Duurzaamheid in het Catharina Ziekenhuis: zo doen we dat
Gezondheid en duurzaamheid horen wat ons betreft bij elkaar. Als ziekenhuis zorgen we elke dag voor mensen, maar ook voor de wereld waarin we allemaal leven. Want een gezonde toekomst begint niet alleen bij goede zorg, maar ook bij een gezonde leefomgeving.
Daarom doen we ons best om het Catharina Ziekenhuis steeds duurzamer te maken. We besparen energie, verminderen afval, kijken kritisch naar onze materialen en maken bewuste keuzes in onze zorgprocessen. Zo verkleinen we onze CO₂-voetafdruk én zorgen we goed voor mens én milieu.
Duurzaamheid is voor ons geen project of trend, maar een fundamentele waarde die onze manier van werken versterkt. Voor nu, en voor later. Samen bouwen we aan een toekomst waarin zorg én klimaat in balans zijn – voor onze patiënten, onze collega’s en de generaties na ons.
Ook jouw groene hart kan bijdragen. Denk bijvoorbeeld aan het meenemen van je eigen herbruikbare waterfles, digitaal ontvangen van je afspraken in plaats van per post, of het kiezen voor de fiets als dat mogelijk is. Het lijken kleine dingen, maar samen maken ze een groot verschil. Help jij ook mee?
Direct naar
- Duurzaamheidsdoelstellingen
- Green Deal Duurzame Zorg
- Onze Green Teams
- Wat kunt u doen?
- Onze verantwoording
Duurzaamheidsdoelstellingen
Als zorginstelling hebben we niet alleen een verantwoordelijkheid voor de gezondheid van onze patiënten, maar ook voor een gezonde leefomgeving. Daarom werken we gericht aan het verminderen van onze impact op het milieu. Onze ambitie is om in 2030 de directe CO₂-uitstoot met 55% te verminderen ten opzichte van 2018 en in 2050 volledig klimaatneutraal te zijn.
Om deze doelstellingen te behalen, richten we ons op vijf themagebieden: Energie & water, Medicijnketen, Mobiliteit, Circulariteit en Voeding. Elk van deze thema’s heeft een directe invloed op onze milieuvoetafdruk en biedt kansen om duurzamer te werken.
Zo verlagen we ons energieverbruik en watergebruik, zetten we ons in voor een verantwoorde medicijnketen, stimuleren we duurzame mobiliteit, verminderen we afval en verspilling door circulaire initiatieven en maken we bewuste keuzes in ons voedingsaanbod.
Duurzaamheid is een gezamenlijke inspanning. Daarom werken we samen met medewerkers, patiënten, leveranciers en andere zorgpartners om onze zorg groener en toekomstbestendiger te maken. Via onderstaande pagina’s lees je meer over onze aanpak per thema en de resultaten tot nu toe.
Energie en water
Een groot deel van onze CO₂-uitstoot komt voort uit ons energieverbruik, met name het gebruik van elektriciteit en aardgas. We streven ernaar deze uitstoot zoveel mogelijk te verminderen door het beperken van de energievraag, het opwekken van duurzame energie en het verbeteren van de energie-efficiëntie. Bijna de helft van het totale energieverbruik in het ziekenhuis wordt veroorzaakt door de energiecentrale, die warmte, koude, stoom en warm tapwater produceert. Daarom richten we hier extra aandacht op om verdere verduurzaming te realiseren.
Waarom dit belangrijk is
De CO2-uitstoot in de zorg wordt gemiddeld voor 40 procent veroorzaakt door het energieverbruik (bron: Milieuplatform Zorg). Het verminderen van ons energieverbruik biedt daarom grote kansen om de ecologische voetafdruk van ons ziekenhuis te verkleinen. Verder draagt dit bij aan kostenbesparingen.
Doelstellingen
Wij streven naar een aanzienlijke vermindering van onze CO₂-uitstoot, met de volgende doelstelling: verminderen van directe CO₂-uitstoot met 55 procent in 2030 en streven naar klimaatneutraliteit in 2050.
