Behandeling van slokdarmkanker: dit zijn de mogelijkheden
Slokdarmkanker kan op verschillende manieren behandeld worden. De behandeling is meestal gericht op genezen, maar kan ook tot doel hebben klachten te verlichten. Welke behandeling u krijgt, is met name afhankelijk van hoe vergevorderd de ziekte is.
De behandeling van slokdarmkanker in het kort:
- Slokdarmkanker in een vroeg stadium kan soms endoscopisch behandeld worden.
- Een curatieve behandeling is gericht op genezing en bestaat meestal uit chemoradiatie, een operatie en immunotherapie.
- Als de kanker is uitgezaaid of doorgegroeid in andere organen is genezing meestal niet meer mogelijk.
- Een palliatieve behandeling is gericht op verbetering van de kwaliteit van leven en kan bestaan uit bestraling, chemotherapie, immuuntherapie of het plaatsen van een stent.
Vroeg stadium slokdarmkanker: behandeling met endoscopie soms mogelijk
Als slokdarmkanker in een (zeer) vroeg stadium wordt ontdekt, is een endoscopische behandeling soms mogelijk. De arts verwijdert de kankercellen via een dunne, flexibele buis (endoscoop) die via de mond wordt ingebracht.
Bij endoscopische behandeling wordt de slokdarm niet verwijderd
Het voordeel van een endoscopische behandeling is dat uw slokdarm niet verwijderd hoeft te worden. Het is daarmee een veel minder ingrijpende behandeling dan een operatie. De behandeling is meestal poliklinisch. Dat betekent dat u niet opgenomen wordt, maar dezelfde dag weer naar huis mag.
ESD, EMR en RFA: drie behandeltechnieken voor vroeg stadium slokdarmkanker
Er zijn drie behandeltechnieken voor dit vroege stadium slokdarmkanker, het zogenaamde vroegcarcinoom. Uw arts kan u vertellen of u hiervoor in aanmerking komt.
- EMR en ESD
Bij een Endoscopische Mucosale Resectie (EMR) of Endoscopische Submucosale Dissectie (ESD) verwijdert de maag-darm-leverarts een gezwel op de wand of in het slijmvlies van de slokdarm. Dit gebeurt via de endoscoop. U krijgt een plaatselijke verdoving. Jaarlijks voeren de specialisten van het Catharina Ziekenhuis ongeveer 75 EMR- en ESD-behandelingen uit. - RFA: Radiofrequente Ablatie
Met RFA behandelt de arts het Barrett-slijmvlies waarin (mogelijk) kanker ontstaat. De bovenste laag van de slokdarmwand wordt bij RFA sterk verhit. Hierdoor branden de kwaadaardige cellen als het ware weg. Een interventieradioloog voert de RFA-behandeling uit. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving.
Deze behandelingen zijn relatief nieuw. Toch heeft het Catharina Ziekenhuis hier al veel ervaring mee. Het is bovendien een van de 16 opleidingscentra voor RFA in Europa.
Overlevingskansen vroeg stadium slokdarmkanker
Ongeveer 64% van de mensen met vroege stadium slokdarmkanker is vijf jaar na de diagnose nog in leven. Meer informatie over de overlevingskansen van slokdarmkanker vindt u hier.
Niet-uitgezaaide slokdarmkanker: chemoradiatie, operatie en immuuntherapie
Is de slokdarmkanker niet uitgezaaid naar ander plekken in het lichaam? Dan krijgt u een behandeling die erop is gericht om u te genezen (ook wel: curatieve behandeling). De standaard behandeling bij niet-uitgezaaide slokdarmkanker is een combinatie van chemotherapie en bestraling, gevolgd door een operatie. Afhankelijk van het effect van de voorbehandeling krijgen patiënten na hun operatie ook nog een nabehandeling met immuuntherapie (ook wel immunotherapie).
Chemoradiatie: combinatie van bestraling en chemotherapie
U start eerst met chemoradiatie. Dat is een combinatie van bestraling en chemotherapie die ongeveer vijf weken duurt.
Bestraling bij slokdarmkanker
Bestraling heet ook wel radiotherapie. Met radiotherapie worden de kankercellen bestraald met de bedoeling ze te vernietigen of onherstelbaar te beschadigen. Dit gebeurt van buitenaf, dus door de huid heen. De meeste patiënten worden gedurende vierenhalve week elke werkdag bestraald. De bestralingen duren tussen de vijf en twintig minuten per keer. Dit gebeurt op de afdeling Radiotherapie van het Catharina Kanker Instituut. Hier leest u wat u kunt verwachten bij bestraling van slokdarmkanker in het Catharina Ziekenhuis.
