Hersentumor

De klachten die mensen met een hersentumor kunnen ervaren hangen erg af van de plaats binnen de hersenen waar de tumor zit, de grootte en de groeisnelheid van de tumor. Dezelfde klachten kunnen ook optreden bij andere hersenaandoeningen dan hersentumoren. Enkele van de meest voorkomende klachten zijn:

• Hoofdpijn
  Als een tumor (en het vocht daaromheen, oftewel oedeem) extra ruimte inneemt, neemt ook de druk binnen de schedel toe. Bij druktoename binnen de schedel kunnen verschillende klachten optreden, zoals aanhoudende hoofdpijn, misselijkheid en braken. Als de druk erg hoog wordt, kan sufheid optreden. Lang niet alle hersentumoren veroorzaken hoofdpijn.
• Uitvalsverschijnselen
  Als een tumor (of het vocht eromheen) het omringende hersenweefsel beschadigt of erop drukt, kan dit weefsel minder goed functioneren. Het gevolg daarvan is dat er uitvalsverschijnselen optreden, zoals verlammingsverschijnselen, moeilijker lopen, problemen met spreken of een deel van het gezichtsveld missen
• Veranderingen in denken en karakter
  Als de tumor groeit in een neurologisch ‘stil’ gebied, dat wil zeggen een deel van de hersenen waar uitval van functie minder snel opvalt, kan deze enige tijd onopgemerkt groeien. Er kunnen dan geleidelijk klachten ontstaan van veranderingen in het denken. Het kan gaan om problemen met: aandacht, geheugen of concentratie. Soms ontstaan er karakterveranderingen zoals: drukker worden, ongeremd reageren en sneller geïrriteerd zijn. Andere veranderingen kunnen zijn: minder spontaan en vooral trager reageren, minder emoties tonen en steeds passiever worden.
• Epileptische aanvallen
  Epileptische aanvallen komen in meerdere vormen voor. Bij een aanval kan iemand plotseling vallen en bewusteloos zijn met strekken en heftig schokken van armen en benen. Soms is een aanval echter beperkt tot kleine schokjes in bijvoorbeeld een hand of een kortdurende afwezigheid waarbij iemand bijvoorbeeld voor zich uit staart.

De klachten als gevolg van een hersentumor ontstaan meestal geleidelijk. In een heel enkel geval kan een bloeding in een tumor optreden. Hierdoor ontstaan ineens klachten. Dit kan het moeilijker maken om de juiste diagnose te stellen, omdat bij het plotseling optreden van neurologische uitval snel aan een beroerte wordt gedacht.

Als de huisarts bij uw klachten aan een neurologische aandoening en/of een hersentumor denkt, wordt u doorgestuurd naar een neuroloog. Deze zal eerst een gesprek voeren over de symptomen en hoe de klachten zich ontwikkelen. Daarna volgt een lichamelijk onderzoek. Bij een verdenking op een hersentumor is het belangrijk om te achterhalen over welke soort hersentumor het gaat. Dit doen we op de volgende manier:

• Scans maken van de hersenen. Bij een verdenking op een hersentumor of andere hersenziekte zal uw neuroloog een MRI-scan van de hersenen laten maken. Zo kan de neuroloog zien of er iets in de hersenen zit dat daar niet hoort.
• Weefselonderzoek onder een microscoop
  Om de diagnose hersentumor met zekerheid te stellen, is er bijna altijd aanvullend onderzoek nodig. Het gaat meestal om een weefselonderzoek via een biopt of een operatie. Dit tumorweefsel wordt in het laboratorium onder de microscoop onderzocht door een patholoog. Soms nemen we een klein stukje weefsel uit het afwijkende gebied via een biopsie. In andere situaties halen we weefsel weg via een grotere operatie waarbij we zoveel mogelijk van de tumor verwijderen.  

Vast aanspreekpunt tijdens uw traject

Als u onder behandeling bent bij het Catharina ziekenhuis krijgt u een eigen casemanager. Dit is uw vaste contactpersoon tijdens de hele behandeling in ons ziekenhuis. Vaak is dit een verpleegkundig specialist of consulent. Deze persoon werkt nauw samen met de arts.  

Persoonlijk behandelplan

Op basis van de diagnose maken de specialisten een persoonlijk behandelplan voor u. Dit gebeurt tijdens een multidisciplinair overleg. Dat is een vergadering waarbij verschillende medische specialisten van meerdere ziekenhuizen samenkomen om uw persoonlijk behandelplan te bespreken. Samen kijken zij welke behandelingen het beste passen bij uw situatie. De kennis van elke elk specialisme wordt daarbij meegenomen.  We hebben een regionaal multidisciplinair overleg met specialisten van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis en Instituut Verbeten.

Onderdeel van het persoonlijk behandelplan is Samen Beslissen. Als u kanker heeft, neemt u in korte tijd moeilijke beslissingen die directe gevolgen hebben voor op uw leven op korte en/of lange termijn. U bespreekt uw situatie en voorkeuren samen met uw arts. Uiteindelijk beslist u samen met uw arts wat voor u de beste behandeling is.

Nadat de exacte diagnose gesteld is, kan de juiste behandeling worden bepaald. Vaak wordt gekozen voor (een combinatie van):

• een operatie
• bestraling (radiotherapie)
• chemotherapie
• wait and scan: bij wait and scan maken we regelmatig een MRI-scan om in de gaten te houden hoe de tumor zich gedraagt en of behandeling nodig is. 

