Jacht geopend op ‘stille vrouwenmoordenaar’

Het is vandaag Wetenschapswoensdag! Twee keer per maand, op woensdag krijgen ‘onze’ onderzoekers een podium om hun onderzoek te presenteren. Het wetenschappelijk onderzoek dat gedaan wordt, scoort zowel landelijk als internationaal, hoge ogen. Vandaag onderzoekster Phyllis van der Ploeg. Zij doet onderzoek samen met gynaecoloog oncoloog dr. Jurgen Piek.

De overlevingskansen van eierstokkanker zijn de afgelopen twintig tot dertig jaar niet veranderd. “Het behandeltraject is zwaar, patiënten krijgen chemotherapie en ondergaan daarna een zware debulking operatie waarbij onder andere de baarmoeder, eierstokken en eileiders worden verwijderd. Van de 1400 vrouwen die elk jaar de diagnose krijgen, overlijden er elk jaar 1100 aan deze ziekte. Heel beangstigend en des te noodzakelijker om hier verbeterstappen in te gaan maken”, legt Phyllis uit.

Eierstokkanker is één van de dodelijkste vormen van kanker die een vrouw kan krijgen. De ziekte wordt niet voor niets ‘de stille vrouwenmoordenaar’ genoemd. De eierstokken en eileiders liggen diep in de buikholte. Kankercellen kunnen daar snel groeien zonder dat een vrouw daar last van heeft. Phyllis: “De tumor drukt in het beginstadium vaak niet tegen andere organen aan. De klachten ontstaan vaak pas als de kanker al is uitgezaaid in de buikholte.”

Minder geld

Gynaecologische kanker behoort niet tot de top vier van kankersoorten (darmkanker, borstkanker, prostaatkanker en longkanker), het komt veel minder voor. Maar drie procent van alle kankerpatiënten heeft eierstokkanker. “Dat maakt dat er minder aandacht is voor eierstokkanker en dus vaak ook minder geld voor onderzoek. Ik ben daarom ontzettend blij dat mijn onderzoek gesteund wordt door het Catharina Onderzoeksfonds.”

Moleculair niveau

“In mijn onderzoek benader ik de tumoren op de eierstokken vanuit een moleculair perspectief. Alle cellen in ons lichaam worden aangestuurd door ketens van eiwitreacties welke onder andere zorgen voor de celdeling. Wanneer er in een van deze ketens een ‘foutje’ ontstaat zorgt dit voor ongecontroleerde celgroei en kan uiteindelijk een tumor ontstaan. Met behulp van een nieuwe techniek zoek ik naar ontregelde eiwitketens in de tumoren. Vergelijk het met de motor van een auto. Als we daar een slang niet aansluiten dan loopt heel de motor in de soep, maar je moet wel weten wélke slang dit is. Zo kijk ik ook heel detailgericht naar de tumor” legt Phyllis uit. “Het uiteindelijke doel is om met behulp van doelgerichte medicatie een ‘blokkade’ in de eiwitketen te zetten zodat de groei stopt. Deze ‘blokkade’ kan voor iedere patiënt anders zijn, waardoor we therapie op maat willen leveren.”

Chronische ziekte

Op dit moment heeft Phyllis veertig vrouwen in haar studie opgenomen. “Allemaal vrouwen met eierstokkanker in een vergevorderd stadium. Ze ondergingen allemaal dezelfde behandeling; chemotherapie en een operatie. Waarom gaat die éne patiënt wel snel dood en de ander niet? De uitkomsten van deze studie moeten er aan bijdragen dat eierstokkanker in de toekomst een chronische ziekte wordt. Als we doelgericht op moleculair niveau kunnen ingrijpen, verwachten we de patiënten een betere overlevingskans te bieden. Je kunt je voorstellen dat als dit lukt voor eierstokkanker, we dit ook op andere kankervormen kunnen toepassen”, benadrukt Phyllis.