Chemotherapie zorgt ervoor dat bestraling beter werkt
Tegelijkertijd met de bestraling krijgt u chemotherapie. De chemotherapie maakt de kankercellen gevoeliger voor het effect van bestraling. U krijgt de medicatie eenmaal per week via een infuus toegediend op de oncologische dagbehandeling in het ziekenhuis. Dit duurt ongeveer tweeënhalf uur. U mag daarna weer naar huis. Meestal krijgt u in totaal vijf kuren chemotherapie.
Chemoradiatie vergroot de kans op een succesvolle behandeling en verkleint de kans dat de kanker terugkomt.
Operatie: bijna de hele slokdarm verwijderd
Na de chemoradiatie krijgt u opnieuw een PET-scan om te controleren of er uitzaaiingen zijn ontstaan. Als er geen uitzaaiingen zijn, dan volgt een operatie aan de slokdarm. Dit kan alleen als uw lichamelijke conditie goed genoeg is. En als de tumor op een plek zit die opereren mogelijk maakt.
Tijdens deze operatie wordt een groot deel van de slokdarm verwijderd. Het gedeelte vanaf onder de hals tot en met de binnenbocht van de maag wordt weggehaald. Ook weefsel rondom de slokdarm en alle bijbehorende lymfeklieren worden verwijderd. Het verwijderen van de lymfeklieren heeft geen verdere gevolgen voor uw gezondheid.
Buismaag: maag vervangt uw slokdarm
Vervolgens wordt van de buitenbocht van de maag een buis gemaakt. Dit noemen we een buismaag. Deze wordt vastgemaakt aan het begin van de slokdarm, onder de hals. Deze buis vervangt uw slokdarm en zorgt ervoor dat voedsel van uw mond naar uw maag gaat.
Een buismaagoperatie is een ingewikkelde ingreep die gevolgen heeft voor de rest van uw leven. Bijvoorbeeld voor hoe(veel) en wat u kunt eten en drinken. Daar staat tegenover dat u hierdoor kans heeft om volledig te genezen. Hier leest u meer over leven met een buismaag na een slokdarmoperatie.
Slokdarm verwijderd via kijkoperatie
Omdat het een zeer ingewikkelde ingreep is, wordt deze operatie in het Catharina Ziekenhuis vaak door twee chirurgen verricht. Dit gebeurt volledig met een kijkoperatie via de buik- en borstholte. Hierdoor krijgt u alleen kleine openingen in de huid. Tijdens de operatie bent u onder volledige narcose.
Hier leest u wat u kunt verwachten bij een slokdarmoperatie.
Catharina Ziekenhuis: 50 slokdarmkankeroperaties per jaar
Het Catharina Ziekenhuis is gespecialiseerd in de behandeling van slokdarmkanker. Per jaar worden ongeveer vijftig slokdarmkankeroperaties verricht. Dat is ruim boven het minimum van 20 operaties per jaar dat van ziekenhuizen wordt geëist. Door deze ervaring zijn de genezingskansen de laatste jaren verbeterd. Van alle mensen die in het Catharina Ziekenhuis deze behandeling krijgen, is na vijf jaar nog zo’n 60% in leven. In heel Nederland ligt dat percentage rond de 50%. De gemiddelde opnameduur na deze operatie is in het Catharina Ziekenhuis zes dagen. Bekijk hier een fragment uit het programma Trauma Centrum over slokdarmkankeroperaties in het Catharina Ziekenhuis.
Hoe fitter voor de operatie, hoe sneller hersteld
Een slokdarmoperatie is een zware ingreep. We weten inmiddels dat hoe fitter u de operatie ingaat, hoe sneller u herstelt. Veel mensen met slokdarmkanker zijn flink afgevallen. Dat komt omdat zij moeite met slikken, minder eetlust, of het gevoel hebben dat het eten niet goed zakt. Ook is hun conditie vaak slechter geworden.
PREPARE-programma: trainingskamp voor de operatie
Daarom stuurt het Catharina Ziekenhuis patiënten met slokdarmkanker voor de operatie op ‘trainingskamp’. Dit heet het PREPARE-programma. Een team van artsen, diëtisten, fysiotherapeuten en verpleegkundigen kijk wat u nodig hebt om uw lichamelijke conditie zo veel mogelijk te verbeteren voor de operatie. U krijgt een voedingsadvies en een trainingsschema. U wordt hierin begeleid door een verpleegkundig specialist.
Meedoen aan (internationaal) onderzoek naar nieuwe behandelingen
Het Catharina Ziekenhuis doet regelmatig mee aan wetenschappelijke onderzoeken naar nieuwe of verbeterde behandelingen. Ook doet het ziekenhuis zelf veel onderzoek.
