Slokdarmkanker: van symptomen tot vooruitzichten

Slokdarmkanker in het kort

• Slokdarmkanker komt het vaakst voor bij mannen van 60 jaar en ouder.
• Klachten ontstaan vaak pas als de tumor al flink is gegroeid.
• Risicofactoren voor slokdarmkanker zijn roken, alcohol, overgewicht en jarenlang voortdurend brandend maagzuur.
• Hoe vroeger het stadium van de slokdarmkanker, hoe beter de vooruitzichten.
• Als blijkt dat u slokdarmkanker heeft, beslist u samen met de arts wat voor u de beste behandeling is.
• Het Catharina Ziekenhuis behandelt elk stadium van deze complexe vorm van kanker.

Wat is slokdarmkanker?

Bij slokdarmkanker is er sprake van een kwaadaardig gezwel, een tumor, in de slokdarm. Het wordt ook wel slokdarmcarcinoom of oesofaguscarcinoom genoemd. Carcinoom is een ander woord voor een kwaadaardige tumor of kanker. ‘Oesofagus’ betekent slokdarm. De slokdarm is een gespierde buis die de keelholte verbindt met de maag.
Er zijn verschillende soorten slokdarmkanker. De twee soorten die het meest voorkomen zijn:

• Adenocarcinoom
  Deze tumor komt het vaakst voor en bevindt zich meestal onderin de slokdarm. Soms ontstaat er slokdarmkanker bij mensen met een zogeheten Barrett-slokdarm. Bij een Barrett-slokdarm is het slijmvlies in de slokdarm veranderd. Dat kan gebeuren als iemand jarenlang voortdurend last heeft van brandend maagzuur. Ongeveer 2% van de mensen met een Barrett-slokdarm ontwikkelt uiteindelijk slokdarmkanker.
• Plaveiselcelcarcinoom
  Het plaveiselcelcarcinoom ontstaat in de bovenste laag van het slijmvlies in de slokdarm, vaak boven of midden in de slokdarm.

Slokdarmkanker komt steeds vaker voor

In 2021 kregen 2.648 mensen te horen dat ze slokdarmkanker hebben. Dat aantal is in de afgelopen jaren gestegen. In 2001 waren dit er 1.200. Vooral het aantal mannen met een adenocarcinoom is flink toegenomen.

Slokdarmkanker: het vaakst bij mannen van 60 jaar en ouder

Slokdarmkanker komt vooral voor bij mensen boven de 60 jaar. Mannen krijgen drie keer vaker slokdarmkanker dan vrouwen. Een plaveiselcelcarcinoom komt bij mannen en vrouwen even vaak voor. Een adenocarcinoom komt negen keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Risicofactoren voor slokdarmkanker

Er is niet een duidelijke oorzaak van slokdarmkanker aan te wijzen. Wel zijn er verschillende risicofactoren:

• Roken. Hoe meer u rookt, hoe groter het risico.
• Alcohol. Hoe meer u drinkt, hoe groter het risico. Roken en alcohol samen vergroot het risico nog meer.
• Overgewicht.
• Veel vlees eten.
• Vaak zeer hete dranken drinken.
• Bestraling, wanneer de slokdarm in het bestralingsgebied ligt (bij bijvoorbeeld borstkanker).
• Jarenlang brandend maagzuur hebben.

Een klein aantal mensen met slokdarmkanker heeft een erfelijke aanleg. Slokdarmkanker is waarschijnlijk multifactorieel erfelijk. Dat betekent dat de ziekte ontstaat door een combinatie van erfelijkheid, levensstijl en leefomstandigheden zoals ziektes of werk.

Symptomen slokdarmkanker vaak in een later stadium

Slokdarmkanker geeft in het begin meestal nog geen klachten. De klachten ontstaan pas als de tumor al flink gegroeid is. Hierdoor wordt de ziekte vaak pas in een later stadium ontdekt.

Symptomen van slokdarmkanker kunnen zijn:

• Moeite met slikken.
• Het gevoel dat eten blijft steken in de slokdarm.
• Weinig zin in eten.
• Na een klein beetje eten al een vol gevoel hebben.
• Afvallen zonder dat u daar iets voor doet.
• Pijn of een vol gevoel in de bovenbuik of achter het borstbeen.
• Vaak de hik hebben.
• Bloed overgeven.
• Zwarte ontlasting (door bloed in de ontlasting).
• Vaak moe of duizelig zijn.

Hoe vroeger het stadium van de slokdarmkanker, hoe beter de vooruitzichten

De vooruitzichten bij slokdarmkanker zijn erg afhankelijk van het stadium waarin de ziekte wordt ontdekt. Hoe vroeger het stadium, hoe minder ver de ziekte zich heeft ontwikkeld. En hoe beter de vooruitzichten zijn. Het is daarom belangrijk om bij een vermoeden van slokdarmkanker zo snel mogelijk te handelen. Uw arts kan u vertellen welk stadium slokdarmkanker u hebt.

