

Dieet met jodiumbeperking

Om de werking van de behandeling met radioactief jodium te verhogen is het belangrijk dat u voor de behandeling zo weinig mogelijk jodium eet. 

Jodium is een mineraal dat nodig is om de schildklier te laten werken. Dit mineraal komt van nature in bijna alle voedingsmiddelen voor. Jodium wordt ook tijdens de productie aan voedingsmiddelen toegevoegd. Hierdoor is het bijna onmogelijk om helemaal geen jodium binnen te krijgen. Met behulp van dit dieet wordt de hoeveelheid jodium wel verminderd en het effect van de behandeling vergroot.

De leefregels zijn genoeg om het radioactief jodium goed opgenomen te laten worden.

Wanneer start u met het dieet?
U start 4 dagen voor de behandeling met het onderstaande dieet.

Na de behandeling met het radioactieve jodium volgt u dit dieet nog 24 uur. In totaal duurt het dieet dus 5 dagen.

Algemene richtlijnen

• Eet geen zeevis, schaal- en schelpdieren, zeewier en algen: Voedingsmiddelen uit de zee bevatten veel jodium. Eet daarom tijdens het dieet geen vis, schaal- en schelpdieren, zeewier of algen.
• Gebruik JOZO naturel: Gebruik geen gejodeerd keukenzout of zeezout tijdens dit dieet. JOZO naturel is keukenzout zonder jodium. Dit kunt u wel gebruiken.
• Gebruik geen toegevoegd jodium in voedingsmiddelen: Aan sommige voedingsmiddelen wordt jodium toegevoegd, bijvoorbeeld aan brood. Dit kunt u tijdens het dieet niet eten. U kunt uw bakker vragen om jodiumarm brood te bakken. Of zelf brood bereiden van Koopmans broodmix met JOZO naturel.
• Gebruik geen homeopathische middelen waarin jodium of kelp is verwerkt: Sommige (homeopathische) supplementen bevatten jodium en/of kelp. Kelp is een zeewiersoort dat jodium bevat, waardoor het niet toegestaan is tijdens het dieet. Let op: homeopathische middelen waarin jodium of kelp is verwerkt, mogen vanaf 2 weken vóór het onderzoek niet ingenomen worden.

Opnamedag

Voorbereiding thuis op de dag van opname

• Neem uw eigen medicatie mee in kleine verpakking.
• Neem schoenen mee die u kunt afwassen/afspoelen om te dragen tijdens uw opname.
• Op de dag van opname mag u thuis gewoon ontbijten, mits u zich aan het jodiumbeperkte dieet houdt.
• U moet extra onder- en bovenkleding en schoenen meenemen die u bij uw ontslag uit het ziekenhuis aan kunt doen. Dit is omdat de kleding die u draagt tijdens de opname tijdelijk radioactief kan worden door besmetting met radioactief jodium.
• Breng uw eigen toiletartikelen en verzorgingsproducten in kleine of bijna lege verpakkingen mee. Ook toiletartikelen moeten in het ziekenhuis achterblijven als ze besmet zijn met radioactief jodium.
• Sieraden en uw horloge kunt u het beste thuis laten, zodat u ze bij ontslag niet achter hoeft te laten.
• Voorwerpen die u na ontslag zeker niet achter wilt laten, zoals boeken of handwerkjes, mag u meenemen, maar kunt u tijdens de opname het beste alleen aanraken met plastic handschoenen die op de afdeling aanwezig zijn. Een computer kan in plasticfolie worden ingepakt. Uw eventuele gehoorapparaat, bril en/of contactlenzen kunt u gewoon meenemen. Deze worden zo nodig door uzelf schoongemaakt bij ontslag uit het ziekenhuis. Indien nodig maakt een verpleegkundige de spullen schoon.