Vanaf 2030 willen we, voor zover dit technisch en economisch haalbaar is, geen gebruik meer maken van aardgas. Onze elektriciteit zal uitsluitend afkomstig zijn uit duurzame bronnen, hetzij door eigen duurzame energieopwekking, hetzij via de aanschaf van Garanties van Oorsprong (GVO). Daarnaast zetten we ons in voor een structureel energiebeheer om ons energieverbruik tot een minimum te beperken.
Successen & vooruitgang
We hebben al belangrijke stappen gezet binnen energie & water:
- Dankzij Warmte Koude Opslag (WKO) kunnen we het ziekenhuis efficiënt verwarmen en koelen, wat 60 procent energie bespaart ten opzichte van conventionele methoden.
- De vernieuwde Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA) is volledig elektrisch en gebruikt geen gas meer voor stoomproductie.
- Door vermindering van onnodige luchtbevochtiging, zoals in ongebruikte OK’s, wordt jaarlijks 800.000 m³ gas bespaard.
- Op veel plaatsen is energiebesparende verlichting geïnstalleerd, wat jaarlijks 1.200.000 kWh bespaart. Dit wordt verder uitgerold naar andere afdelingen.
- De zonnepanelen op gebouw R produceren jaarlijks 60.000 kWh duurzame energie.
- Sinds 2018 is ons gasverbruik met 36 procent verminderd en de CO₂-uitstoot met 33 procent gereduceerd, waarmee de doelstelling voor 2026 al is behaald.
Medicijnketen
Geneesmiddelen kunnen een waardevolle bijdrage leveren aan het voorkomen en behandelen van ziekten. Geneesmiddelen geven echter ook een hoge CO2-uitstoot vanaf het moment van ontwikkeling en onderzoek tot aan het moment van productie en gebruik. Daarbij komen door gebruik van geneesmiddelen via urine en ontlasting medicijnresten in het grond- en oppervlaktewater die schade kunnen brengen aan milieu en leefomgeving. In ons ziekenhuis willen we dat iedereen zich bewust is van de impact van geneesmiddelen op het milieu. De impact willen we verlagen door gepast voorschrijven en verstrekken van geneesmiddelen en door een correcte verwerking van overgebleven geneesmiddelen.
Waarom dit belangrijk is
Er wordt geschat dat bijna 20 procent van de CO2-uitstoot in de zorg komt door het gebruik van geneesmiddelen. In een ziekenhuis worden veel geneesmiddelen gebruikt. Door verspilling in ons ziekenhuis tegen te gaan en door duurzame keuzes te maken bij inkoop en retourname kunnen we veel impact maken.
Acties
We volgen het stappenplan tegen geneesmiddelverspilling dat is opgesteld door de landelijke organisaties van apothekers, ziekenhuisapothekers en universitaire ziekenhuizen (KNMP, NVZA, NFU). Hierbij werken we aan de volgende thema’s:
- Bewustwording: Scholing over de impact van geneesmiddelen op het milieu voor zowel ziekenhuispersoneel als medewerkers van verpleeghuisinstellingen in de regio. Daarnaast worden tips en ervaringen gedeeld met Green Teams binnen het ziekenhuis en in regionale Green Teams.
- Voorraadbeheer: Geneesmiddelen zo efficiënt mogelijk bestellen, bewaren en bereiden.
- Voorschrijven: Bewust stoppen met geneesmiddelen wanneer ze niet meer nodig zijn (deprescribing), het voorschrijven van de optimale dosering en waar mogelijk het aanpassen van de toedieningsvorm (bijvoorbeeld orale toediening in plaats van intraveneus).
- Verstrekken: Alleen de benodigde hoeveelheid geneesmiddelen afleveren en bereiden. Daarnaast wordt onderzocht of thuismedicatie in het ziekenhuis ook kan worden gebruikt.
- Inzamelen: Overgebleven medicatie op de juiste manier inzamelen.
Doelstellingen
Het verminderen van geneesmiddelverspilling draagt bij aan de doelstelling van het ziekenhuis om de CO2-uitstoot met 55 procent terug te brengen ten opzichte van 2018 en het grondstofgebruik met 50 procent te verminderen in 2030.
