’We hebben geen bank waar patiënten op liggen om hun verhaal te doen’

Ziektes als kanker en hart- en vaatziekten zijn vaak levensbedreigend en hebben een grote impact op iemands leven. De gevolgen van de diagnose en de behandeling kunnen lang nawerken. Ongeveer 25 procent van de patiënten ervaart dermate ernstige klachten dat deze het leven gaan beheersen. Deze groep heeft goede psychologische zorg nodig. In het Catharina Ziekenhuis werken psychologen die zich gespecialiseerd hebben in het lichamelijk ziek zijn én het psychisch functioneren. zien dagelijks kanker- en hart- en vaatpatiënten. Zij kennen de problematiek.

“Een deel van de mensen die kanker of een hartinfarct overleeft is daarna chronisch moe, prikkelbaar, somber en bang dat de kanker terugkeert of dat het hart er mee stopt. Ook ervaren ze vaak veel moeite met de werkhervatting. Het vertrouwen in hun lichaam is verminderd en het leven dat ze kenden is veranderd. Je hoort vooral kankerpatiënten vaak spreken over het ‘zwarte gat’ na afronding van de behandelingen. Ze maken vaak in een korte tijd een heftige periode door. Vanaf het moment van de diagnose springen ze op een rijdende trein en als het behandeltraject achter de rug is, komt er meer ruimte voor besef en verwerking. ‘En hoe nu verder?’ is vaak de vraag”, vertelt Monique.

Imago

Monique haar expertise ligt in de zorg voor (ex-)kankerpatiënten, Angélique spreekt veel hart- en vaatpatiënten. “Er komt gelukkig steeds meer aandacht voor niet alleen het lichamelijke deel van de behandeling maar ook het psychische deel. Ons vak heeft regelmatig nog een bepaald imago. Bij tijd en wijle is er nog wel eens een patiënt die aan me vraagt ‘waar is de bank?’ of ‘zeg het maar, wat moet ik doen?’ We hebben geen bank waar patiënten op liggen om hun verhaal te doen, zoals je dat in films ziet. En een psychotherapeutische behandeling biedt niet direct een kant-en-klare oplossing. Het is veel meer dan dat; patiënten moeten echt aan de bak”, legt Angélique uit.

Sterfelijkheid

Monique heeft bij kankerpatiënten vaak te maken met existentiële problematiek. Patiënten zijn zich bewuster geworden van hun sterfelijkheid en de eindigheid van het eigen bestaan. Vaak moeten ze ook meerdere verlieservaringen verwerken. “Ook als ze hersteld zijn, is hun toekomstperspectief heel anders. Regelmatig zijn ze minder vitaal dan van tevoren en kampen ze met klachten van posttraumatische stress, bijvoorbeeld herbelevingen en nachtmerries. Over bijvoorbeeld het ziek zijn tijdens de chemotherapie. Dit gaat vaak gepaard met extreme angstgevoelens over of de kanker bijvoorbeeld terugkomt”, benadrukt ze. Angélique herkent dit beeld. “Denk eens aan hartpatiënten met een ICD, die een schok toedient op het moment dat er een hartritmestoornis optreedt. Sommige patiënten maken dit heel bewust mee. Dat kan een traumatische ervaring zijn. Die angst kan een heel leven gaan beïnvloeden.”

EMDR

Een van de therapieën waar beiden goede resultaten mee behalen is EMDR, Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Monique: “Dit is een zeer geschikte therapie voor de verwerking van bepaalde gebeurtenissen die diep ingegrepen hebben in iemands leven. Vaak gaat het om herinneringen aan schokkende gebeurtenissen, waaronder angstwekkende beelden (herbelevingen, flashbacks) en nachtmerries. Ik hoop dat er de komende jaren nog meer oog komt voor nazorg, zodat we na kanker en hart- en vaatziekten met de patiënt kunnen werken aan een betere kwaliteit van leven met minder klachten.”