Hoe leefstijl én technologie je hart sterker maken

Hart- en vaatziekten treffen inmiddels zo’n 1,7 miljoen Nederlanders. Zonder verandering kan dit volgens de Hartstichting oplopen tot 2,7 miljoen. Veel werkdruk, weinig tijd, vaak onderweg, iets te veel kilo’s, wat kun jij allemaal doen om niet bij de risicogroep te horen?

Het Catharina Ziekenhuis werkt met partners als Philips en TU/e hard aan slimmere zorg én gezondere levens en dat begint steeds vaker vóór de operatiekamer. Ook buiten het ziekenhuis valt nog winst te behalen. Wie actief aan leefstijl werkt, voelt zich fitter, presteert beter en helpt de zorg ontlasten.

“Je kunt zeker stellen dat de Brainportregio voorop loopt als het gaat om het groeiend aantal hart- en vaatziekten. Dit komt natuurlijk omdat onze regio booming is”, weet Eva Wisse, directeur van het Hart- en Vaatcentrum Catharina Ziekenhuis. “Meer inwoners betekent meer patiënten. Daarnaast zijn er volgens mij relatief veel stressvolle banen, waarbij mensen, en dat geldt zeker ook voor jongeren, niet altijd de meest gezonde leefstijl erop nahouden. Feit is dat de druk op de ziekenhuizen, ook bij ons, steeds meer toeneemt.”

Behandelingen steeds meer optimaliseren

Het Hart- en Vaatcentrum staat nationaal en internationaal bekend als specialist op dit gebied. De specialisten zijn dan ook voortdurend bezig met innoveren, manieren bedenken om behandelingen steeds meer te optimaliseren. Wisse: “Het meeste effect bereik je uiteraard met preventie. Daarom werken wij aan de start van een leefstijlpoli en zoeken daarbij actief de samenwerking met huisartsen en verwijzers. Maar ook tijdens een behandeling is er nog positieve invloed door leefstijl. Een goed voorbeeld hiervan is het onderzoek dat Lukas Dekker, cardioloog en hoogleraar TU/e, onlangs deed, naar de effecten van leefstijl op de behandeling van boezemfibrilleren.”

Boezemfibrilleren is de meest voorkomende ritmestoornis en komt vooral voor boven de 60 jaar. Het veroorzaakt klachten van vermoeidheid en hartkloppingen maar ook verhoogde kans op beroerte en hartfalen. Het Catharina Ziekenhuis past inmiddels zo’n 1000 keer per jaar de zogenoemde ablatie als behandeling toe bij boezemfibrilleren.

Een ingreep met katheters via de lies, waarbij met elektrische pulsen hartspiercellen die de stoornis veroorzaken worden uitgeschakeld. Dekker: “Met deze methode waren we al bij zo’n 70 procent van de patiënten succesvol na één ingreep. We willen het liefst naar 100 procent, dus onderzochten we met een subsidie van ZonMW binnen het Eindhoven MedTech Innovation Centre (e/MTIC) de invloed van leefstijlverandering op deze behandeling. Dit is een samenwerkingsverband tussen de TU/e, Máxima Medisch Centrum, Kempenhaeghe Epilepsie- en Slaapcentrum, Philips en Catharina Ziekenhuis. We deden een studie onder 150 patiënten, die naar ons centrum waren verwezen voor de ingreep. De helft doorliep het gebruikelijke pad en de andere helft kreeg eerst maximaal zes maanden leefstijlbegeleiding.”

Hier en daar nog verrast

Er werd onder meer gewerkt aan overgewicht, hoge bloeddruk, alcoholgebruik en slaapapneu. Men keek per patiënt waar winst te behalen viel, want niet iedereen kon én stoppen met roken, én afvallen, én meer bewegen. Het leverde significante resultaten op. Dekker is tevreden en werd hier en daar nog verrast. “Bij de leefstijlgroep daalde het aantal tweede ingrepen tot nog maar 18 procent. Bovendien heeft het nog andere mooie inzichten opgeleverd. Zo ontdekten we dat slaapapneu een onderschatte oorzaak is van boezemfibrilleren. En het onderzoek maakt duidelijk dat een ablatie een goed moment is om patiënten bewust te maken van het belang van een goede leefstijl. Soms was een ingreep zelfs helemaal niet meer nodig. Door de inzichten pleit ik nu nog meer voor structurele aandacht voor leefstijl.”