Het stadium zegt iets over:

• De plek waar de tumor zit.
• Hoe groot de tumor is.
• Of de tumor is doorgegroeid in ander weefsel of organen vlakbij de tumor.
• Of er uitzaaiingen zijn op andere plekken in het lichaam. En zo ja, waar die zitten.

Zo wordt het stadium van slokdarmkanker bepaald

Om het stadium van slokdarmkanker te bepalen, gebruiken we de zogenaamde TNM-indeling. Dit is een standaard systeem dat ook voor andere vormen van kanker wordt gebruikt. Hierbij kijken we naar:

• de tumor (T): hoe groot is de tumor en hoe ver is hij in de slokdarmwand gegroeid?
• de lymfeklieren (N): zijn er uitzaaiingen in de lymfeklieren? Hoeveel en in welke lymfeklieren?
• De uitzaaiingen op afstand van de tumor (M): zijn er uitzaaiingen naar andere plekken in het lichaam? Bijvoorbeeld in de lever, longen of botten.

Elk onderdeel krijgt een score. De combinatie van al die scores bepaalt welk stadium slokdarmkanker u heeft.

De vier stadia slokdarmkanker    

We onderscheiden vier stadia slokdarmkanker.

• Stadium 1
  De tumor zit alleen in de binnenste laag van de slokdarm.
  In dit stadium is het soms mogelijk om mogelijk om de tumor met een endoscopie (maagonderzoek) te verwijderen. Dit is veel minder ingrijpend dan een gewone operatie. En het betekent dat uw slokdarm niet verwijderd hoeft te worden.
• Stadium 2
  • 2a) De tumor is tot in de buitenste (spier)laag van de slokdarm gegroeid. Er zijn geen uitzaaiingen.
  • 2b) De tumor is nog niet door de slokdarmwand gegroeid. Er zijn wel tumorcellen in de lymfeklieren in de buurt van de slokdarm.
    In dit stadium bestaat de behandeling meestal uit een combinatie van chemoradiatie, een operatie en immuuntherapie. Het doel van de behandeling is genezing.
• Stadium 3
  De tumor is tot in de buitenste laag van de slokdarm gegroeid, én er zijn tumorcellen te vinden in de lymfeklieren, in de buurt van de slokdarm. Of de tumor is door de slokdarmwand heen in omliggende weefsels gegroeid.
  Ook in dit stadium bestaat de behandeling meestal uit een combinatie van chemoradiatie, een operatie en immuuntherapie. Het doel van deze behandeling is genezing.
• Stadium 4
  De tumor is uitgezaaid naar de lymfeklieren op een andere plek in het lichaam. Of er zijn uitzaaiingen in andere organen.
  In dit stadium is genezen vaak niet meer mogelijk. Soms zijn er wel palliatieve behandelingen mogelijk. Deze kunnen u niet meer beter maken, maar hebben als doel is om het leven te verlengen, of draaglijker en comfortabeler te maken.

Overlevingskans slokdarmkanker: sterk verschillend per stadium

Van alle mensen met de diagnose slokdarmkanker is 24% na vijf jaar nog in leven. Maar de overlevingskansen van slokdarmkanker zijn erg afhankelijk van hoe ver de kanker al is ontwikkeld op het moment van de diagnose. Op de website van het Integraal Kankercentrum Nederland vindt u meer cijfers over de levensverwachting van mensen met slokdarmkanker.

Curatieve behandeling: na vijf jaar nog 50-60% in leven

Patiënten met niet-uitgezaaide slokdarmkanker krijgen meestal een combinatie van chemotherapie en bestraling, gevolgd door een operatie.  Ongeveer 50% van alle mensen in Nederland die deze behandeling krijgt, is na vijf jaar nog in leven. Voor patiënten van het Catharina Ziekenhuis ligt dat getal rond de 60%.

Immuuntherapie zorgt waarschijnlijk voor betere overlevingskansen
Inmiddels krijgen deze patiënten in het Catharina Ziekenhuis na de operatie ook nog immuuntherapie (ook wel immunotherapie) aangeboden. De verwachting is dat de overlevingskans hierdoor nog verder zal stijgen.

Deze cijfers zijn gebaseerd op alle patiënten met dit type kanker. Terwijl de situatie per persoon enorm kan verschillen. Om iets over uw overlevingskansen te kunnen zeggen, kijkt u samen met uw arts naar uw persoonlijke situatie.

