Alvleesklierkanker: oorzaak, symptomen, levensverwachting
Alvleesklierkanker of pancreascarcinoom is een kwaadaardige tumor in de alvleesklier. Omdat er in het begin geen klachten zijn, wordt de ziekte vaak pas laat ontdekt. De vooruitzichten zijn daarom meestal niet goed. Er wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar alvleesklierkanker.
Alvleesklierkanker in het kort:
- De medische term voor alvleesklierkanker is pancreascarcinoom.
- De alvleesklier is een dun, langgerekt orgaan diep in de buikholte.
- Jaarlijks krijgen zo’n 2900 mannen en vrouwen in Nederland de diagnose, 86% van hen is ouder dan 60 jaar.
- Symptomen zijn onder meer geelzucht, problemen met ontlasting, buikklachten en gewichtsverlies.
- Alvleesklierkanker wordt meestal ontdekt als er al uitzaaiingen zijn naar andere organen.
Wat is alvleesklierkanker?
Bij alvleesklierkanker is er sprake van een kwaadaardige tumor in de alvleesklier. Dat is een dun, langgerekt orgaan diep in de buikholte, achter de darmen en maag. De alvleesklier maakt enzymen aan om voedsel te verteren en regelt de bloedsuikerspiegel door de afgifte van hormonen zoals insuline. Er zijn verschillende soorten alvleesklierkanker. In 95% van de gevallen gaat het om een adenocarcinoom, een tumor in de afvoerbuisjes. Er zijn ook andere zeldzamere kankersoorten die in de alvleesklier voor kunnen komen.
Alvleesklierkanker: het vaakst bij mensen van 60 jaar en ouder
In 2023 kregen 2.868 mensen te horen dat ze alvleesklierkanker hebben. Het aantal patiënten in Nederland stijgt al decennia door de vergrijzing: in 1989 waren het er 1.300. 86% is 60 jaar of ouder. Mannen krijgen de diagnose iets vaker dan vrouwen.
Alvleesklierkanker: levensverwachting afhankelijk van stadium
De vooruitzichten en behandelmogelijkheden bij alvleesklierkanker zijn afhankelijk van het stadium waarin de ziekte wordt ontdekt. Het stadium zegt iets over de plek en grootte van de tumor. Maar ook of de tumor is doorgegroeid in ander weefsel of organen, en of er uitzaaiingen zijn.
De vier stadia van alvleesklierkanker
We onderscheiden vier stadia alvleesklierkanker. Uw arts kan u vertellen welk stadium alvleesklierkanker u hebt.
- Stadium 1
De tumor zit alleen in de alvleesklier. - Stadium 2
De tumor is uitgebreid buiten de alvleesklier of uitgezaaid naar de omliggende lymfeklieren. De omliggende bloedvaten zijn nog niet betrokken bij de tumor. - Stadium 3
De tumor is uitgebreid buiten de alvleesklier waarbij de omliggende bloedvaten zijn betrokken bij de tumor. Of de tumor is uitgezaaid naar de omliggende lymfeklieren. - Stadium 4
De tumor is uitgezaaid naar lymfeklieren, weefsels of organen op een andere plek in het lichaam.
Bij 19% van de patiënten is de kanker gevorderd tot stadium 3. 59% krijgt de diagnose stadium 4.
Overlevingskans alvleesklierkanker
Van alle mensen met de diagnose alvleesklierkanker is 5% na vijf jaar nog in leven. De overlevingskansen zijn onder meer afhankelijk van hoe ver de kanker al is ontwikkeld op het moment van de diagnose. Op de website van het Integraal Kankercentrum Nederland vindt u meer cijfers over de levensverwachting van mensen met alvleesklierkanker.
Het Catharina Ziekenhuis: gespecialiseerd in alvleesklierkanker
- Ons ziekenhuis is een expertcentrum op het gebied van alvleesklierkanker. U kunt hier op korte termijn terecht, vaak binnen een week. Ook als u uw diagnose in een ander ziekenhuis kreeg of als u op zoek bent naar een second opinion.
- Al uw behandelingen vinden plaats op dezelfde locatie. Uw zorgverleners kunnen daardoor eenvoudig met elkaar overleggen over uw behandeling.
- Onze specialisten maken gebruik van de nieuwste technieken. Zo zijn we 1 van de 8 centra in Nederland die opereren via robotchirurgie. Het voordeel daarvan is dat we geen grote wond hoeven te maken tijdens de operatie.