Operatie bij een hersentumor

De behandeling van een hersentumor begint vaak met een operatie. De plaats van de tumor bepaalt voor een groot deel of de tumor veilig verwijderd kan worden. De chirurg kan makkelijk bij sommige tumoren, omdat er in de hersengebieden daaromheen weinig of geen belangrijke functies zitten. In andere gebieden is het risico op beschadiging te groot. Soms is de tumor verspreid over meerdere gebieden van de hersenen, waardoor een gehele verwijdering ook niet mogelijk is.

Biopsie
Bij een biopt verwijderen we een stukje weefsel via een gaatje in de schedel. Dit weefsel wordt door de patholoog onderzocht voor de juiste diagnose.  We kiezen hiervoor als het door de plaats van de tumor, de grootte, de verspreiding door de hersenen of de toestand van de patiënt niet mogelijk is om een grote operatie te verrichten.

Operatie om de hersentumor weg te halen
Als de tumor op een plaats in de hersenen zit waar deze weggehaald kan worden, krijgt u een operatie. Dit noemen we craniotomie. Een craniotomie is een operatie waarbij een stuk van de schedel tijdelijk wordt verwijderd om zo bij het brein te kunnen.

Wakkere operatie (wakkere craniotomie)
Dit is een operatie waarbij de patiënt wakker is. Dit gebeurt onder lokale verdoving. Als een tumor in de hersenen zich ter hoogte van belangrijke zones bevindt, zoals het motorisch centrum (die arm-, been- en aangezicht bewegingen uitvoeren) en het spraakcentrum (die begrip en taal uitvoeren) is het nodig de plaats van deze kritische zones precies te bepalen onder wakkere omstandigheden.

Dit gebeurt door met een zwak elektrisch stroompje delen van de hersenen te stimuleren. Tijdens de wakkere operatie voert de patiënt opdrachten uit met het gezicht, armen, handen, vingers en benen om de neurochirurg van informatie te voorzien. Soms zijn er ook spraakoefeningen nodig. Op deze manier is de kans op neurologische schade zo klein mogelijk en verwijderen zoveel mogelijk van de hersentumor.

Soorten bestraling bij een hersentumor

Uitwendige bestraling is het plaatselijk behandelen van (meestal) kwaadaardige tumoren met straling. Dit noemen we ook wel radiotherapie.  Er zijn verschillende soorten bestraling bij een hersentumor:

• Conformele radiotherapie en intensiteit gemoduleerde bestraling
• Stereotactische bestraling. Deze vorm van precisiebestraling kan worden uitgevoerd door 2 soorten bestralingsapparaten: een lineaire versneller en via het GammaKnife.
• Protonentherapie. Wij werken hiervoor samen met Maastro Clinic in Maastricht.  

Chemotherapie bij een hersentumor

Bij sommige soorten hersentumoren kan chemotherapie een behandeling zijn. Bijvoorbeeld bij verschillende vormen van glioom, bij kiemceltumoren en bij een lymfoom in de hersenen.

Wait and scan bij een hersentumor

Na een behandeling worden de omvang en andere eigenschappen van de tumor om de paar maanden via een MRI-scan in kaart gebracht. Afhankelijk van eventuele veranderingen op de MRI-scan kan op een bepaald moment een volgende behandeling nodig zijn. Bij uitzondering gebeurt dit ook voordat er een behandeling heeft plaatsgevonden. 

Behandeling met medicijnen bij hersenoedeem

Bij een hersentumor ontstaat er vaak vochtophoping in de hersenen (oedeem). Door dit hersenoedeem neemt de druk op het hersenweefsel toe en kunt u klachten krijgen. Mogelijke klachten zijn: uitval van gevoel of kracht in arm of been, problemen met spreken, wazig zien, hoofdpijn en misselijkheid. Dexamethason is een hormoon dat de vochtophoping afdrijft, waardoor de klachten verminderen.

Het hebben van een hersentumor heeft een grote invloed  op uw leven, op meerdere fronten. Bij het Catharina Ziekenhuis kunt u ondersteuning krijgen op verschillende gebieden, zoals psychische hulp, fysiotherapie of palliatieve zorg. Het gaat hierbij niet om behandelingen die de ziekte bestrijden, maar bijvoorbeeld om het verlichten van klachten of het verbeteren van de kwaliteit van leven. Dit kan zijn tijdens, maar ook na uw behandeling. Uw vaste aanspreekpunt kan u verder helpen als u vragen heeft over deze ondersteunende zorg.

Ook op uw dagelijks leven kan een hersentumor veel invloed hebben, bijvoorbeeld bij het bewegen, denken, emoties en gedrag. Daarvoor kunt u extra ondersteuning krijgen. Bijvoorbeeld op gebied van revalidatie of neuropsychologie. Een neuropsycholoog is een psycholoog die is gespecialiseerd in de werking van de menselijke hersenen en het gedrag. 

Gespreksagenda Hersentumoren

Om uw behoeften aan ondersteunende zorg in kaart te brengen maken we gebruik van de Gespreksagenda Hersentumoren. Dit hulpmiddel gebruiken we om in gesprek te gaan met u en uw naasten. We kijken hierbij naar uw zorgen, klachten en eventuele beperkingen en zoeken naar oplossingen voor praktische problemen.