Successen & vooruitgang
- De eerste afdelingen hebben al meegedaan aan de Paracetamol Challenge. Door oraal paracetamol te geven in plaats van via een infuus wordt dertig keer minder CO2 Dit is een voorbeeld van duurzamer voorschrijven.
- We doen samen met de openbare apotheken in de regio Eindhoven mee aan de Rik Retour-campagne. Hiermee wordt aandacht gevraagd voor het terugbrengen van geneesmiddelen.
Samen met Archipel (ouderenzorg), GGZE, Libra (revalidatiezorg), Lunetzorg (gehandicaptenzorg), Vitalis (welzijn ouderen), Intrakoop (inkoopcoördinatie) en de apotheek van ons ziekenhuis is een regionale duurzaamheidscommissie werkzaam die kijkt naar de verlaging van de milieu-impact van de geneesmiddelenvoorziening voor deze instellingen.
Hoe jij kunt bijdragen
Lever je geneesmiddelen in bij een apotheek. Spoel niets door de gootsteen of het toilet. Daarmee vervuil je het oppervlaktewater.
Mobiliteit
Er is een algemeen maatschappelijk belang om CO2-uitstoot, waarvan een groot deel voortkomt uit vervoer, te verminderen. Hiermee kunnen we het milieu beschermen. Daarnaast is het belangrijk om de verkeersdrukte te verminderen, zodat de regio en ons ziekenhuis bereikbaar blijft. Bovendien bevordert het gebruik van actievere vervoerswijzen het welzijn/de vitaliteit van medewerkers.
Acties
Het ziekenhuis beschikt over meerdere fietsenstallingen voor patiënten, bezoekers en medewerkers. De medewerkersfietsenstalling is in 2019 aanzienlijk uitgebreid en in 2020 is er een nieuwe fietsenstalling voor patiënten in gebruik genomen.
Het ziekenhuis is goed bereikbaar met het openbaar vervoer, en er rijdt een shuttledienst vanuit het naast het ziekenhuis gelegen busstation naar de hoofdingang, waar bezoekers, patiënten en medewerkers gebruik van kunnen maken.
Doelstellingen
Ons doel is om het gebruik van duurzamere, actievere vervoerswijzen dusdanig te stimuleren, dat het autogebruik flink afneemt.
Successen & vooruitgang
Het aantal stallingsplaatsen voor fietsen van medewerkers aanzienlijk uitgebreid.
Carpoolen wordt gemotiveerd middels de Karos-app.
Op het terrein van het Catharina Ziekenhuis zijn volop mogelijkheden voor medewerkers en patiënten om elektrische voertuigen te laden.
Hoe jij kunt bijdragen
Kom (indien mogelijk) lopend, met de fiets of met het OV naar het ziekenhuis.
Circulariteit
Het thema circulariteit is essentieel voor het Catharina Ziekenhuis omdat de zorgsector verantwoordelijk is voor een aanzienlijk deel van de CO2-uitstoot en afvalproductie. Door circulaire principes toe te passen, kunnen we niet alleen onze ecologische voetafdruk verkleinen, maar ook kosten besparen en efficiënter omgaan met schaarse grondstoffen.
Het terugbrengen van wegwerpproducten, apparatuur vaker repareren in plaats van vervangen en het optimaliseren van retourstromen zijn voorbeelden van hoe circulariteit directe voordelen oplevert. Bovendien draagt dit bij aan onze maatschappelijke verantwoordelijkheid als ziekenhuis om duurzaamheid te bevorderen.
Acties
We hebben verschillende initiatieven opgezet om circulariteit binnen onze inkoopprocessen te bevorderen. Meest in het oog springend zijn het selecteren van duurzaamheidscriteria bij inkooptrajecten en duurzaamheidscriteria laten meewegen in de gunningscriteria.
Doelstellingen
Het Catharina Ziekenhuis streeft ernaar om voor 2030 het percentage wegwerpproducten met 20 procent te verminderen en minimaal 30 procent van de medische apparatuur via retourstromen te retourneren of te repareren in plaats van te vervangen.
Successen & vooruitgang
- Inkoopafspraken die retourstromen van medische apparatuur faciliteren en de inzet van refurbished apparatuur stimuleren.
- Het kritisch bekijken van de mogelijkheden om wegwerpproducten te vervangen door herbruikbare alternatieven wat leidt tot minder afval.