- We doen veel onderzoek naar behandelmogelijkheden van alvleesklierkanker, bijvoorbeeld door de inzet van kunstmatige intelligentie.
- Onze specialisten doen mee aan het deltaplan alvleesklierkanker. Dit onderzoek heeft als doel het wetenschappelijk onderzoek naar alvleesklierkanker te versnellen.
Korte wachttijd: ook bij doorverwijzing vanuit ander ziekenhuis
Een groot deel van onze patiënten met alvleesklierkanker wordt doorverwezen vanuit andere ziekenhuizen. Patiënten die naar ons ziekenhuis komen, kunnen meestal binnen een week terecht. Onze artsen bekijken van tevoren uw dossier en bespreken uw situatie in het multidisciplinair team.
Medische informatie
Onderzoeken
Behandelingen
Zorgpad
De diagnose, onderzoeken naar en behandeling van alvleesklierkanker bestaan uit verschillende stappen. Dit behandeltraject noemen wij een zorgpad. U bezoekt tijdens uw behandeling verschillende specialisten en afdelingen. Op deze pagina kunt u de belangrijkste stappen vinden die bij het zorgpad alvleesklierkanker horen.
-
Klachten/Symptomen van alvleesklierkanker
Alvleesklierkanker geeft in het beginstadium meestal geen of weinig klachten. Het zijn bovendien klachten die veel voorkomen, zoals buikpijn of moeheid. Dat maakt het lastig om alvleesklierkanker tijdig te herkennen en te behandelen. Mogelijke symptomen zijn:
- pijn in de bovenbuik of rug
- gewichtsverlies en weinig eetlust
- geelzucht: gele huid en ogen
- misselijkheid en braken
- donkere urine of lichtgrijze ontlasting
- diarree of verstopping
- onverklaarbare schommelingen van het bloedsuiker of diabetes
- aanhoudende vermoeidheid
Oorzaak en risicofactoren alvleesklierkanker
Het is meestal niet duidelijk wat de precieze oorzaak is van alvleesklierkanker. Er zijn wel factoren die het risico op alvleesklierkanker verhogen:
- roken
- overmatig alcohol
- pancreatitis: een chronische ontsteking van de alvleesklier
- overgewicht
- diabetes type 2
- erfelijkheid: 5 à 10% van de patiënten heeft een erfelijke vorm: familiair pancreascarcinoom (FPC).
-
Onderzoek en diagnose bij alvleesklierkanker
Het nieuws dat u misschien alvleesklierkanker heeft, is ontzettend ingrijpend. U wilt natuurlijk zo snel mogelijk duidelijkheid. Om de diagnose alvleesklierkanker te stellen, doen onze specialisten een aantal onderzoeken:
- Endo-echoscopie (ook wel endo-echografie). Bij dit onderzoek maakt de arts een echo van de alvleesklier. Dat gebeurt door een dunne, flexibele slang met een echoapparaatje in te brengen via de mond. De arts zal eventueel wat weefsel wegnemen om te laten onderzoeken in het laboratorium. Dat heet een biopsie.
- Er wordt wat bloed afgenomen, dat vervolgens wordt onderzocht op tumormarkers. Dat zijn stoffen die kunnen wijzen op kanker.
- CT-scan. Deze scan wordt gemaakt met röntgenstralen waarop alle organen van het lichaam te zien zijn.
- MRI-scan. Deze scan maakt gebruik van magnetische en radiogolven en geeft een beeld van onder meer weefsel en botten.
- ERCP. (Endoscopische Retrograde Cholangio- en Pancreatografie). Dit onderzoek combineert een endoscopie met röntgenstralen. Met behulp van een flexibele slang en contrastvloeistof bekijkt de arts de galwegen en de alvleesklier. De arts kan direct kleine ingrepen verrichten en wat weefsel wegnemen.
- Kijkoperatie (Diagnostische Laparoscopie). Bij deze ingreep onderzoekt de arts de buikholte op uitzaaiingen. Via kleine sneetjes in de buik worden instrumenten en een kleine camera ingebracht. De arts kan ook wat weefsel wegnemen voor onderzoek.
-
Behandeling van alvleesklierkanker: dit zijn de mogelijkheden
Er zijn 2 behandeltrajecten voor alvleesklierkanker:
- Curatieve behandeling. Het doel hiervan is genezing. Dit is een optie als er geen uitzaaiingen zijn en als de tumor niet is doorgegroeid in andere organen. Dat geldt voor ongeveer een kwart van de patiënten. Helaas komt de kanker bij veel patiënten vroeg of laat alsnog terug.