Technologische ontwikkelingen spelen eveneens een belangrijke rol in het verbeteren van het proces. Met Philips als partner is het Catharina Ziekenhuis voortdurend op zoek naar innovaties om de druk op de zorg te verminderen en behandeling voor patiënten minder ingrijpend te maken. Wereldwijd gebruikt ruim de helft van alle hart- en katheterisatiecentra Philips-apparatuur. Vanuit Research & Development in Best en Eindhoven zoekt het bedrijf continu naar innovaties.

Mark Stoffels, business leader image guided therapy van Philips: “Onze apparatuur voor beeldgestuurde behandelingen (zoals bijvoorbeeld MRI-scans, echo’s, CT-scans) is belangrijk om zo efficiënt en effectief mogelijk de diagnose te stellen. Kunstmatige intelligentie is een interessante ontwikkeling om artsen hierbij nog beter te ondersteunen. En in aanvulling op het verhaal van Lukas, we zijn bezig met een uitrol van een op een pleister gebaseerde patiëntvriendelijke sensor, die data genereert waarmee AI helpt om nog beter boezemfibrilleren op te sporen.”

Ten dienste van de patiënt

Wisse reageert: “Gezien mijn achtergrond aan de TU/e houd ik van technologie, maar wij kijken steeds hoe dit ten dienste staat van de patiënt en het verbeteren van het proces. Een mooi voorbeeld waar dit hand in hand gaat is de nieuwe – wetenschappelijk bewezen – patiëntvriendelijke endoscopische bypass operatie (Endo-CAB), die in het Catharina ontwikkeld werd.”

Bij een traditionele bypass hartoperatie moet het borstbeen geopend worden. Bij Endo-CAB volstaat een klein sneetje tussen de ribben ofwel minimaal invasief. In zo’n drie jaar tijd voerde cardiothoracaal chirurg Ferdi Akca al 600 van deze operaties uit. “Ondertussen heb ik tevens de nodige andere chirurgen mijn methode mogen leren, mooi, want wij vinden kennis delen heel belangrijk. Cruciaal is dat chirurgen volledig vertrouwd zijn met deze manier van opereren.”

De voordelen zijn evident, vertelt Akca. “Minder complicaties en bloedverlies, sneller herstel en cosmetisch fraaier. Kortom goed voor patiënt én ziekenhuis. Mensen komen van heinde en ver voor deze operatie en het wordt tot in het buitenland steeds meer toegepast. Het is onze missie dat dit binnen vijf jaar de standaard is. Het levert immers tevreden patiënten én ziekenhuizen op.”  

In gesprek met gemeenten

Eva Wisse is in ieder geval blij met iedere stap waarmee deze doelen bereikt worden. “De druk is hoog, maar we houden grip. Elke extra patiënt die tevreden naar huis mag, telt voor ons. Daarvoor is naast de enorme inzet van onze medewerkers dus ook innovatie en veel aandacht voor leefstijl belangrijk.”

Het Catharina Ziekenhuis kan dit niet alleen. “Tegelijkertijd zijn we in gesprek met gemeenten en trekken we samen op met andere partijen om voldoende budget te krijgen voor zorgpadvernieuwing voor onze groeiende Brainportregio. Door goede multidisciplinaire samenwerking heb ik er het volste vertrouwen in dat we de zorg hier op niveau houden en heel belangrijk, voor iedereen toegankelijk. Zeker als mensen ook nog eens gezonder gaan leven!”   

Dit artikel verscheen eerder in Frits Magazine, juli 2025.
Tekst: Frank van der Linden