- De introductie van spoelzakken met terugslagklepjes waardoor deze minder vaak vervangen hoeven te worden en verspilling wordt tegengegaan.
Voeding
Alles wat we eten en drinken heeft impact op het milieu. Het maken van voedsel zorgt bijvoorbeeld voor uitstoot van broeikasgassen en er is veel water en land voor nodig. Door duurzamer te eten kun jij de invloed van jouw voeding op het milieu verminderen. Op deze pagina ontdek je hoe het zit en welke duurzame keuzes jij kunt maken. Gewoon met de Schijf van Vijf.
Binnen het Catharina Ziekenhuis willen wij ook onze verantwoordelijkheid nemen en de impact op het milieu verkleinen. Wij kiezen er dan ook voor om ons voedingsaanbod volgens de schijf van vijf aan te bieden.
Acties
- We registreren onze voedselverspilling en ondernemen acties om die terug te dringen.
- Bij de inkoop van onze ingrediënten houden we rekening met het seizoen en keurmerk.
- We werken graag samen met producenten uit de korte keten. Zo hebben we al producten uit de regio Eindhoven die we verkopen in ons personeels- en bezoekersrestaurant.
- We onderzoeken de impact van ons voedingsaanbod ten aanzien van de CO2-uitstoot.
Doelstellingen
Ons doel is om de genomen acties verder uit te breiden. Verder zetten wij ons de komende jaren hard in om de eiwittransitie (nog) verder van de grond te krijgen. Meer informatie hierover lees je hier.
Successen & vooruitgang
We willen de inkoop van regionale producten verder uitbreiden en ons assortiment vergroten met meer producten uit de korte keten.
Ons voedingsaanbod past volledig binnen de Schijf van Vijf en we streven ernaar dit te behouden.
Als team Eten & Drinken zijn we dagelijks bewust bezig met duurzaamheid in al onze keuzes en processen.
Samen Beter Eten: we bieden steeds meer plantaardige opties en verminderen zout, suiker en vet in ons voedsel. Dit vergt enige gewenning, maar het vormt de basis voor een gezonde levensstijl.
Green Deal Duurzame Zorg
Landelijk
Het Catharina Ziekenhuis heeft de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 ondertekend. Met deze ondertekening verbindt het ziekenhuis zich samen met een grote groep andere ziekenhuizen, zorginstellingen en bedrijven aan de missie om de zorg duurzamer te maken. De focus ligt daarbij op vijf thema’s: gezondheidsbevordering, kennis & bewustwording, CO2-reductie, circulariteit en medicijnen.
Alles over de Green Deal Duurzame zorg vind je hier: Green Deal Duurzame Zorg
Lokaal
Duurzaamheid vergroten kunnen we niet alleen daarom slaan we de handen ineen met andere zorginstellingen in onze stad. Het Catharina Ziekenhuis heeft samen met andere zorginstellingen en gemeenten in de regio de Green Deal Zorg ondertekend.
In de periode 2025-2027 werken we intensief samen om de zorg in de regio rondom Eindhoven groener en duurzamer te maken. Denk aan het besparen van energie en water, minder afval en voedselverspilling, en slim omgaan met grondstoffen. Allemaal stappen die bijdragen aan een gezondere leefomgeving, nu én in de toekomst.
We doen dit niet alleen. Ook de gemeente Eindhoven, het Milieuplatform Zorgsector, de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM), Stichting DOE en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat zijn betrokken. Door kennis te delen en van elkaar te leren, komen we samen verder.
Duurzaamheid zit in de keuzes die we elke dag maken en als we samenwerken, maken we écht het verschil.
Onze Green Teams
Duurzaamheid leeft in het Catharina Ziekenhuis en dat is mede te danken aan onze Green Teams. Dit zijn groepen van betrokken en bevlogen collega’s die zich inzetten voor een groenere, duurzamere zorg. Elk team kijkt vanuit zijn eigen specialisme hoe het beter, slimmer en milieuvriendelijker kan. Dat levert mooie en praktische verbeteringen op die écht het verschil maken.