In het ziekenhuis

U meldt zich op de afgesproken dag en tijd op de verpleegafdeling Nucleaire geneeskunde. Een verpleegkundige ontvangt u hier en legt u de gang van zaken uit over de afdeling en uw opname. U hoeft bijvoorbeeld niet in bed te blijven. Daarna krijgt u in de voorruimte voor uw kamer het radioactieve jodium toegediend in de vorm van een capsule. U moet de capsule in zijn geheel doorslikken met wat water. Na inname van de capsule vragen wij u 1 liter water te drinken. Verder raden wij u aan om de eerste één tot twee dagen veel te blijven drinken, zodat het radioactieve jodium dat niet door de schildklier wordt opgenomen, het lichaam sneller via de urine verlaat.

Om uw verblijf toch zo aangenaam mogelijk te maken, beschikt u op uw kamer over telefoon, radio en televisie. Verder is er wifi beschikbaar waarvan u gebruik kunt maken voor uw eigen tablet of smartphone. Ook is er een gemeenschappelijke voorruimte met een keukenblok, koffiezetapparaat, koelkast en hometrainer.

Houd er rekening mee dat u gedurende de opname grotendeels op uzelf bent aangewezen om de stralenbelasting voor de verpleegkundigen zo laag mogelijk te houden. Bij problemen komen wij natuurlijk bij u.

Bezoek
Gedurende de opname is er geen bezoek toegestaan.

Duur van de opname
De duur van de opname is 24 of 48 uur (na inname van de capsule met radioactief jodium), afhankelijk van de voor u bepaalde hoeveelheid radioactief jodium en uw thuissituatie. 

Voordat u naar huis gaat
Vóór uw ontslag gaat u eerst onder de douche, u wast uw haren (föhn is aanwezig) en kleedt zich om in de extra kleding die u van huis heeft meegenomen. De kleding die u tijdens de opname gedragen heeft, neemt u in een plastic zak mee naar huis. Was deze kleding thuis in de wasmachine. De was hoeft niet apart gewassen te worden. Door het wassen verdwijnt het radioactieve jodium uit uw kleren. 

Eigendommen die niet wasbaar zijn, zoals schoenen en andere persoonlijke spullen, worden op radioactiviteit gecontroleerd. Als ze besmet zijn met radioactief jodium, worden ze in het ziekenhuis bewaard totdat de radioactiviteit vanzelf eruit verdwenen is. Dit duurt ongeveer drie maanden. Hierna krijgt u telefonisch bericht, dat u uw spullen op kunt komen halen. Uw eventuele gehoorapparaat, bril en/of contactlenzen worden zo nodig door uzelf schoongemaakt bij ontslag uit het ziekenhuis. Indien nodig maakt een verpleegkundige de spullen schoon.

Gedragsregels

Als u het ziekenhuis verlaat is de hoeveelheid radioactief jodium in uw lichaam laag. Voor mensen in uw omgeving brengt dit geen direct gevaar met zich mee. Toch is het belangrijk om de blootstelling van anderen aan straling altijd zo laag mogelijk te houden. Dit doet u door afstand te houden van anderen. De hoeveelheid straling neemt namelijk sterk af met de afstand. 

De onderstaande gedragsregels gelden tijdens uw opname en (afhankelijk hiervan) gedurende vijf tot zes dagen na uw ontslag uit het ziekenhuis na de behandeling met radioactief jodium.

(Toilet)hygiëne
Zorg voor een goede (toilet)hygiëne. Dit kunt u doen door:

• Reserveer (indien mogelijk) een eigen toilet.
• Ga zitten op het toilet.
• Spoel het toilet na gebruik twee keer door met de wc-deksel omlaag.
• Was uw handen na het toiletbezoek.
• Ruim besmettingen met lichaamsvloeistoffen en/of uitscheiding zelf op.

Uw medebewoners en gasten dienen ook alert te zijn op (toilet)hygiëne:

• Handen wassen na gebruik van het toilet.
• Gebruik wegwerphandschoenen bij het schoonmaken van het toilet.