- Palliatieve behandeling. In driekwart van de gevallen is genezing helaas niet mogelijk. Het doel van deze behandeling is de kwaliteit van leven te verbeteren. Bijvoorbeeld door de groei van de tumor te remmen of door klachten te verminderen.
Lees hier verder over de mogelijke behandelingen van alvleesklierkanker.
-
Ondersteunende zorg bij alvleesklierkanker
Het hebben van kanker heeft grote invloed op uw leven, op meerdere fronten. In ons ziekenhuis kunt u ondersteuning krijgen op verschillende gebieden, zoals psychosociale hulp, fysiotherapie of palliatieve zorg. Het gaat hierbij niet om behandelingen die de ziekte bestrijden, maar om het verlichten van klachten of het verbeteren van de kwaliteit van leven. Dit kan zijn tijdens, maar ook na uw behandeling. Uw vaste aanspreekpunt kan u verder helpen als u vragen heeft over deze ondersteunende zorg.
Voeding bij alvleesklierkanker
Door de tumor is de vertering van voedsel vaak niet goed als u alvleesklierkanker heeft. Bij sommige klachten krijgt u medicijnen om de vertering beter te laten gaan. Ook spreekt u met een diëtist over de mogelijkheden om goed te kunnen eten en drinken.
Catharina Kanker Instituut (CKI): gespecialiseerd in alvleesklierkanker
Het Catharina Kanker Instituut (CKI) in het ziekenhuis is het grootste instituut in Zuid-Nederland voor de behandeling van alvleesklierkanker. Al uw behandelingen vinden plaats op dezelfde locatie. Uw zorgverleners kunnen daardoor snel met elkaar overleggen over uw behandeling.
Korte wachttijden
U kunt op korte termijn in ons ziekenhuis terecht, bijna altijd binnen een week. Ook als u de diagnose in een ander ziekenhuis kreeg of als u op zoek bent naar een second opinion.
Meer informatie
U vindt meer informatie over alvleesklierkanker op de volgende websites:
- kanker.nl
- KWF Kankerbestrijding
- Patiëntenplatform Living With Hope
- Deltaplan Alvleesklierkanker
- Alvleeskliervereniging
Heeft u vragen?
Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen of zorgen? Neem dan contact op met de afdeling Oncologische chirurgie, tel. 040 – 239 66 00.
Veelgestelde vragen
-
Wat is de oorzaak van alvleesklierkanker?
Risicofactoren voor alvleesklierkanker zijn onder meer roken, obesitas, diabetes, chronische ontsteking van de alvleesklier en erfelijkheid. Dit laatste geldt voor een klein deel van de patiënten. Het hebben van een of meer van deze risicofactoren betekent niet dat iemand zeker alvleesklierkanker gaat ontwikkelen. Het kan het risico op de ziekte verhogen.
-
Wat zijn de vooruitzichten bij alvleesklierkanker?
De kans op genezing is bij alvleesklierkanker niet groot. Dit komt omdat de ziekte vaak pas in een laat stadium wordt ontdekt. De vijfjaarsoverlevingskans hangt af van het stadium van de ziekte op het moment van diagnose, maar is over het algemeen laag.
-
Hoeveel stadia heeft alvleesklierkanker?
Alvleesklierkanker kan worden ingedeeld in stadia op basis van de grootte van de tumor en de mate waarin de kanker zich heeft verspreid.
- Stadium 1: De tumor zit alleen in de alvleesklier.
- Stadium 2a: De tumor is groter dan 4 cm. Er zijn geen uitzaaiingen in de lymfeklieren in de buurt van de alvleesklier.
- Stadium 2b: Er zijn 1 tot 3 uitzaaiingen in de lymfeklieren in de buurt van de alvleesklier.
- Stadium 3: Er zijn uitzaaiingen in meer dan 4 lymfeklieren in de buurt van de alvleesklier. Óf de kanker zit in de bloedvaten rondom de tumor.
- Stadium 4: De alvleesklierkanker is uitgezaaid naar andere plekken in het lichaam.
-
Zijn er meerdere soorten kanker in de alvleesklier?
Bij alvleesklierkanker gaat het bijna altijd om een adenocarcinoom. Dat betekent dat de tumor in de afvoerbuisjes is ontstaan. Een adenocarcinoom kan overal in de alvleesklier ontstaan, maar zit meestal in de kop van de alvleesklier. Er zijn ook andere soorten kanker mogelijk in de alvleesklier.