Komt u in aanmerking om mee te doen aan een onderzoek? Dan legt uw arts dat aan u voor. Uw arts kan u precies vertellen wat het inhoudt. U mag zelf beslissen of u wel of niet mee wilt doen.
Nabehandeling met immuuntherapie na slokdarmoperatie
Soms blijkt dat er na een slokdarmoperatie toch nog kankercellen zijn achtergebleven. Dat is niet altijd te zien. Maar deze cellen kunnen ervoor zorgen dat er op termijn toch uitzaaiingen kunnen ontstaan. Slokdarmkankerpatiënten bij wie dat het geval is, krijgen na hun operatie immuuntherapie aangeboden. Dit gebeurt meestal in een ziekenhuis dicht bij huis.
Immuuntherapie helpt lichaam zelf kankercellen bestrijden
Immuuntherapie richt zich niet op de tumor, maar op uw afweersysteem. Het stimuleert het afweersysteem (of: immuunsysteem) om kankercellen te herkennen en te bestrijden. Hierdoor neemt de kans op volledige genezing toe.
Na uw operatie krijgt u een behandeling met het medicijn nivolumab. Dit medicijn wordt eens per vier weken via een infuus toegediend op de oncologische dagbehandeling in het ziekenhuis. Het duurt ongeveer een uur per keer. Daarna kunt u weer naar huis. U hoeft dus niet te worden opgenomen.
Immunotherapie bij slokdarmkanker: goede onderzoeksresultaten
Immuuntherapie is een relatief nieuwe behandelvorm. Er is onderzoek gedaan met immuuntherapie bij slokdarmkankerpatiënten bij wie na de voorbehandeling met chemoradiatie nog kankercellen aanwezig waren in de slokdarm. Dit wordt onderzocht op het weefsel dat bij de operatie is verwijderd. Uit het onderzoek bleek dat een behandeling met nivolumab bij deze patiënten de kans verkleint dat de ziekte terugkomt. Na vijf jaar waren patiënten die immunotherapie kregen vaker nog in leven en kankervrij dan patiënten die dat niet kregen.
Door deze resultaten krijgen deze slokdarmkankerpatiënten in het Catharina Ziekenhuis na hun operatie een behandeling met nivolumab aangeboden. Er werken specialisten die zich op immuuntherapie hebben toegelegd.
Uitgezaaide slokdarmkanker: palliatieve behandeling
U kunt niet meer genezen van slokdarmkanker als:
- De kanker is uitgezaaid naar andere plekken in het lichaam. Meestal gebeurt dit in de longen, lever, bijnieren of botten.
- De tumor vanuit de slokdarm is doorgegroeid in andere organen.
Als u niet meer beter kunt worden, zijn er soms nog palliatieve behandelingen mogelijk. Deze behandelingen zijn erop gericht om de ziekte af te remmen en/of klachten te verminderen. Samen met uw specialist kijkt u naar welke behandelingen in uw situatie zinvol of wenselijk zijn.
Deze behandelingen worden soms ingezet bij uitgezaaide slokdarmkanker:
Bestraling
Met bestraling worden zeer lokaal zoveel mogelijk kankercellen vernietigd. Soms wordt dit in de palliatieve fase ingezet om de slokdarmtumor kleiner te maken. Zodat u bijvoorbeeld minder pijn bij het slikken heeft. Ook uitzaaiingen kunnen worden soms bestraald.
Chemotherapie
Chemotherapie kan helpen om de klachten te verminderen en de ziekte af te remmen. Soms wordt chemotherapie gegeven in combinatie met doelgerichte therapie (of: targeted therapy) of met immuuntherapie.
Immuuntherapie
Immuuntherapie kan in sommige gevallen de klachten verminderen en de ziekte remmen. Immuuntherapie wordt vaak gegeven in combinatie met chemotherapie.
Plaatsing van een stent
Soms zorgt de tumor ervoor dat voedsel niet goed door de slokdarm kan zakken. Een stent kan dan helpen. Een stent is een flexibel buisje dat de slokdarm open houdt. De maag-darm-leverarts brengt de stent met de endoscoop in uw slokdarm.
Casemanager: vast aanspreekpunt tijdens uw behandeltraject
De diagnose kanker zet uw leven op zijn kop. Er komt veel op u af. Dat kan overweldigend zijn. Daarom krijgt u in het Catharina Ziekenhuis een casemanager toegewezen. Dit is een ervaren verpleegkundige die u tijdens uw hele behandeltraject begeleidt en ondersteunt. De casemanager heeft nauw contact met uw behandelend arts. Zo heeft u een vast aanspreekpunt bij wie u terechtkunt met al uw vragen over uw behandeling.