Afstand houden
Houd afstand tot huisgenoten of andere personen. U hoeft zich voor huisdieren niet aan deze gedragsregels te houden. U houdt afstand door:

• Slaap op minstens 3 meter afstand van elkaar. Kinderen slapen elders.
• Houd zoveel mogelijk afstand van uw huisgenoten; minimaal 1 meter. Als u langer bij elkaar zit, bijvoorbeeld tijdens het eten of tv kijken, houd dan minimaal 2 meter afstand. De straling gaat ook door de muren, vloer, plafond en ramen.
• Houd minstens 2 meter afstand van bezoekers. Wij vragen u het bezoek van jonge kinderen en zwangeren zoveel mogelijk te vermijden.
• Vermijd situaties waarbij u zich langer dan 1 uur op minder dan 1 meter afstand van dezelfde persoon bevindt. Bezoek geen voorstellingen, sportwedstrijden, horecagelegenheden en dergelijke. Ga niet naar kantoor(werk) of scholing in groepen. 
• Maak geen gebruik van het openbaar vervoer, taxi en dergelijke.

Gebruik zuurtjes
Een deel van het radioactief jodium wordt in de speekselklieren opgenomen. Zuurtjes stimuleren de speekselafvloed uit de speekselklieren en beperken daardoor de straling in de speekselklieren. Start 24 uur na inname van de capsule met het gebruik van zuurtjes. Neem gedurende 5 dagen (dus ook thuis) elke 2-3 uur een zuurtje. ’s Nachts hoeft niet (mag wel).

Afspraak bij een zorgverlener of onverwachte ziekenhuisopname
Heeft u een afspraak bij een zorgverlener of wordt u onverwacht opgenomen in het ziekenhuis, binnen één week na ontslag uit het ziekenhuis? Zeg tegen uw zorgverlener dat u therapie met radioactief jodium heeft gehad. Indien u een operatie ondergaat, dient u dit tot 3 maanden na de toediening te vermelden. Uw zorgverlener kan voor meer informatie contact opnemen met uw nucleair geneeskundige. Een bloedafname kan op de normale manier plaatsvinden.

Jodiumbeperkt dieet
Volg het jodiumbeperkte dieet tot 24 uur na de inname van de capsule.

Schildklierhormoontabletten
Als u na de operatie nog geen schildklierhormoontabletten mocht gebruiken, mag u 3 dagen na de inname van de capsule starten met het innemen van de schildklierhormoontabletten. Vaak heeft uw internist of de nucleair geneeskundige de dagdosering hiervan al met u afgesproken.

Bijwerkingen van radioactief jodium

• Misselijkheid komt na de eerste behandeling met radioactief jodium na de schildklieroperatie weinig voor. Na een vervolgbehandeling komt misselijkheid in de eerste één tot twee dagen vaker voor. Voorafgaand aan een vervolgbehandeling krijgt u daarom een tabletje om misselijkheid te voorkomen.
• Na een vervolgbehandeling (vrijwel nooit na een eerste behandeling) kunt u soms een droge mond krijgen door verminderde functie van de speekselklieren. Neemt u daarom na de toediening van het radioactieve jodium zuurtjes of kauwgom om de speekselklieren te beschermen.
• Eventuele risico’s van de radioactieve stof voor het lichaam op langere termijn zijn zeer beperkt. Vanaf het eerste gebruik van radioactief jodium in 1946 zijn er onderzoeken gedaan naar de gevolgen van deze behandeling. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat een eenmalige nabehandeling leidt tot andere aandoeningen. Er is geen aantoonbaar verhoogd risico op leukemie of kanker in andere organen. De kans op deze andere aandoeningen is afhankelijk van de totale dosis radioactief jodium die u in uw leven ontvangt. Een derde of vierde vervolgbehandeling geeft daarom misschien een gering verhoogd risico. Dit moet u echter samen met uw begeleidende arts afwegen tegen de noodzaak van behandeling van de schildklierkanker.
• Als u zwanger wilt worden, adviseren wij uit veiligheidsoverwegingen hiermee te wachten tot 12 maanden na de behandeling met radioactief jodium. Voor mannen wordt het afgeraden om kinderen te verwekken gedurende de eerste vier maanden na de behandeling met radioactief jodium. Daarna is er geen verhoogd risico op een miskraam of aangeboren afwijkingen voor uw kind.

Na de behandeling

Totale lichaamsscan na behandeling met radioactief jodium

Ongeveer één week na de behandeling met radioactief jodium wordt poliklinisch een totale lichaamsscan uitgevoerd. Hierbij wordt met een gammacamera onderzocht op welke plaatsen in het lichaam het radioactieve jodium van de behandeling zich bevindt.

