Leven na de IC: ‘Ik werd als een totaal ander mens wakker’

Wie op de Intensive Care-afdeling van een ziekenhuis belandt, loopt kans op mentale en lichamelijke problemen die los staan van de reden voor die opname. Het ‘post-Intensive Care syndroom’, afgekort PICS, kan een leven van de patiënt én zijn naaste omgeving volledig overhoop gooien. Dat overkwam ook Jan van de Rijt uit Waalre. Hij lag na een openhartoperatie drie maanden in coma op de IC en werd als een totaal ander mens wakker.

“Ik lag aan allerlei apparaten, ik kon niet spreken, ik kon me niet bewegen en ik kreeg sondevoeding.” Daar kwam ook nog eens de mededeling bij dat zijn moeder tijdens zijn verblijf op de IC was overleden. “Ik had veel op met mijn moeder, dus ik mis haar ontzettend. Haar beste vriendin heeft een heel mooie afscheidsdienst georganiseerd. Dat geeft me wel rust. Maar wat blijft, is dat ik geen afscheid van mijn moeder heb kunnen nemen én dat ik mezelf verwijt dat de zorgen over mijn gezondheid misschien een reden waren voor haar dood.” Tijdens zijn coma heeft Jan zelf ook drie keer op het randje van de dood gelegen. Hij raakt nog steeds geëmotioneerd als hij erover vertelt: “Je realiseren dat het leven zo kwetsbaar is en daarmee leren omgaan, dat heeft me als mens zo veranderd, dat wil je niet weten.”

Revalidatie

Vrij snel na zijn ontwaken ging Jan voor zijn revalidatie naar Blixembosch. Op zich een moeizaam proces, maar hij krabbelde er langzaam bovenop. “Ik dacht dat ik alles weer onder controle had. Ik liep weer, ik was afgekeurd, dat was goed geregeld met mijn werkgever, en ik begon weer van alles te ondernemen. Ik nam zelfs een pup. Ik dacht dat ik mijn leven weer op de rit had.” Maar desondanks hield hij klachten waar niet echt een verklaring voor was. “Dat hele PICS verhaal was toen nog niet zo bekend. Maar mijn problemen waren levensecht. Ik heb qua alertheid ingeleverd, mijn belastbaarheid is beperkt, ik maak stomme fouten met schrijven, ik heb slaapproblemen en last van emotionele instabiliteit. De ene keer heb ik een ontzettend kort lontje en een andere keer raak ik heel erg geëmotioneerd door een gesprek of een tv-programma. De beelden van volle IC’s tijdens de coronaperiode hebben me enorm aangegrepen. Ik kan ook erg depressief zijn, maar dat past allemaal niet bij mij.”

Diagnose

De uiteindelijke diagnose PICS kwam heel toevallig tot stand. Tijdens een controle in het ziekenhuis liep hij een verpleegkundige tegen het lijf die hem over PICS vertelde. Toen was de link snel gelegd en konden eindelijk zijn problemen worden aangepakt. Dr. Marc Buise, anesthesioloog-intensivist van het Catharina Ziekenhuis, herkent dat wel. “Je hoort vaak dat mensen pas na een jaar psychologisch vastlopen, want ze zijn eerst vooral bezig met het fysieke herstel.” Buise omschrijft het verblijf op een IC als ‘een knikmoment’ in het leven. Een echte behandeling is er nog niet. Wat helpt is tijdens de opnamen op de IC een dagboek bijhouden, zodat de patiënt weet wat er om hem heen gebeurde. Een grote stap voorwaarts is nu het digitale ‘Post-IC dagboek voor morgen’ dat Buise in april van dit jaar heeft geïntroduceerd. Dat geeft patiënten en hun naasten enorm veel houvast.

Grote beurt

Jan van de Rijt wil graag een positieve bijdrage leveren aan het herstel van andere patiënten. Hij vertelt regelmatig zijn verhaal. “Je moet met PICS niet achter de geraniums gaan zitten, maar je moet wel oog houden voor de psychische kant van de zaak. Dat heb ik zelf verkeerd gedaan. Ik was zo druk bezig met uitdagingen zoeken, maar feitelijk onderdrukte ik de problematiek daarmee. De afgelopen jaren ging ik eens per jaar naar de psycholoog voor een ‘grote beurt’. Dat heeft heel lang goed gewerkt. Maar onlangs ben ik, naar aanleiding van mijn klachten, doorverwezen naar PHI in Eindhoven. Die zijn gespecialiseerd in de intensieve behandeling van psychosomatische stoornissen, angst, depressie en onverklaarbare lichamelijke klachten. Dus hoe je het ook wendt of keert, PICS blijft als een rode draad door je leven lopen, zo beleef ik het.”

Digitaal IC-café

In Zuidoost-Brabant belanden er per jaar zo’n 6000 mensen op de IC. In een corona-jaar als dit zijn dat er nog veel meer. 20 procent van die patiënten ervaart een vorm van PICS. Net als een aantal van hun naasten overigens. Speciaal voor deze mensen is er maandag 23 november van 19.30 tot 20.30 uur het ‘Digitaal IC-café voor ex-IC patiënten en hun naasten’. Het thema is dit keer: Delier. Het Catharina Ziekenhuis en het Máxima Medisch Centrum organiseren dit gezamenlijk. Belangstellenden kunnen zich aanmelden via ICcafe@mmc.nl Bij deelname ontvangt u een mail met een link, waarmee u op de avond zelf kunt inloggen. Het volgende IC-cafe is op maandag 22 maart en gaat over PICS.