Wat als je hoort dat je prostaatkanker hebt? Verpleegkundig specialist legt het uit
Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. In 2024 kregen ruim 15.000 Nederlandse mannen te horen dat ze de ziekte hebben. De diagnose roept vaak veel vragen en onzekerheden op, zowel over de ziekte zelf als over de behandeling en de gevolgen ervan. Françoise van de Ven, verpleegkundig specialist, ziet jaarlijks vele tientallen patiënten en weet precies wat de ziekte met ze doet. Zij legt aan de hand van vijf vragen uit wat patiënten kunnen verwachten en hoe ze met de diagnose kunnen omgaan en welke misvattingen er bestaan over prostaatkanker.
Hoe kun je patiënten helpen die net gehoord hebben dat ze prostaatkanker hebben?
“De reactie op het horen van de diagnose is vaak ongeloof. Veel patiënten hebben helemaal geen klachten en worden via een routine-PSA-test, soms zelfs op aanraden van een vriend of familielid, geconfronteerd met de diagnose prostaatkanker. Het woord ‘kanker’ roept direct angst op, zelfs als het niet altijd levensbedreigend is. Daarom probeer ik patiënten zo goed mogelijk gerust te stellen: prostaatkanker is in veel gevallen een langzaam groeiende kanker, die vaak goed te behandelen is.”
Wat zijn de behandelmogelijkheden voor prostaatkanker?
“De behandeling hangt sterk af van het stadium van de kanker. In sommige gevallen, als de kanker langzaam groeit, kiezen we voor ‘actieve surveillance’. Dit betekent dat we de ziekte goed in de gaten houden met regelmatig bloedonderzoek en biopten, zonder direct in te grijpen. Maar als behandeling nodig is, kunnen we kiezen voor bestraling, hormoontherapie, een operatie of een combinatie van bestraling met hormoontherapie. Er zijn veel opties, en het is belangrijk dat de patiënt goed geïnformeerd is en samen met de arts beslist wat het beste voor hem is.”
Wat kun je zeggen over de psychische impact van de diagnose?
“De psychische impact mag je niet onderschatten. Een prostaatkankerdiagnose heeft niet alleen lichamelijke, maar ook emotionele gevolgen. Veel mannen voelen zich onzeker over de toekomst en de gevolgen van de behandeling. Er verandert ook best wel wat. Het kan je onzeker maken, heeft impact op seksualiteit er kunnen bijwerkingen ontstaan van verschillende behandelingen. Steun van een oncologieverpleegkundige kan helpen. Die staat hen bij in de emotionele verwerking en bij het maken van keuzes. Bovendien is er vaak na verloop van tijd meer rust, vooral wanneer de kanker in een vroeg stadium wordt ontdekt en de PSA-waarden de jaren daarna stabiel blijven.”
Wat is de grootste misvatting over prostaatkanker die u vaak tegenkomt?
“De grootste misvatting is dat prostaatkanker altijd dodelijk is. Een van de meest gehoorde vragen in de spreekkamer: ‘Ga ik hieraan dood?’. Wanneer patiënten de diagnose horen, denken ze vaak dat dit het einde is. Maar veel gevallen van prostaatkanker zijn gelukkig goed te behandelen. Veel mannen leven met prostaatkanker zonder dat ze het weten en er zijn ook patiënten die er niet veel hinder van ondervinden. Het is belangrijk om te benadrukken dat er goede behandelingsopties zijn en dat de overlevingskansen voor de meeste mannen uitstekend zijn. En dan is er eigenlijk nog een misvatting die je veel hoort. Dat er na een operatie waarbij de prostaat verwijderd wordt, geen testosteron meer zou worden aangemaakt. Dat is niet zo. Dat gebeurt niet in de prostaat, maar in de teelballen.”
Wat moeten patiënten vooral niet doen als ze prostaatkanker hebben?
“Ik hoor heel vaak dat mannen die de ziekte hebben het vergelijken met andere mannen. Dat zouden ze eigenlijk niet moeten doen. De een weet het nog beter dan de ander. Het kan valse hoop geven of juist zorgen voor psychische klachten. Erover praten met elkaar is belangrijk, maar echt vergelijken kun je niet. Er zijn veel varianten en behandelingen willen we graag zoveel mogelijk personaliseren. En omdat er zoveel mogelijkheden zijn, kun je eigenlijk niet één op één vergelijken. Wat ze ook niet moeten doen, is te lang rondlopen met klachten bij bijwerkingen. In veel gevallen is er aan bijwerkingen bij behandelingen iets te doen. Dan hoor ik weken of maanden later dat ze er last van hadden en dan denk ik: had even gebeld, dan hadden we dat misschien wel snel op kunnen lossen.”
In het Catharina Ziekenhuis is elk jaar een patiëntensymposium prostaatkanker, waarbij artsen, verpleegkundigen en een kleine tweehonderd patiënten met elkaar in gesprek gaan over de ziekte. Die bijeenkomst was dit jaar op 18 november. Schrijf je in voor onze nieuwsbrief als je op de hoogte wil blijven van deze bijeenkomst en andere ontwikkelingen in het Catharina Ziekenhuis.