Zo kan men zien waar in het lichaam schildklierweefsel of eventueel schildklier(kanker)weefsel aanwezig is. Deze scan wordt verricht met behulp van het radioactieve jodium dat na de behandeling nog in uw lichaam aanwezig is. Er wordt dus niet opnieuw radioactief jodium toegediend. Het onderzoek duurt ongeveer een uur.

Gezamenlijk overleg behandelende specialisten

Samen met specialisten (onder andere chirurgen, internisten, nucleair geneeskundigen en pathologen) uit omringende ziekenhuizen is er wekelijks een videobespreking van alle patiënten die onder behandeling staan in verband met schildklierkanker. Tijdens dit overleg wordt voor u het verdere beleid in het jaar na de behandeling bepaald.

Hierna bespreekt uw nucleair geneeskundige of uw internist alle uitslagen van onderzoeken en het resultaat van het gezamenlijke overleg van specialisten met u.

Nacontroles

Ongeveer een jaar na de operatie en behandeling met radioactief jodium wordt door middel van een aantal onderzoeken gecontroleerd of er geen schildklier(kanker) weefsel meer in het lichaam aanwezig is. In de jaren daarna zal regelmatig gecontroleerd worden of de tumor niet terugkomt.

Controle van het bloed
De bepaling van het thyreoglobulinegehalte in het bloed is de belangrijkste nacontrole, die regelmatig gedaan wordt. Schildkliercellen, zowel normale cellen als schildklierkankercellen, scheiden een eiwit, thyreoglobuline, af in het bloed. Na volledige verwijdering van de schildklier en nabehandeling met radioactief jodium mag in het bloed vrijwel geen thyreoglobuline meer aantoonbaar zijn. Afhankelijk van de hoogte en trend van thyreoglobuline in het bloed wordt verder onderzoek gedaan.

Echografie van de hals
Echografie wordt naast de thyroglobulinebepaling gebruikt als nacontrole een jaar na de behandeling en soms ook bij latere nacontroles.

Overige controles
Soms is het noodzakelijk om ander onderzoek te doen, zoals CT of MRI.

Als er bij deze onderzoeken schildklierkankerweefsel wordt aangetoond in het lichaam, dan krijgt u een aanvullende behandeling. Vaak betreft dit een nieuwe behandeling met radioactief jodium. Soms volgt een nieuwe operatie of uitwendige bestraling (radiotherapie).

Klachten

Heeft u na de behandeling klachten die u niet vertrouwt, dan kunt u tijdens kantooruren bellen naar de polikliniek Nucleaire geneeskunde. Buiten kantooruren kunt u bellen naar het algemene telefoonnummer van het Catharina Ziekenhuis, vraag naar de dienstdoende nucleair geneeskundige.

Opleidingsziekenhuis

Het Catharina Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Wij bieden tal van opleidingsmogelijkheden voor artsen, verpleegkundigen en paramedische beroepen en werken daarin nauw samen met opleidingscentra en –ziekenhuizen in de regio. Dit kan betekenen dat uw behandeling, onderzoek of operatie (mede) uitgevoerd wordt door een zorgverlener in opleiding. Denk hierbij aan een arts in opleiding tot specialist, een coassistent of een verpleegkundige in opleiding. Veiligheid is het allerbelangrijkste, daarom staat de zorgverlener in opleiding altijd onder supervisie van een gekwalificeerde zorgverlener. Indien u niet wenst geholpen te worden door een zorgverlener in opleiding, kunt u dit aangeven bij uw behandelend arts.

Vragen

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen over de behandeling? Neem dan tijdens kantooruren contact op met de verpleegafdeling of de polikliniek Nucleaire geneeskunde.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Polikliniek Nucleaire geneeskunde
040 – 239 86 00

Verpleegafdeling Nucleaire geneeskunde
040 – 239 84 30

Afdeling Diëtetiek
040 – 239 88 69

Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Nucleaire geneeskunde vindt u op www.catharinaziekenhuis.nl/nucleairegeneeskunde