Onze Green Teams pakken allerlei thema’s aan: van minder energieverbruik tot minder afval, van het tegengaan van medicijnverspilling tot bewuster omgaan met voeding en materialen. En minstens zo belangrijk: ze inspireren anderen én leren van elkaar.
Wie doen er mee?
We hebben inmiddels Green Teams in verschillende onderdelen van het ziekenhuis, zoals:
- Apotheek
- Bereidingsapotheek
- Dermatologie
- Gynaecologie
- Hartcentrum
- IC (Intensive Care)
- Kwaliteit & Veiligheid
- Kort Verblijf
- MDL (Maag-, Darm- en Leverziekten)
- Dialyse
- Oogheelkunde
- OK (Operatiekamers)
- Radiologie
- Spoedeisende Hulp (SEH)
- Voeding
Samen werken deze teams elke dag aan een zorgomgeving die gezond is voor patiënten én goed voor de planeet.
Wat kunt u doen?
Duurzaamheid is natuurlijk niet het eerste waar u aan denkt wanneer u naar het ziekenhuis gaat. Toch krijgen wij vaak vragen van patiënten over de duurzaamheid in het ziekenhuis. Op onze website leest u wat het Catharina Ziekenhuis allemaal doet aan duurzaamheid. Er zijn ook manieren waarop u zelf bij kunt dragen aan een duurzamer ziekenhuisbezoek.
- Kom met het openbaar vervoer of de fiets als dat mogelijk is
- Vraag uw arts om een digitaal consult als dat mogelijk is
- Neem een waterfles of een koffiemok mee van huis
- Neem een tas mee van huis
- Lever uw overige medicatie in bij de apotheek als u deze niet meer gebruikt. De medicijnen kunnen zo op de juiste wijze worden verwerkt.
Onze verantwoording
Ons ziekenhuis publiceert ieder jaar zijn milieuprestaties, om te laten zien hoe bovenstaand citaat in de praktijk nou gaat. In deze verslagen kunnen jullie de prestaties over elk jaar terugvinden. Verder doen we mee aan de Milieubarometer en de Milieuthermometer Zorg.
Milieuprestaties 2022
Het Catharina Ziekenhuis publiceert ieder jaar haar milieuprestaties. In dit verslag kunt u de prestaties terug vinden.
Groene stroom
Het Catharina Ziekenhuis maakt gebruik van groene stroom en verbruikt ongeveer 22 miljoen kWh per jaar. Een gemiddeld huishouden gebruikt 2990 kWh per jaar. Groene stroom komt uit duurzame bronnen. Het ziekenhuis heeft ervoor gekozen om Nuon in 2018 de volledige levering van elektriciteit aan het ziekenhuis te laten vergroenen met GVO’s van Europese windmolens.
Catharina Ziekenhuis behaalt zilver!
Duurzaamheid is een belangrijk onderwerp, ook binnen het Catharina Ziekenhuis. Daarom hebben wij samen met andere zorginstellingen binnen Eindhoven en de Gemeente een Green Deal opgesteld met daarin de afspraak om de milieuthermometer Zilver te behalen. En dit is gelukt!
De externe auditor heeft vastgesteld dat we aan alle verplichte en keuze eisen voldoen.
De milieuthermometer zorg is een instrument waarmee op een praktische manier aan duurzaamheid gewerkt kan worden. Met certificaat Brons zijn we een stap verder gegaan dan de minimale wettelijke eisen. Zo is onder andere het volledige elektriciteitsverbruik vergroend, is afgesproken om daar waar mogelijk apparatuur en meubilair beschikbaar te stellen voor hergebruik, wordt het plantenmateriaal voor de plantsoenen zoveel mogelijk duurzaam ingekocht en zijn er stappen gemaakt om het gebruik van schoonmaakmiddelen te verminderen.
En de ambitie gaat verder. Het Catharina Ziekenhuis gaat voor goud. Dit betekent dat wij verder werken aan de energietransitie en CO2 reductie en gaan inzetten op duurzaam & circulair inkopen, bouwen en renoveren. Voldoende uitdagingen die met vastberadenheid worden aangepakt.
Sandra Korff de Gidts-Lomans
Service-eenheid Facilitair Bedrijf (KAM-team)