U heeft misschien slokdarmkanker: dit kunt u verwachten

Het nieuws dat u misschien slokdarmkanker heeft, is ontzettend ingrijpend. Het is daarom belangrijk dat u zo snel mogelijk duidelijkheid heeft. Zodat u weet waar u aan toe bent. En zodat u zo goed mogelijk behandeld kan worden. Om de diagnose te stellen en te kijken of er uitzaaiingen zijn, krijgt u meestal eerst een:

• Endoscopie. Dit is een maagonderzoek via een dunne, flexibele slang met een cameraatje eraan. Deze slang gaat via uw keel naar binnen. Zo kan de arts in uw slokdarm, maag en twaalfvingerige darm kijken.
• CT-scan. Dit is een soort 3D-foto waarop alle organen goed worden afgebeeld. De scan wordt gemaakt met röntgenstralen. De CT-scan wordt gemaakt op de afdeling radiologie. U ligt op een bed. Dat wordt in de CT-scanner geschoven. Dit is een soort ring die aan de voor- en achterkant open is. Het onderzoek doet geen pijn.

Casemanager: een vast aanspreekpunt tijdens uw behandeling

Als uw specialist de gesteld, dan kan deze u verwijzen naar het speciale slokdarmspreekuur van het Catharina Ziekenhuis.

Elke patiënt met slokdarmkanker in het Catharina Ziekenhuis heeft een eigen casemanager. Deze begeleidt u tijdens uw behandeling en is uw vaste aanspreekpunt. Uw casemanager heeft nauw contact met uw arts en is aanwezig bij het slokdarmspreekuur.

Slokdarmspreekuur: alle onderzoeken zo dicht mogelijk achter elkaar gepland
Tijdens dit slokdarmspreekuur bespreekt u uw situatie met uw casemanager en de chirurg. Op dezelfde polikliniek zijn ook de oncoloog en de bestralingsarts aanwezig.

Op het slokdarmspreekuur organiseren we alle onderzoeken en afspraken zo dicht mogelijk achter elkaar. Zo kunt u het snelst starten met een behandeling. Vaak krijgt u een aantal aanvullende onderzoeken. Zoals een endo-echografie en een PET-scan.

Slokdarmspreekuur soms ook voor palliatieve behandelingen

Als u de diagnose uitgezaaide slokdarmkanker krijgt, is genezen niet meer mogelijk. Soms zijn er nog wel mogelijkheden voor palliatieve behandelingen, bijvoorbeeld om de kanker af te remmen of om klachten te verminderen. In dat geval kunt u ook naar het slokdarmspreekuur wordt verwezen.

U spreekt dan niet met de chirurg, omdat uitgezaaide slokdarmkanker niet geopereerd kan worden. Afhankelijk van uw situatie spreekt u bijvoorbeeld met de bestralingsarts, oncoloog of maag-darm-lever-arts. Ook uw casemanager is hierbij aanwezig.

Specialisten uit verschillende disciplines bespreken uw situatie
Uw situatie wordt altijd besproken in een multi-disciplinair overleg (MDO). Dat betekent dat specialisten vanuit verschillende disciplines naar uw situatie kijken. Hierbij aanwezig zijn een:

• Oncoloog
• Radiotherapeut
• Maag-darm-leverarts
• Chirurg
• Radioloog
• Patholoog
• Nucleair geneeskundige
• Casemanager

Deze specialisten bespreken samen welke behandelingen mogelijk zijn. U beslist uiteindelijk samen met uw arts wat voor u de beste behandeling is.

Behandeling van slokdarmkanker: dit zijn de mogelijkheden

Er zijn twee behandeltrajecten voor slokdarmkanker:

• Curatieve behandeling. Het doel hiervan is genezing. Dit is mogelijk als er geen uitzaaiingen zijn en als de tumor niet is doorgegroeid in andere organen.
• Palliatieve behandeling. Het doel hiervan is de kwaliteit van leven te verbeteren. Bijvoorbeeld door de groei van de tumor te remmen of door klachten te verminderen.

Lees hier alles over de mogelijke behandelingen van slokdarmkanker.

Catharina Ziekenhuis: gespecialiseerd in slokdarmkanker

De diagnose slokdarmkanker zet uw leven op zijn kop. En ook het leven van uw naasten. Maar u staat er niet alleen voor. Het Catharina Ziekenhuis is gespecialiseerd in slokdarmkanker. De specialisten behandelen elk stadium van deze vorm van kanker.

Zij voeren elk jaar ongeveer vijftig slokdarmkankeroperaties uit. Dat is ruim boven het minimum van twintig operaties per jaar dat van ziekenhuizen wordt geëist. Daarnaast verrichten zij ruim vijftig keer per jaar een endoscopische mucosale resectie (EMR). Dat is een ingreep in een vroeg stadium waarbij een deel van de slokdarm verwijderd wordt via een endoscoop. Door deze ervaring is de genezingskans voor patiënten in de regio sterk gestegen.

Het Catharina Ziekenhuis maakt deel uit van Santeon, een samenwerkingsverband tussen zeven topklinische ziekenhuizen. Doel is verbetering van de zorg door kennisuitwisseling.